Qiymətli metalın qiyməti tarixi maksimuma çatıb

Bəzi hesablamalara görə, 2000-ci ildən qızıla yatırılan investisiyaların gəliri 8 dəfə artıb. Belə investisiyalar dollar və qiymətli kağızlara qoyulan investisiyalardan qat-qat sərfəli olub. Cari yay ərzində dünyada bu metal üçün bir neçə dəfə qiymət artımı baş verib. İyul ayında onun qiyməti yeni tarixi maksimuma çatıb - 1 troy unsiyası üçün 2450 dolları keçib.

Avqustun əvvəli 2500 dollara çatanda daha bir rekordla yadda qaldı. Bu, ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin faiz dərəcələrini dəyişməz saxlaması səbəbindən baş verib. Bundan əlavə, Yaxın Şərqdəki xoşagəlməz vəziyyət də öz rolunu oynadı. Bölgədə artan gərginlik və ümumilikdə qeyri-sabit geosiyasi vəziyyət metalın etibarlı sərmayə kimi cəlbediciliyini artırır.

Əksər beynəlxalq analitiklərin fikrincə, ona olan tələbat artmaqda davam edəcək. Üstəlik, bu il artım troy unsiyası üçün orta hesabla 2700 dollara qədər ola bilər. Təbii ki, bu, yalnız qızıla etibar etmək üçün səbəb deyil - maliyyə portfelinin şaxələndirilməsi vacibdir. Qiymət artımından sonra ona tələb bir qədər azala bilər. Bununla belə, qızıl ən təhlükəsiz aktivlərdən biri olaraq qalır və inflyasiya dövrlərində mühüm rol oynayır.

Dünyada qızıla marağın artması nədən xəbər verir və onu özümüz hasil edib ixrac etdiyimizi nəzərə alsaq, bu, Azərbaycana necə təsir edəcək? Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2024-cü ilin birinci yarısında Azərbaycanda qızıl hasilatı artsa da, mis və gümüş istehsalı, əksinə, azalıb. İlin ilk altı ayında 1003,7 kq qızıl filizi hasil edilib ki, bu da 2023-cü ilin nəticəsi ilə müqayisədə 3% çoxdur. Qızıl ehtiyatları cəmi 247,7 kq təşkil edib. 2026-cı ildə Azərbaycanda qızıl hasilatının 3 min 154,5 kq qədər artacağı gözlənilir. Bu il isə 3 min 83,5 kq olacağı gözlənilir.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli AYNA-ya şərhində deyib ki, dünya bazarında qızılın qiyməti əhəmiyyətli dərəcədə artması yaxşı hal sayılmır: “Bu, yaxşı deyil və qlobal iqtisadiyyat üçün yaxşı heç nə vəd etmir. Qızıl həmişə böyük şoklar, qlobal iqtisadi böhrandan əvvəl mühüm alət rolunu oynayır. Deyə bilərik ki, bütün belə böhranlardan bir il-il yarım əvvəldən qızılın qiyməti artmağa başlayır. Sonra ölkələrin mərkəzi bankları və investorlar bu metala sərmayə qoymağa başlayır, çünki o, daha likvid aktivdir”.

Azərbaycanın qızıl hasilatı sahəsində imkanlarına gəlincə, o bildirib ki, son illər ölkədə bu sahə, istədiyimiz qədər sürətlə olmasa da, inkişaf edir: “İndi işğaldan azad edilmiş torpaqların əlvan metallar, o cümlədən qızılın çıxarılması üçün böyük potensiala malik olması səbəbindən yeni imkanlar yaranıb. Əgər hasilat artırsa, bu, Azərbaycan xəzinəsinə əlavə valyuta gəlirləri gətirəcək. Lakin problem ondadır ki, biz qızıl hasil etsək də, onu hələ özümüz emal etmirik. Düzdür, belə planlar var və onların yaxın vaxtlarda həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur”.

“Biz İsveçrəyə xammal göndərdik və orada qızıl emal edilərək qızıl külçələri hazırlanır. Müəyyən bir pay xarici şirkətin xidmətlərinə görə ödənişin bir hissəsi kimi gedir, qalanı isə ölkəmizə qalır. Əgər biz indi tamamilə qapalı istehsal tsiklinə - mədən hasilatından hazır məhsulun yaradılmasına keçsək, bu, Azərbaycana daha çox valyuta gəliri gətirəcək. Lakin ölkədə xüsusilə böyük həcmdə qızıl hasil olunmadığı üçün təsiredici rəqəmlər gözləməyə dəyməz. İldə orta hesabla 200-300 milyon dollara arxalana bilərik ki, bu da heç də pis deyil. Lakin bu, deyək ki, Azərbaycanda neft hasilatının azalması nəticəsində yaranan itkiləri ödəməyəcək”, - deyə Cəfərli vurğulayıb.

İqtisadçı ekspert Emin Qəribli də AYNA-ya açıqlamasında qeyd edib ki, respublikada qızıl hasilatı bundan sonra da artacaq: “Belə ki, indi Daşkəsəndə istehsal artımı müşahidə olunur və Qarabağda bu metalın böyük yataqları var. Qızıl qiymətlərinin artması hasilatın artmasına təkan verəcək. Eyni zamanda, gələcək nəsillər üçün ehtiyatların qorunması vacibdir. Qızıla olan marağa gəlincə, indi bir çox ölkələrin valyutaları risk altındadır və onların məzənnələri kifayət qədər sürətlə dəyişir”.

“Kriptovalyuta ilə də oxşar vəziyyətdir. Səhmlərə investisiya etmək də risklərə məruz qalır. Buna görə də, xüsusilə bir çox ölkələrin mərkəzi bankları tərəfindən qızıla üstünlük daha çox verilir. Nəticədə qızılın likvidliyi artır”, - deyə müsahibimiz söyləyib.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, ölkədə qızıl hasilatının artırılması təkcə qeyri-neft sektorunun ixrac imkanlarının artırılması baxımından vacib deyil: “Bu, qızıl ehtiyatlarının artırılması üçün də vacibdir və indi biz həm bizdə, həm Türkiyədə, həm də başqa ölkələrdə belə bir vəziyyətin şahidi oluruq”.

Müəllif: Elya Belskaya