Bayden Amerika ictimaiyyətinə "zəif yaddaşı olan mərhəmətli, yaxşı niyyətli bir yaşlı kişi" kimi görünür

Artıq ikinci həftədir ki, ABŞ-da bir nömrəli mövzu Prezident Co Baydenin sağlamlığıdır. Prezidentin koqnitiv qabiliyyətləri barədə danışmağa səbəb ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin bəyanatı olub ki, siyasətçi hələ 2017-ci ildə vitse-prezident postunu tərk edərkən özü ilə apardığı məxfi sənədləri düzgün saxlamamaqda ittiham olunmayacaq. Bu işdə Baydenin günahına dair kifayət qədər sübut olmayıb. Eyni zamanda, xüsusi prokuror Robert Heur 81 yaşlı Prezidenti sənədləri “səhv ucbatından” saxlayan “yaxşı niyyətli və zəif yaddaşa malik yaşlı adam” kimi təsvir edib.

Ədliyyə Nazirliyinin rəsmi sənədində yaddaş problemlərinin qeyd olunması qalmaqala səbəb olub. Getdikcə daha çox amerikalı Baydenin yeni Prezidentlik müddəti üçün çox yaşlı olduğuna inanmağa başlayıb. “Lenta.ru” niyə səhhətindəki problemlərin Baydenin prezident seçkilərində iştirakına mane ola biləcəyini və bunun onun ABŞ Demokrat Partiyasındakı mövqelərinə necə təsir edəcəyini araşdırıb. AYNA araşdırmanı istinadla təqdim edir:

“Prezident vəzifəsinə uyğun deyil”

81 yaşlı Co Baydenlə bağlı koqnitiv problemlər çoxdan xəbər olmaqdan çıxıb: Prezident dəfələrlə ölkələri qarışdırıb, Kambocaya Kolumbiya deyib, mərhum siyasətçilərlə (keçmiş Almaniya kansleri Helmut Kol və Fransa Prezidenti Fransua Mitteran) ünsiyyət qurmağa çalışıb və s.

Ancaq indi sağlamlıq problemləri təsdiqlənir. Əgər əvvəllər Co Baydenin koqnitiv qüsurları sosial şəbəkələrdə və media səhifələrində bir qədər istehza ilə müzakirə olunurdusa, indi rəsmi hesabatda siyasətçinin yaddaşının pozulmasının konkret və qorxulu nümunələri birbaşa müəyyən edilib.

“Komandamızla müsahibə zamanı Baydenin yaddaşı pisləşdi. Nə vaxt vitse-prezident olduğunu xatırlamırdı, seçkinin birinci gününü, səlahiyyət müddətinin bitməsini, ikinci müddətin nə vaxt başladığını unudub. Cəmi bir neçə il keçməsinə baxmayaraq, oğlunun nə vaxt öldüyünü xatırlamırdı”, xüsusi prokuror Robert Heur bildirib.

Co Bayden Amerika ictimaiyyətinə "zəif yaddaşı olan mərhəmətli, yaxşı niyyətli bir yaşlı kişi" kimi görünür.

Politoloq, Rusiya Beynəlxalq Məsələlər Şurasının eksperti Aleksey Naumov bildirir ki, Robert Heurun hesabatında Prezidentin səhhətindəki problemlərin qeyd olunması həqiqətən onun imicinə pis təsir edir: “Fakt budur ki, Respublikaçılar Partiyası Co Baydenin yaddaşı və koqnitiv problemləri ilə bağlı ritorikalarında istifadə edir. İndi bu, rəsmi sənəddə qeyd olunur və artıq mövcud olan stereotipin güclü təsdiqinə xidmət edir. Sanki əvvəllər yalnız bir insanın dəli olduğu güman edilirdi, indi bu dəlilik rəsmən təsdiqlənir. Əlbəttə ki, prinsipial olaraq yeni heç nə təqdim olunmayıb, amma köhnənin təsdiqi var”.

Keçmiş prezidentlər - Barak Obama və Donald Trampın həkimi işləmiş Ronni Cekson “Fox News” telekanalında Co Baydenin səhhətindəki problemlərə görə “prezidentimiz olmağa uyğun olmadığını” deyib: “Bu, əsl milli təhlükəsizlik problemidir. Demək istəyirəm ki, bu, həmişə milli təhlükəsizlik məsələsi olub, lakin bu, hər gün daha da pisləşən milli təhlükəsizlik məsələsidir”.

Digər həkimlər də problemin ciddiliyindən danışırlar: məsələn, Con Hopkins Universitetinin professoru Marty Makari qeyd edib ki, Prezidentdə yaşla bağlı demensiyanın əlamətləri var.

“Tutaq ki, beş il əvvəllə müqayisədə bugünkü iş tərzində çox nəzərə çarpan bir fərq var. Bu, həqiqətən də kədərlidir”, - Makari qeyd edib.

"Mən nə etdiyimi bilirəm"

Hesabat dərc edildikdən qısa müddət sonra Ağ Ev Robert Heura cavab verib ki, Co Baydenin yaddaşına dair “yersiz tənqid” “qeyri-dəqiq, əsassız və səhvdir”.

Tələsik təşkil edilən mətbuat konfransında Co Bayden özü yaddaş problemlərinin qeyd olunmasına qəzəblə reaksiya verdi: “Yaddaşım yaxşıdır. Mən yaxşıyam. Orada sənəddə qeyd olunur ki, oğlumun nə vaxt öldüyünü xatırlamıram. Bu məsələni qaldırmağa kim cəsarət etdi? Mənim ən yaxşı niyyətim var, mən yaşlı adamam və nə etdiyimi bilirəm. Mən prezidentəm və bu ölkəni ayağa qaldırıram. Ağ Evin rəhbəri olandan bəri görün nələr etmişəm”.

Ağ Evin mətbuat katibi Karin Jan-Pierre də Co Baydenin sağlam olduğunu və heç bir koqnitiv testə ehtiyac duymadığını vurğulayıb: “Prezident hər gün zehni qabiliyyətlərini, nə etdiyini və nə düşündüyünü sübut edir”. Lakin mətbuat katibinin keçən ilki həkimin verdiyi vədlərə və prezidentlə ünsiyyət təcrübəsinə istinadları heç də kömək etmədi.

Onun partiyadaşları da prezidenti müdafiə etməyə başlayıblar. ABŞ-ın vitse-prezidenti Kamala Harris Prezidentin koqnitiv problemlərinə istinadları “qeyri-dəqiq, yersiz” və “siyasi motivli” adlandırıb.

Nəhayət, Demokrat Partiyası Robert Heuru ittiham etdi ki, xüsusi prokuror Respublikaçılar Partiyasından prezidentliyə potensial namizədi Donald Trampla bərabər plan qurub və seçkilərdə onun əsas rəqibi Baydeni zəiflətmək istəyir.

Buna baxmayaraq, qalmaqalı yatırtmaq cəhdləri müsbət nəticə vermədi. Əksinə, Co Baydenin səhhəti mövzusunun ictimai şəkildə şişirdilməsi artıq adi amerikalılar arasında müzakirə mövzusudur. “ABC News”un dərc etdiyi sorğuya əsasən, vətəndaşların 86 faizi Co Baydenin Prezident olmaq üçün çox qoca olduğuna inanır. Üstəlik, narazıların sayı artır: ilin əvvəlində respondentlərin 76 faizi bu fikirlə razılaşıb.

ABŞ Demokrat Partiyasına rəğbət bəsləyən amerikalılar prezidentliyə namizədin Co Baydendən daha gənc olmasını istəyirlər. Maraqlıdır ki, amerikalıların da Prezidentdən cəmi dörd yaş kiçik olan Donald Trampın yaşından da şikayətləri var, lakin vətəndaşların cəmi 62 faizi, respublikaçıların isə cəmi 35 faizi onun qocalığını problem kimi göstərir.

Demokratik praymerizlər: Bayden olmasa kim?

Politoloq Aleksey Naumovun fikrincə, Co Baydenin səhhəti ilə bağlı problem artıq partiya daxilini aşıb və ümumamerikalıların məsələsinə çevrilib: “İndi Baydenin koqnitiv problemləri seçki yarışında əsas amildir. Lakin qalmaqala baxmayaraq, ABŞ Demokrat Partiyasının rəhbərliyi öz əsas namizədinin seçki kampaniyasını gücləndirməkdə israrlıdır. Hazırda Demokrat Partiyasının namizədləri arasında Co Bayden şübhəsiz lider olaraq qalır və vəziyyətin dəyişməsi ehtimalı azdır. Hazırkı Prezidentin praymerizlərdəki yeganə rəqibi, konqresmen Din Fillips ABŞ Demokratlar Partiyasından prezidentliyə namizədi seçəcək partiyanın qurultayında bir nəfərin də dəstəyini almayıb”.

“Yeni namizədlərin seçki yarışına qoşulması demək olar ki, mümkün deyil. Əksər ştatlarda praymerizdə iştirak üçün siyahılar artıq formalaşıb. Bununla belə, amerikalı jurnalistlər getdikcə daha çox qeyd edirlər ki, demokratlar “B” planını nəzərdən keçirirlər. Vəziyyətdən çıxış yolu Co Baydenin özünün qurultaydan əvvəl yarışdan çıxdığını elan etməsi və onu dəstəkləyən nümayəndələrdən başqasına səs vermələrini istəməsi ola bilər. Amma bu yol prezidentin istəyindən asılıdır, o da öz növbəsində səhhətindəki problemlərdən şikayətlənmir”, - deyə an alitik qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, Baydenin yaddaş problemlərinin başqa bir müzakirəsi yeni səviyyəyə çatsa da, ABŞ-dakı seçki yarışını əsaslı şəkildə dəyişdirə bilməyəcək.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az