Yer qurumadan əvvəl Mars qurudu: Marsda həqiqətən su varmı?
Əvvəllər elm adamları hesab edirdilər ki, Marsda yalnız maye su şəklində çuxurlar var, çünki bu, Yerdə də var. Nəzərə alınmayan isə sublimasiya, yəni maddənin bərk haldan qaz halına birbaşa keçidi idi. Sublimasiya CO2 buzunun necə yox olduğunu izah edir.

İndex.az xəbər verir ki, donmuş karbon qazı Marsın hər yerində, o cümlədən vadilərində tapılır. CO2 buzu bu çökəkliklərdən birində ucaldıqda, yaranan qaz zibilləri yamacdan daha da aşağı itələyə və onu formalaşdırmağa davam edə bilər.

Hollandiyanın Utrext Universitetindən planet tədqiqatçısı Lonneke Roelofsun başçılıq etdiyi alimlər qrupu CO2 buzunun sublimasiyasının Marsda boşluqların formalaşmasına səbəb ola biləcəyini müəyyən edib. Bu kəşf ağlımıza “Marsda hələ də su varmı?” sualını gətirir. sualını gətirdi.

Bu kəşf Marsda maye suyun son əmələ gəlməsinin düşünüləndən çox daha əvvəl baş verdiyini ifadə edə bilər. Bu, həmçinin Marsda həyatın meydana çıxa və inkişaf edə biləcəyi pəncərənin daha kiçik olacağı anlamına gələ bilər.

Roelofs və həmkarları bu yaxınlarda “Communications Earth & Environment” jurnalında dərc olunmuş araşdırmada yazıblar: “Mars atmosferi şəraitində CO2 buzunun sublimasiyası çöküntüləri mayeləşdirə və Marsda müşahidə olunanlara bənzər morfologiyalar yarada bilər”.

Yer və Marsdakı yivlər mahiyyətcə eyni morfologiyaya malikdir. Fərq ondadır ki, biz maye suyun onların əmələ gəlməsinin və Yerdə daim əmələ gəlməsinin və yenidən formalaşmasının arxasında olduğuna əminik. Bu cür fəaliyyətlərə yeni kanalların açılması və daha çox zibil daşınması daxildir.

Qədim Marsda buna nail olmaq üçün kifayət qədər sabit maye su olsa da, Marsın hazırkı səthində bu cür fəaliyyəti davam etdirmək üçün kifayət qədər maye yoxdur. Burada sublimasiya meydana çıxır. Materialın axmağa başladığı eyni vaxtda Marsın səthində CO2 buzları müşahidə edilib.

Bu təcrübə yivlərin və oxşar sistemlərin təkcə maye su ilə deyil, həm də sublimasiya yolu ilə əmələ gələ biləcəyini göstərdiyi üçün, Marsın səthində hər hansı bir orqanizmin (əgər varsa) sağ qalması üçün kifayət qədər maye su ehtiyatının nə qədər müddətə qalması sual doğurur.