Avrasiya İqtisadi İttifaqı Azərbaycanın qeyri-neft məhsullarının əsas alıcısı, eləcə də respublikaya zəruri malların tədarükçüsü olaraq qalır.
Qazaxıstan Azərbaycana buğda, rels, prokat, akkumulyatorlar, dəmir yolu vaqonları, çörək və un məhsulları, makaron, marqarin də verir. Qazaxıstan Azərbaycandan qara metallardan hazırlanmış borular və profillər idxal edir; gəmilər; içməli su, o cümlədən mineral və qazlı su.
Azərbaycan Avrasiya iqtisadi məkanı ilə ardıcıl yaxınlaşmanı davam etdirir. Hazırda Avrasiya İqtisadi İttifaqının (Aİİ) dövlətləri arasında Rusiya respublikanın aparıcı tərəfdaşlarından biridir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvar-aprel aylarında iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 1,3 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Rusiyaya 325,47 milyon dollar dəyərində Azərbaycan məhsulları ixrac edilib, qonşu ölkədən idxal isə 982,97 milyon dollar təşkil edib.
Rusiya
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, Rusiya dörd ayın yekunlarına əsasən Azərbaycanın ticarət tərəfdaşları arasında İtaliya və Türkiyədən sonra üçüncü yeri tutub: Rusiya Federasiyası ilə əməliyyatlar respublikanın xarici ticarət dövriyyəsinin 9,6%-ni təşkil edib. Rusiya Azərbaycanda əsas ərzaq və qeyri-ərzaq məhsullarının tədarükçüsüdür. Bura buğda; ət və süd məhsulları; kartof; şəkər; neft və neft məhsulları; taxta; neft qazları və digər qaz halında olan karbohidrogenlər; mineral və kimyəvi gübrələr; eni 600 mm və ya daha çox olan dəmirdən və ya ərintisiz poladdan hazırlanmış düz haddelenmiş məmulatlar; şokolad və tərkibində kakao olan digər hazırlanmış qida məhsulları; günəbaxan, zəfəran və pambıq yağı və onların fraksiyaları daxildir.
Öz növbəsində Azərbaycan istehsalçıları Rusiya Federasiyasına alça, gilas və digər giləmeyvə, feyxoa, soğan və göyərti tədarük edirlər. Bu il sitrus meyvələrinin, şirələrin, kompotların və mürəbbələrin ixracını təxminən iki dəfə artırmaq planlaşdırılır.
Toyuq yumurtasının tədarükü ötən ilin sonundan başlayıb. Ümumiyyətlə, Rusiya Azərbaycanın müxtəlif mallar ixrac etdiyi ölkələrin reytinqində yüksəlib: Bu ilin birinci rübünün nəticələrinə əsasən, ötən ilin eyni dövründəki doqquzuncu yerə qarşı Azərbaycan məhsullarını idxal edən ölkələr siyahısında altıncıdır.
Belarus
Belarus Azərbaycanla ticarət dövriyyəsinə görə Aİİ ölkələri arasında ikinci yerdədir. On il ərzində iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 5 dəfə artıb. Bu ilin yanvar-aprel aylarında Azərbaycan Belarusdan 124,2 milyon dollarlıq mal idxal edib, bu ölkəyə isə 12,86 milyon dollarlıq məhsul ixrac edib. Azərbaycan Belarusa neft məhsulları, tərəvəz, meyvə və qoz-fındıq, meyvə və giləmeyvə konservləri, güclü spirtli və alkoqolsuz içkilər, həmçinin polimer xammal verir. Azərbaycandan gələn tərəvəz və meyvələr dost olmayan ölkələrdən idxalı etibarlı şəkildə əvəzləyib.
Öz növbəsində Belarus Respublikası Azərbaycana maşınqayırma məhsulları, transformatorlar, kabellər və digər elektrik malları, ağac emalı məhsulları, süd və ət məhsulları, dərman və kosmetika məhsulları ixrac edir. Belarus öz liftlərinin Azərbaycan Respublikasına tədarükünü artırmaqda maraqlıdır.
Qazaxıstan
Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ilə əlaqələri getdikcə daha fəal inkişaf edir və yeni geosiyasi reallıqlara uyğun olaraq strateji xarakter alır. Belə ki, 2024-cü ilin yanvar-aprel aylarında Qazaxıstanla Azərbaycan arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 162,7 milyon dollar təşkil edib ki, bu da 2023-cü ilin analoji dövrünün (123,6 milyon dollar) göstəricisindən 31,6% çoxdur.
Qazaxıstanın Azərbaycana ixracı 70,3 milyon dollar, Azərbaycan isə Mərkəzi Asiya ölkəsinə 16,96 milyon dollarlıq məhsul verib. Alüminium Qazaxıstanın Azərbaycana əsas ixrac məhsulu oldu - bu, tədarükün ümumi həcminin 30%-ni təşkil edirdi.
Qazaxıstan Azərbaycana buğda, rels, prokat, akkumulyatorlar, dəmir yolu vaqonları, çörək və un məhsulları, makaron, marqarin də verir. Azərbaycandan isə qara metallardan hazırlanmış borular və profillər; gəmilər; içməli su, o cümlədən mineral və qazlı su idxal edir.
Qırğızıstan
Azərbaycan Qırğızıstanla əlaqələrə böyük əhəmiyyət verir və hazırda ticarət dövriyyəsinin artırılması, investisiyaların artırılması məsələləri həll edilir. 2030-cu ilə qədər respublikalar ticarət dövriyyəsini 500 milyon dollara çatdırmaq niyyətindədirlər. Bu ilin yanvar-aprel aylarında ticarət dövriyyəsi 24,7 mln. təşkil edib. Qırğızıstan Azərbaycan bazarını kənd təsərrüfatı məhsulları (kartof, lobya, qoz-fındıq) və makaronla təmin etməyə hazırdır.
Hazırda Orta Asiya respublikasından Azərbaycan Respublikasına közərmə lampaları gətirilir, həmçinin kiçik miqdarda quru meyvə, mərcimək və qoz tədarükü də həyata keçirilir. Azərbaycan da öz növbəsində Qırğızıstana əsasən poliesterlər və avtomobillər göndərir.
Potensialın aşkar olunması nöqtələri
Azərbaycanla Aİİ ölkələri arasında ticarət dövriyyəsi potensialı hazırkı səviyyəsini xeyli üstələyir. Bunu Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında iqtisad elmləri doktoru, professor Elşad Məmmədov deyib.
“Ümumi maliyyə bazarı və əmək bazarı, məncə, regionumuzda ticarət dövriyyəsinin daha sürətli tempinə çatmaq üçün uyğun istiqamətlərdir. Hesab edirəm ki, Mərkəzi Asiya ölkələri, Belarus və Rusiya ilə əməkdaşlıq üçün böyük potensial var”, - professor bildirir.

Onun fikrincə, iqtisadi artıma nail olmaq üçün müştərək investisiya mərkəzləri yaratmaq lazımdır, hansısa “uzaq” investorların gəlməsini gözləmək lazım deyil, özümüz güclü investisiya yumruğu yaratmalıyıq. Mütəxəssis hesab edir ki, xarici sərmayə texnologiya idxalı şəklində lazımdır.
Agentliyin həmsöhbəti bildirib ki, ölkələrin mövcud aktivləri onlara lazımi həcmdə və keyfiyyətdə texnologiya idxal etmək imkanı verir. Ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin daha da dərinləşməsi tərəfdaş ölkələrdən texnologiyaların idxalı üzrə layihələrin həyata keçirilməsinə ümid etməyə imkan verəcək.
Onun qənaətinə görə, bütövlükdə, Aİİ ölkələri ilə ticarət dövriyyəsinin davamlı artmasına nail olmaq mümkündür və lazımdır, lakin bunun üçün daha çox sərmayə qoymaq və ümumi satış bazarları yaratmaq, habelə region ölkələri arasında texnoloji əməkdaşlığı daha da dərinləşdirmək lazımdır.