Kuzey Amerika yerlilerinin en büyük dil ailelerinden biri olan ve yaklaşık 38 dilden oluşan Atabaskan dillerini konuşanlar genellikle bir dil ve ilişkili etnik grup için aynı terimi kullanırlar (bir dil ve bir halk için kullanılan 'İngilizce'ye benzer şekilde), tipik olarak bunlara Navajo diné'de olduğu gibi bir tür 'kişi' veya 'insan' adı verirler. Atabaskan ailesi, Tlingit ve Atabaskan'daki 'kişi' kelimelerinden dolayı adlandırılan Na-Dené dil şubesinin Atabaskan-Eyak alt grubunun bir koludur.
----
Bu ailedeki diller üç ayrı coğrafi bölgede konuşulur: Pasifik Kıyısı, güneybatı Amerika, kuzeybatı Kanada ve Alaska iç bölgeleri. Pasifik Kıyısı alt grubunun dilleri, Kuzey Kaliforniya ve Güney Oregon'da Hupa, Mattole, Kato, Tututni, Galice ve Tolowa gibi halklar tarafından konuşuluyordu. Bunlardan yalnızca ikisi, Hupa ve Tolowa, hala konuşulmaktadır.
=====
Güneybatı Amerika , Navajo ve Apaçi halkları tarafından konuşulan dilleri içeren Apaçi alt grubuna ev sahipliği yapmaktadır. Apaçi dilleri çoğunlukla Arizona ve New Mexico'da konuşulur. Alaska'nın iç kesimlerinde ve kuzeybatı Kanada'da konuşulan diller arasında Carrier, Dene Sųɬiné (eski adıyla Chipewyan), Dogrib ve Slave halklarının dilleri bulunur. Çoğu Athabaskan dili yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Şu anda en fazla konuşmacıya sahip diller Navajo, Batı Apaçi, Slave, Dogrib ve Dene Sųɬiné'dir.
=======
Batı Apaçicesi -Western Apache language (kendilerince Ndee biyatiʼ / Nnee biyatiʼ ;, ABD'de Arizona eyaletinde Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden biridir. Güney Atabask dilleri alt grubunda sınıflandırılan Batı Apaçicesinin en yakın akrabası diğer bir Apaçi dili olan Meskalero-Çirikava'dır. Konuşanı yaklaşık 12.700 kişidir.
------
Diyalekt ve kabileler
Cibecue
Kuzey ve guney Tontoca
San Carlos
Tsézhiné (Arivaipa)
Pinal
Apache Peaks
San Carlos proper
White Mountain
======
Batı Apache, Navajo, Chiricahua Apache, Mescalero Apache, Lipan Apache, Plains Apache ve Jicarilla Apache gibi diğer Güney Athabaskan dilleriyle yakından ilişkilidir.
2011 yılında, Arizona, Peridot'taki San Carlos Apache Kabilesi'nin Dil Koruma Programı, "Bylas, Gilson Wash, Peridot ve Seven Mile Wash bölgelerinde yaşayan 14.000 kabile üyesine" ulaşti ve bunların yalnızca %20'si hala dili akıcı bir şekilde konuşuyor.
=====
Bazi Örnekler [Batı Apaçicesi -Western Apache]
ndeeń- adam
isdzán- kadın
chaghą́shé- çocuk
shash- ayı
gídí- kedi
góshé- köpek
nadáʼ- mısır
bijaaʼ- onun kulağı ;
shijaaʼ- benim kulağım
diłhił- kara, siyah
łitsog -sarı
dził -dağ
zas -kar
tú -su
dałaá -bir
naki -iki
táági -üç
dį́į́ʼi -dört
ashdlaʼi -beş
aa -evet
gaagé kaːkɛ́-karga
Ra Fi Kars
TEREF