Kibertəhlükəsizlik üzrə ekspert: “Vəziyyət elədir ki, Rusiya bu cür çağırışlara daha çox hazırdır”

“Hizbullah yaraqlılarının peycerlərinin kütləvi şəkildə partladılması sürpriz oldu və kibermüharibə mövzusuna yeni diqqət cəlb etdi. Şübhəsiz ki, bu hadisə tarixə düşəcək. Çünki bu, unikal haldır: axı burada həm kəşfiyyat, həm də texniki imkanlar birləşir. Əslində hər kəsə çoxdan məlumdur ki, uzaqdan əmrlərin istifadəsi cihazları və onların batareyasını həddindən artıq qızdıra bilər. Amma bunu geniş miqyasda və eyni vaxtda həyata keçirmək ilk dəfədir”. Bu sözləri Ukraynalı kibertəhlükəsizlik üzrə ekspert Konstantin Korsun Livanda Hizbullah təşkilatı nümayəndələrinin peycerlərinin kütləvi partladılmasını şərh edən məqaləsində qeyd edib.
Korsun qeyd edib ki, Hizbullah qəsdən mobil telefonlar və notbukların istifadəsi kimi mürəkkəb kibertexnologiyalardan uzaqlaşaraq qədim peycerlərə keçib: “Çünki peycerin aktiv antenası yoxdur və abunəçinin yerini müəyyən etmək mümkün deyil. Passiv rejimdə olan şəxs nə etməli olduğu barədə göstərişlər olan mesajları qəbul edir və oxuyur. Bununla belə, mesajı tutmaq, insanları təşkilata cəlb etmək və ya bu peycerlərin bir partiyasını daşıyarkən, orada partlayıcı maddələr yerləşdirmək çətindir. Sadəcə batareyanı həddindən artıq qızdırmaqla da partlayışa nail olmaq çox çətindir. Ona görə də bir növ mikrodetonator yerləşdirildiyindən şübhələnirəm. Bu, yüksək səviyyəli gizli işin nəticəsidir”.

“Burada şübhəsiz kiberhücumun elementləri var. Məsələn, cihazları almaq niyyətləri haqqında məlumat əldə etmək. Görünür, bəzi elektron və telefon rabitəsi ələ keçirilib. Bəlkə messencerlər vasitəsilə, bəlkə də e-poçt vasitəsilə”, - deyə ekspert vurğulayıb.

Korsun yazıb ki, bundan əlavə, peycerlərin məlumatları birtərəfli ötürdüyünü və mesajların onlarda şifrələndiyini xatırlamaq lazımdır: “Şifrələmə isə kriptoqrafiyadır. Bu cür şifrələnmiş mesajların şifrəsini açmaq üçün texnologiyalar var. İsrail isə bu texnologiyaları çox yaxşı bilir. Daha bir məsələ - peycerə mesaj göndərmək üçün əvvəlcə operatora zəng etməlisən, ya da ona bu mesajı elektron poçtla göndərməlisən. Sonra operator mesajı əl ilə birbaşa peyjinq sisteminə daxil etməlidir. Zəngin ələ keçirilməsi və ya e-poçt vasitəsilə - bunlar hamısı kiber komponentlərdir”.

“Əlbəttə ki, əsas məsələ həm peycerin özündə, həm də peyqinq sistemində yerləşən proqram təminatıdır. Yəni mətni daxil edən və peycerə ötürən operator arasında bəzi kompüterlər, bəzi serverlər açıq şəkildə iştirak edir və bunlar da kiber komponentlərdir. Fakt budur ki, ruslar kiber komponentə daha çox hazırdırlar. İkincisi, istehsalı yerliləşdirirlər. Yəni, özlərinə məxsus rabitə vasitələrinin müəyyən hissəsini istehsal etməyə, nəzarət etdikləri ərazidə tam inkişaf dövrü yaratmağa çalışırlar. Buna görə də rusların qurğularına kütləvi şəkildə partlayıcı yerləşdirmək son dərəcə çətin bir işdir. Üstəlik, onlar coğrafi olaraq müxtəlif bölgələrdə paylanır və müxtəlif fabriklərdə istehsal olunur”, - Korsun əlavə edib.

Ekspert onu da qeyd edib ki, bundan əlavə, ruslar istifadə etdikləri texnikanı, xüsusən də yüksək rütbəli komandirlər üçün diqqətlə yoxlayırlar: “Onu üçüncü və ya dördüncü ölkələr vasitəsilə almağa çalışırlar ki, cihazın kimin son istifadəçisi olacağı bəlli olmasın. Əlbəttə ki, cihazlar tez-tez dəyişir. Yəni ümumiləşdirsək, nəzəri cəhətdən mümkündür. Amma praktiki olaraq, hesab edirəm ki, vəziyyət elədir ki, Rusiya bu cür çağırışlara daha çox hazırdır. Bizim kəşfiyyatımız isə hələ Mossad səviyyəsinə çatmayıb, ancaq həmişə perspektivlər var”.

Müəllif: Turan Abdulla