Prezidentin 2021-ci il oktyabrın 11-də imzaladığı sərəncama əsasən, Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyatı Agentliyi (AYNA) yaradılıb. Bu strukturun yaradılmasında məqsəd avtomobil nəqliyyatı sahəsində sərnişinlərin və yüklərin daşınması üzrə xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi və innovativ həllərin tətbiqinin genişləndirilməsi, avtomobil nəqliyyatı sahəsində elektron xidmətlərin göstərilməsi, habelə informasiyaya çıxışın asanlaşdırılmasıdır.

İl yarım sonra, məhz bu il aprelin 19-da Bakı Nəqliyyat Agentliyi (BNA) AYNA-ya qoşularaq yenidən təşkil olundu. Beləliklə, həm sərnişinlər, həm də media tərəfindən tez-tez tənqid edilən BNA AYNA abbreviaturası ilə yeni strukturda ləğv edildi.

Lakin BNA-nın unudulmasına baxmayaraq, bu qurumun problemləri AYNA-nın boynuna tam oturub. Və yeni yaradılmış agentlik bu "yükü" boynundan atmağa, daha doğrusu, həll etməyə tələsmir. Hər halda, oların fəaliyyətinin başlanğıcını çətin ki, ürəkaçan adlandırmaq olar.

Yollarda eyni sonsuz və yorucu tıxaclar, müntəzəm marşrut xətlərinin avtobuslarının vaxt intervallarında eyni gecikmələr (12-18 dəqiqə və ya daha çox), sərnişinlərin eyni narazılığı...

Əlbətdə ki, AYNA yenicə hərəkətə gəlməyə başlayır və dostlarımdan birinin dediyi kimi, "tüklənmək" üçün vaxt lazımdır. Üstəlik, AYNA-nın qarşısında paytaxtda ictimai nəqliyyatla bağlı problemlərin həllindən daha çox qlobal məqsəd və vəzifələr durur.

Məsələn, artıq böyük tutumlu nəqliyyat vasitələrinin - Bakı ilə Sumqayıt arasında metrobusların istifadəyə verilməsi təklifi var.

“Xaliq Faiqoğlu” şirkətinin rəhbəri Faiq Seyidovun sözlərinə görə, onun şirkəti AYNA ilə birlikdə bir sıra perspektivli layihələrin həyata keçirilməsini nəzərdən keçirir: “Belə bir layihə həyata keçirilərsə, bu, iki böyük şəhər arasında müntəzəm və keyfiyyətli sərnişin daşımalarının həyata keçirilməsində böyük addım olacaq”.

Amma həyata keçirilməsinin özü hələ çox uzaqdır, çünki bu məsələ hətta layihə deyil, sadəcə təklif səviyyəsindədir.

Bundan əlavə, AYNA daha bir mühüm vəzifə ilə məşğuldur - Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinə müntəzəm avtobus səfərlərinin təşkili. Amma, bəlkə də, gələcəyin ən möhtəşəm layihəsi Zəngəzur dəhlizinin açılışı ilə bağlıdır.

AYNA-nın yaradılması 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra nəqliyyat logistikası sahəsində yeni imkanların yaranması və Zəngəzur nəqliyyat dəhlizinin açılması potensialı ilə əlaqədardır. Bu barədə 2021-ci ilin oktyabrında Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi yanında Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətinin İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Nuridə Allahyarova açıqlama verib. Region üçün ən böyük Zəngəzur nəqliyyat dəhlizinin açılmasına gəldikdə isə, ölkənin avtomobil parkının ən genişmiqyaslı yenilənməsi planları nəzərdə tutulur.

Gördüyünüz kimi, AYNA-nın qlobal məqsədləri təsiredicidir. Lakin eyni zamanda, bu struktur paytaxt miqyasında daha az əhəmiyyətli problemləri də unutmur.

Yalnız burada problemlərin həlli, bizim subyektiv fikrimizcə, yanlış tərəfdən başlayıb. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, tıxaclar, avtobusların ləngiməsi AYNA əməkdaşları üçün ikinci dərəcəli problem kimi görünürdü. Tıxaclar aradan qalxacaq, insanlar gözləyəcək. Ancaq parkinq gözləyə bilməz və bu məsələni burada və indi həll etmək lazımdır. Deyildi və edildi.

Texnoloji tərəqqi ilə ayaqlaşan azərbaycanlılar bundan sonra parkinq pulunu bank köçürməsi ilə ödəyəcəklər. Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyatı Agentliyindən bildirilib ki, bu məqsədlə xüsusi mobil proqram istifadəyə veriləcək. Parkinqdən əldə olunan gəlirlər sistemin saxlanmasına və nəqliyyat infrastrukturunun inkişafına yönəldiləcək.

Ölkəmizdən yan keçməmiş tərəqqi, əlbəttə ki, sevindirir, amma başqa bir şey qorxudur - ağrılı bir tanış ifadə: gəlir nəyinsə saxlanmasına və inkişafına yönəldiləcək.

Amma medalın başqa tərəfi də var: insan amili. Yayın istisində, qışın soyuğunda zəhmətini əsirgəmədən gündəlik çörəyini qazanan dayanacaq qulluqçularının – “parkovşik”lər ordusunun aqibəti necə olacaq? Başqa yol yoxdur. Onlar işsizlər ordusuna qoşulacaqlar. Paradoks: bir tərəfdən işsizliklə mübarizə aparırıq (deyim ki, uğursuz da deyil), digər tərəfdən isə özümüz buna töhfə veririk.

Daha bir sual yaranır: bütün dayanacaqlarda parkomatlar, müşahidə kameraları quraşdırılıbmı? Mən optimist olmaq istərdim, amma altıncı hiss və bəzi məmurlarımızın fırtınalı fəaliyyətini müşahidə etmək təcrübəsi buna şübhə etməyə əsas verir.

Və bəlkə də, ən vacib şey. Heç bir ən mürəkkəb cihazın belə, həll edə bilməyəcəyi problem. Nəzərə alsaq ki, bütün dayanacaqlarda müşahidə kameraların varlığı ilə bağlı şübhələr yaranır, avtomobil sahibləri problemlə üzləşə bilər.

Tamamilə vicdanlı olmayan bir sürücünün, təsadüfən də olsa, park edilmiş avtomobili vurub hadisə yerini tərk etdiyi bir vəziyyəti simulyasiya etsək, bu vəziyyətdə “parkovşik”in xidmətləri əvəzolunmaz ola bilər. O, məsuliyyət daşıyır və problemə düşməmək üçün cinayətkarın avtomobilinin nömrələrini mütləq "kopyalayacaq".

Lakin üfüqdə Zəngəzur dəhlizinin açılması kimi logistik perspektivlər dayananda bəzi dayanacaq işçilərinin taleyi kölgədə qalır. Parlaq gələcək naminə dayanacaq işçiləri ac oturub, gözləyə də bilərlər... //AYNA//