İyulun sonlarında Şuhrət adlı bloger TikTok-dan istifadə edərək Türkiyədə minimum əmək haqqının növbəti dəfə artırılmasının və inflyasiyanın nəticələrini işıqlandıran sensasion video yayımlayıb. Şuxratın postunun əsas məqsədi minimum əmək haqqı (MƏH) ilə bir gündə hansı ərzaq ala biləcəyini göstərməklə Türkiyə lirəsinin potensial alıcılıq qabiliyyətini vurğulamaq idi.

Şuxratın sözlərinə görə, Türkiyədə minimum əmək haqqı 13260 lirə, yəni gündə 442 lirədir. Bununla belə, birja portalı take-profit.org xəbər verir ki, iyunun 20-nə bu rəqəm cüzi uyğunsuzluqla 13 414 lirə olub. Lakin burada diqqət təkcə bu nüanslara ayrılmır.

Şuxrat 442 lirəyə alına biləcək malların çeşidini abunəçilərinə diqqətlə nümayiş etdirir. Aşağıdakı cədvəldə satın alınan bütün mallar və onların müvafiq xərcləri göstərilir. Biz daha da irəli gedərək Bakı bazarının piştaxtalarında təqdim olunan eyni məhsulların qiymətlərinin müqayisəli təhlilini apardıq.

Təhlil nəticəsində Türkiyə və Azərbaycan bazarları arasında qiymətlərdə ciddi uyğunsuzluq aşkar edilib. Məsələn, Şuxratın Türkiyədə aldığı 20 adda məhsulun orta qiyməti Bakı mağazalarından təxminən 75 faiz aşağı olub. Məsələn, Azərbaycan kontekstində toyuq budu 75%, dilimlənmiş kolbasa 475%, toyuq kolbasası 180%, 1 litr süd isə 125% bahalaşıb.

Azərbaycan manatı ilə hesablayanda 442 lirə 27,87 manatdır. Bu da o deməkdir ki, Türkiyədə minimum əmək haqqı Azərbaycandankından 59% çoxdur. 2023-cü il yanvarın 1-dən Azərbaycanda minimum əmək haqqının 345 manat təşkil etdiyini nəzərə alsaq, bu uyğunsuzluq diqqət çəkir. Əslində, Türkiyədə minimum əmək haqqı mahiyyətcə Azərbaycanda 2023-cü il fevralın 1-nə 856 manat olan orta əmək haqqı qədərdir.

Deməli, aydın olur ki, Azərbaycanda minimum əmək haqqı alan şəxs lirənin məzənnəsinin “sabit” manata nisbətdə qeyri-stabil olduğu Türkiyənin bəxtsiz vətəndaşının ala biləcəyəi zəruri tələbat mallarının 41%-i ala bilər. Əksinə, imkansız türk orta gəlirli azərbaycanlı ilə eyni vəziyyətdədir.

Türkiyə və hətta bütövlükdə Avropa üçün əsas enerji tədarükçüsü olduğunu iddia edən neftlə zəngin ölkənin hökuməti ərzaq əlçatanlığındakı bu bərabərsizliyi aradan qaldırmalıdır. Kifayət qədər vəsait və imkanlara malik olan hökumət bu fərqi aradan qaldırmaq potensialına malikdir, bunun üçün isə yalnız hərəkət istəyi lazımdır.(Turan)

Ərzağın adı Türk lirəsi AZN Azərbaycanda qiymət AZN ilə fərq %-lə fərq
Türkiyədə günlük minimal əmək haqqı 442 27.87
Toyuq budu 51 3.22 5.65 + 2.43 75%
1 litr süd 17.5 1.10 2.48 + 1.38 125%
Qatıq 14.75 0.93 1.62 + 0.69 74%
Əridilmiş pendir 22.95 1.45 2.65 + 1.20 82%
Doğranmış kolbasa 8.25 0.52 2.99 + 2.47 475%
Toyuq kolbasası 22.50 1.42 3.99 + 2.57 180%
Qablaşdırılmış hindquşu 48.90 3.08 5.50 + 2.42 78%
Doğranmış ll növ çörək 13.75 0.87 1.05 + 0.18 20%
“Prezident” pendiri 22.90 1.44 4.29 + 2.85 197%
Kərə yağı 33.95 2.14 4.00 + 1.86 86%
Qabda 15 yumurta 39.50 2.49 2.25 – 0.24 9%
1kq xiyar 15 0.95 0.49 – 0.46 48%
Pomidor 10 0.63 0.65 + 0.02 3%
Şaftalı 20 1.26 2.09 + 0.83 65%
Göyərti 5 0.32 0.17 – 0.15 46%
Kartof 15 0.95 1.05 + 0.10 10%
Soğan 12 0.76 0.59 – 0.17 22%
Spagetti makaronu 8 0.50 1.29 + 0.79 158%
Bulqur 16.90 1.07 2.60 + 1.53 142%
Un 16.90 1.07 1.49 + 0.42 39%
Cəmi 414.75 26.17 45.89 + 19.72 75%