Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə elan edilən "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili"ndə Azərbaycanda ilk bərpa olunan enerji hərracı keçirilir.
Bərpa olunan enerji mənbələrinin yaradılması üzrə layihələrin inkişafı məqsədilə Azərbaycan bir neçə il əvvəl "yaşıl enerji" hərraclarının keçirilməsi təşəbbüsünün inkişaf etdirildiyini elan edib. Tezliklə bu təşəbbüs qanun şəklini alaraq parlament və ölkə prezidenti tərəfindən təsdiq edilib. Bu gün Azərbaycan hakimiyyəti ölkədə ilk "yaşıl" hərracın təşkil ediləcəyi əraziyə investorlar üçün tanışlıq səfəri keçirməyi planlaşdırır.
Belə ki, bu ay Bakının Qaradağ rayonunun Pirsaat qəsəbəsində yerləşən və günəş enerjisi qurğularının tikintisi nəzərdə tutulan sahəsi 300,77 hektar olan sahəyə baxış keçiriləcək.
Bu layihə üçün müvafiq fəaliyyət profilinə malik 8 şirkət seçilib və onların təkliflərinə hərracın yekun mərhələsində baxılacaq.
Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili"ndə hərraclar
Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə elan edilən "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili"ndə Azərbaycanda ilk bərpa olunan enerji hərracı keçirilir. Elə həmin ilin noyabr ayında Azərbaycanda genişmiqyaslı qlobal tədbir - BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (COP29) Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası keçiriləcək.
COP29-un Bakıda keçirilməsi xarici enerji şirkətlərinin Azərbaycanda "yaşıl enerji" sahəsinə marağının artmasına səbəb olacaq.
Qeyd etmək lazımdır ki, son illərdə respublikada bərpa olunan enerji güclərinin yaradılması layihələri xarici şirkətlərin diqqət mərkəzindədir - BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanından olan şirkətlər Azərbaycan Respublikasında külək enerjisi və günəş enerjisi üzrə ilk böyük "yaşıl layihələr"i həyata keçirirlər. Ümumiyyətlə, Fars körfəzi ölkələrindən olan investorlar "yaşıl layihələr"ə maraq göstərirlər, BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı ilə yanaşı, Qətər və Küveyt şirkətləri də bərpa olunan enerji güclərinin yaradılmasına qoşulmağa hazırdırlar.
Eyni zamanda, Çin şirkətləri Azərbaycanda, o cümlədən ölkənin işğaldan azad edilmiş ərazilərində bərpa olunan enerji layihələrini nəzərdən keçirirlər.
Bununla yanaşı, Rusiya şirkətlərinin də Azərbaycanın alternativ enerji mənbələrinə sərmayə qoymağa marağı artır. Bu cür əməkdaşlıq üçün Azərbaycan və Rusiya Federasiyası hüquqi baza yaradır - Vladimir Putinin Bakıya sonuncu səfəri zamanı tərəflər iqlim dəyişikliyi və aşağı karbon qazının inkişafı ilə bağlı anlaşma memorandumu imzalayıblar.
Ölkələr davamlı və "yaşıl" maliyyələşdirmə sahəsində, istixana qazları tullantılarının azaldılması, enerji səmərəliliyinin artırılması və iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma sahəsində təcrübə mübadiləsi aparmaq, həmçinin karbon tənzimləmə mexanizmlərinin tətbiqi və istismarı sahəsində təcrübələrini bölüşmək barədə razılığa gəliblər. Sənəd iki ölkə arasında aşağı karbon qazının inkişafı sahəsində gələcək əməkdaşlıq üçün əlverişli şərait yaratmaq məqsədi daşıyır.
İxrac layihələrin Azərbaycana artan marağı
Xarici şirkətlərin Azərbaycanın bərpa olunan enerji layihələrinə marağının artmasının səbəblərindən biri də "Black Sea Energy" adlanan Özbəkistan, Qazaxıstan və Azərbaycandan Qara dəniz vasitəsilə Avropa bazarına "yaşıl enerji"nin tədarükü üçün nəzərdə tutulan irimiqyaslı təşəbbüsdür.
Gücü 4 min meqavata qədər olan bu irimiqyaslı layihənin Xəzəryanı regiondan Avropaya bərpa olunan elektrik enerjisinin tədarükünün əsas marşruta çevriləcəyi gözlənilir. Lakin bu layihəni həyata keçirmək üçün üç ölkə öz "yaşıl enerji" istehsalının gücünü artırmalıdır, bu məsələdə də xarici investisiyalar yerli layihələrdə mühüm rol oynayacaq. Eyni zamanda, layihənin perspektivləri və onun həyata keçirilməsindən gözlənilən dividentlər Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda bərpa olunan enerji mənbələrinin yaradılması təşəbbüslərini xarici şirkətlər üçün son dərəcə cəlbedici edir.
Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycan coğrafi mövqeyinə və iqlim xüsusiyyətlərinə görə zəngin "yaşıl enerji" potensialına malikdir. Azərbaycan Respublikası Energetika Nazirliyinin məlumatına görə, quruda bərpa olunan enerji mənbələrinin texniki potensialı 135 qiqavat, dənizdə 157 qiqavat təşkil edir. Ölkədə bərpa olunan enerji mənbələrinin iqtisadi potensialı 27 qiqavat, o cümlədən 3 qiqavat - külək enerjisi, 23 qiqavat - günəş enerjisi, 380 meqavat - bioenerji potensialı və 520 meqavat - dağ çayları enerjisi kimi qiymətləndirilir.
Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin (IRENA) hesabatına əsasən, ötən il Azərbaycanda bərpa olunan enerji mənbələrinin ümumi quraşdırılmış gücü 2022-ci ilin nəticələrinə görə 1325 meqavat ilə müqayisədə 1688 meqavata qədər yüksəlib.