Müharibə təkcə səfərbər olan bir neçə yüz min nəfərin deyil, həm də ölkə əhalisinin böyük əksəriyyətinin hiss edəcəyi müharibəyə çevriləcək

Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Kursk vilayətində gözlənilməz və iri hücumu bu il Rusiya-Ukrayna qarşıdurmasının əsas epizodu oldu. Çoxsaylı hərbi müşahidəçilərin dediyi kimi, bu, Rusiyanın strategiya və taktikasında aşkar uğursuzluqları üzə çıxardı, lakin daha da böyük ölçüdə dil və anlayışların səviyyəsi ölkədə yaranmış total özünü aldatma sisteminin pozğunluğuna işarə etdi.

Vladimir Putinin “xüsusi hərbi əməliyyata” başladığını elan etdikdən sonra Rusiya hakimiyyətinin heç bir halda bunu müharibə adlandıra bilməyəcəyini müdafiə etməsi hamımızın yadındadır. Baş Prokurorluq izah edib ki, “müharibə elan edilməsi ictimai əhəmiyyət kəsb edən hüquqi nəticələrin başlanmasını nəzərdə tutur”. Qadağan olunmuş termindən istifadə etdiklərinə görə hakimiyyət medianın qarşısını kəsdi və davamlı “qanun pozucuları” inzibati cərimələrə və real həbs cəzalarına məhkum edildi; Rusiyada "qeyri-müharibə dövrlərində" onlar "qismən" səfərbərlik həyata keçirə bildilər və 2022-ci ilin sonundan etibarən bir çox Rusiya rəsmiləri - və sonra Prezidentin özü - utanmadan "müharibə" sözünü istifadə etməyə başladılar.

Son hadisələr rus “xəbərlərinin” təhlükəsini çox aydın və açıq şəkildə nümayiş etdirdi. Ukrayna qüvvələrinin Rusiya ərazisinə bir həftə davam edən müdaxiləsi, həssas müşahidəçilərin qeyd etdiyi kimi, tarixdə ilk dəfə idi ki, nüvə dövlətinin ərazisinin bir hissəsi nisbətən uzun müddət ərzində hər hansı digər dövlət tərəfindən işğal edilib. Rusiya rəhbərliyi düşdüyü şərtlərə görə baş verənləri öz adı ilə adlandıra bilmədi və edə bilməz.

Əsas rəsmilərlə görüşdə çıxış edən Putin hadisələri “genişmiqyaslı təxribat” kimi qiymətləndirdi və başqa cür edə bilməzdi. Çünki Kursk vilayətində baş verənlərin müharibə aktı kimi tanınması müvafiq qərarın verilməsini tələb edəcək. Kremlin hazır olmadığı hərbi vəziyyətin tətbiqi, səfərbərlik və s.

Məlum olub ki, 400 kv.km itki var. (Ukrayna variantına görə - 1000 kv.km) Kursk AES-in ələ keçirilməsi və Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin regional mərkəzə yaxınlaşması ehtimalı “təcavüz hadisəsi” sayıla bilməz. Dövlətin mövcudluğu risk altında olduqda, bunu “terror” adlandırmaq doğru deyil.

Mövcud vəziyyətdən çıxış yolu tapmağa çalışan Rusiya hakimiyyəti əvvəlcə Kursk vilayətindəki hadisələri “federal fövqəladə vəziyyət” adlandırdı, sonra bu və iki qonşu federal subyektin ərazisində antiterror əməliyyatı rejimi tətbiq etdi. Son addım orada yaşayan vətəndaşların hüquqlarını nəzərəçarpacaq dərəcədə məhdudlaşdırdı, lakin müdafiə qabiliyyətini gücləndirmək mümkün deyil.

Xüsusilə, antiterror əməliyyatı rejimi bölgədə mövcud olan çağırışçı hərbi qulluqçuların statusunu heç bir şəkildə tənzimləmir. İnternetdəki yazılara görə, onları döyüşə göndərmək əvəzinə evakuasiya etməyə çalışırlar - formal olaraq, hərbi əməliyyatlarda iştirak edə biləcəkləri "müharibə vaxtı" hələ gəlməyib. Eynilə, müharibənin ilk günlərində Ukraynada meydana çıxan və Kiyev yaxınlığında Rusiyanın təhlükəli hücumlarının dəf edilməsində mühüm rol oynayan ərazi müdafiə birləşmələri hücuma məruz qalan rayonlarda yaradıla bilməzdi. Yalnız öz silahsız vətəndaşları ilə vuruşmağa öyrəşmiş məşhur rus “siloviki”lərinin və ya irəliləyən düşməndən çox geri çəkilən dostlarını cilovlaya bilən çeçen əyləncəli qoşunlarının Ukrayna sıçrayışını aradan qaldıracağına ümid etmək son dərəcə sadəlövhlük olardı.

Ukrayna tərəfində döyüşən ruslardan yalnız Kiyevin razılığı ilə yaradılan bölmələrin nümayəndələrinin Rusiya ərazisinə soxulduğu ana qədər Putinin Ukrayna ilə müharibəyə aid etdiyi “xəbər” məqbul idi - Ukrayna hakimiyyəti dəfələrlə onların törətdiyi müharibəyə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürməkdən imtina edib. İndi bu "xəbər" nəinki qeyri-adekvat, həm də təhlükəli olur və çox güman ki, uzun müddət istifadə edilə bilməyəcək.

2022-ci ilin fevralında Vladimir Putin müharibəyə başladı və məğlub olmamaq üçün nə vaxtsa bunun başqa bir dövlətin ərazisində “xüsusi hərbi əməliyyat” olmadığını etiraf etməli olacaq. Lakin gözlənilən bütün döngələri və dönüşləri, sürprizləri ilə tam miqyaslı münaqişə - əslində Müdafiə Nazirliyindən bunu tələb etmək qəribədir. Baş Qərargah düşmənin Kurska keçəcəyi təqdirdə fəaliyyət planı hazırlamalı idi, əgər Ali Baş Komandanın özü həmişə müharibə olmadığını iddia edərsə.

Ukrayna Rusiya ərazilərini nə qədər öz nəzarətində saxlaya bilər və Donbasda təzyiqi azaltmaq, “Rusiyanı sülhə məcbur etmək” məqsədi ilə yeni hücumlar mümkündürmü? Mən Kiyevin hücum imkanlarını qiymətləndirməzdim: hələ 2022-ci ilin payızında Ukrayna Rusiya tərəfinə nisbətən daha çox taktiki çeviklik və bacarıq nümayiş etdirdi.

Mənə elə gəlir ki, Kreml son nəticədə reallığı qəbul etməmək strategiyasına yenidən baxmalı olacaq ki, müharibə təkcə səfərbər olan bir neçə yüz min nəfərin deyil, həm də ölkə əhalisinin böyük əksəriyyətinin hiss edəcəyi müharibəyə çevriləcək. Bunun Putin rejiminə zərbə olacaq, yoxsa əksinə, onu daha da gücləndirəcək, demək çətindir - amma həyatın özü bu suala çox yaxında cavab verəcək...

Müəllif: Vladislav İnozemtsev – Rusiyalı professor, Postindustrial Cəmiyyətin Tədqiqatları Mərkəzinin direktoru.

Mənbə: “The Moscow Times”

Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.