“Rusiyada hakimiyyət Prezizdent Vladimir Putinin ölümü və ya xəstəliyi ilə dəyişə və Baş nazir Mixail Mişustin onu əvəz edə bilər”.

“AzPolitika” xəbər verir ki, “Sistema”, “Current Time” tədqiqat layihələri və “Radio Svoboda”nın keçirdiyi ekspert sorğusunun nəticələrinə əsasən, Rusiyada rejim dəyişikliyinin ən çox ehtimal olunan ssenarisini belə təsvir olunur.

Rusiya, ABŞ və Avropadan olan 40-dan çox politoloq, sosioloq və siyasi jurnalist Rusiyada hakimiyyət dəyişikliyi ilə bağlı müxtəlif ssenarilərin mümkünlüyünü qiymətləndirib. OnlarPutini əvəzlənməsinin yuxarıda qeyd olunan ssenari üzrə baş verə biləcəyini ehtimal ediblər.

Sorğunun nəticələrində onun nə siyasi proqnozlar, nə də sosioloji araşdırmalar olduğunu iddia edilmir. Onlar yalnız Rusiya hökumətinin gələcəyi ilə bağlı tədqiqata cəlb edilən ekspertlərin fikirlərini əks etdirir.

Beləliklə, “Sistema” layihəsiinin sorğusu:

“Rusiyada hakimiyyət dəyişikliyinə nə səbəb ola bilər?” sualına 42 ekspert cavab verib.

Putinin ölümü - 40;

Saray çevrilişi- 23;

Hərbi məğlubiyyət - 9;

İdarəetmə islahatı - 8;

İnqilab - 5;

Putinin könüllü getməsi – 3.

Sorğu iştirakçılarının əksəriyyətinin fikrincə, Rusiyada hakimiyyət dəyişikliyi üçün ən real ssenari Putinin ölümüdür: demək olar ki, bütün ekspertlər digərləri ilə birlikdə bu variantı qeyd ediblər. Eyni zamanda, sorğuda iştirak edən 42 ekspertdən 8-i Putinin ölümünü hakimiyyət dəyişikliyi üçün yeganə mümkün variant adlandırıb.

Daha az mümküngörünən ssenarilərdən respondentlər “saray/elitdaxili çevriliş”i qeyd ediblər: 23 nəfər bunu ehtimal, bəziləri isə yeganə mümkün ssenari adlandırıb.

Ekspertlər siyasi çevrilişlərə inanmırlar: beş nəfər inqilab və ya vətəndaş müharibəsini mümkün adlandırıb. Bəzi ekspertlər inanırlar ki, Putinin hərbi məğlubiyyəti hakimiyyət dəyişikliyinə səbəb ola bilər. Məsələn, kanadalı tarixçi Yan Qarner hesab edir ki, Rusiyada hakimiyyət dəyişikliyi mümkün deyil.

“Belə bir cəhd edə biləcək konkret şəxsin adını çəkmək vaxt itkisidirsə, bu, tamamilə gözlənilməz olacaq “Məsələn, siz bir il əvvəl Yevgeni Priqojinin zorakılıq nümayişi keçirəcəyini düşünərdinizmi, heç bir mütəxəssis bunu proqnozlaşdıra bilməzdi”, - deyə Qarner xatırlayır.

Mütəxəssislərdən biri, adının çəkilməsini istəməyən politoloq gözlənilməz hadisələr, məsələn, atom elektrik stansiyasının qəzası və ya Çin iqtisadiyyatının çökməsi səbəbindən personalist rejimin dağılmasını mümkün sayıb. Digər bir sorğu iştirakçısı Putinin xəstəliyinin onun hakimiyyətdən getməsinə və ya “yumşaq” çevrilişinə səbəb ola biləcəyi ssenarini təklif edib.

Maraqlıdır ki, sorğunu tərtib edərkən “ədalətli, rəqabətli seçkilər nəticəsində hakimiyyət dəyişikliyi” variantını təklif etmək “unudulub”. Mütəxəssislərin heç biri də Rusiya üçün mümkün qədər bu variantı təklif etməyib. Yalnız jurnalist Andrey Zaxarova “Rusiya nə vaxtsa azad olacaq” şərhini yazıb.

Putinin yerinə namizədlər: Mişustindən tutmuş Xodorkovskiyə qədər…

Araşdırmaçılar Putini əvəz edə biləcək şəxsiyyətlər haqqında ekspertlərə suallar ünvanlayıb:

Birinci ssenari: Rusiyada hakimiyyət dəyişikliyi baş verir və Putin növbəti prezidentin seçilməsində iştirak edir, yəni sadə dillə desək, özü varis təyin edir.

Çox güman ki, Putin Baş nazir Mixail Mişustini (41 ekspertdən 19-u onun adını çəkib) və ya keçmiş mühafizəçisini, indi isə Prezidentin köməkçisi Aleksey Dyumini (18 nəfər onu xatırlayıb) seçəcək. Ekspertlərin nəzərində Putinin favoritləri arasında üçüncü yeri Moskva meri Sergey Sobyanin (13 qeyd) tutub.

İki ekspert Putinin taxt-tacın mümkün varisi kimi qızı Yekaterina Tixonovanı varis seçə biləcəyini mümkün sayıb.


İkinci ssenari: Rusiyada qəfil hakimiyyət dəyişikliyi baş verir və Putin varis seçimində iştirak etmir (məsələn, o vəfat edib).

Bu halda ekspertlərin mütləq əksəriyyəti də Mişustinin namizədliyi ilə razılaşdı: 42 ekspertdən 35-i 27 səslə ikinci yerdə onun adını çəkib.

Başqa heç bir namizəd belə yekdillik qazanmayıb. 7 nəfər prezidentin köməkçisi Nikolay Patruşevi, Medvedevi, 5 nəfər Belousovu, 5 nəfər Dyumini, daha 5 nəfər isə baş nazirin müavini Dmitri Patruşevi xatırlayıb.
Ümumilikdə, hər iki ssenaridə ekspertlər Putinin mümkün varisləri kimi 34 nəfərin adını çəkiblər. “Namizədlərin” ən yaşlısının artıq 75 yaşı var: bu, Valentina Matvienkodur. Ən kiçiyi də qadındır: Putinin qızı Yekaterina Tixonovanın hazırda 37 yaşı var.

Ekspertlərdən biri gözlənilmədən Çeçenistanın rəhbəri Ramzan Kadırovun (son vaxtlara qədər media onun səhhətinin ağır, az qala ölümcül olduğunu qeyd edirdi) və Belqorod vilayətinin qubernatoru Vyaçeslav Qladkovun adını çəkib. Adının açıqlanmasını istəməyən tarixçi gələcək prezident kimi Xodorkovskinin adını çəkib - əgər Putin deyilsə, yeni şəxs ola bilər. O, “sistemin adamı” olmayan yeganə siyasətçidir.

Proqnozlar olduqca uzaq gələcəyə aid ola bilər. Politoloq və Stenforddakı Huver İnstitutunun əməkdaşı Sergey Sanoviç hesab edir ki, 2036-cı ildən əvvəl hakimiyyət dəyişikliyi baş verməyəcək. Ancaq bu baş versə, Putin necə gəldi gedəcək: “O, Medvedev kimi saxta deyil, real varis təyin edəcək. Bu gənc, xarici siyasətdə şahin, iqtisadiyyatda liberal olacaq. Əgər bu indi baş versəydi, mən kiçik Patruşevə mərc edərdim. Amma... Dmitri Patruşev 2036-cı ildə 60-a yaxın olacaq, bu da daha gənc biri deməkdir”.

Ukraynalı politoloq Vladimir Fesenko əmindir ki, Putin rejiminin zəifləməsi və böhranı Putinin özünün təbii qocalması nəticəsində baş verə bilər.

"Rejim öz lideri ilə birlikdə çürüyəcək və çökəcək", - deyə Fesenko yekunlaşdırır.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”