Firavunların Mısır’ı yönettiği ve antik Yunanlıların ilk şehirlerini kurmaya başladıkları zamanlarda Kenanlılar denilen gizemli bir halkın Ortadoğu’ya hükmettiği biliniyor. Yaklaşık olarak dört bin yıl kadar önce Levant’a yani bugün Lübnan, İsrail, Ürdün ve Suriye’nin bir bölümünü içeren bölgeye şehirler inşa ettiler.
Bununla beraber Kenanlılardan kalan yazılı kayıtlar bulunmuyor. Bu halka dair bilgiler ikinci el kaynaklardan toplanabildi. Bu kaynaklardan bir tanesi İncil’in Eski Ahit’tidir.
Burada Kenanlılar için tüyler ürperten bir son olduğu yazmaktadır. İsraillilerin Mısır ’dan çıkışından sonra Kenan halkının yok olduğu söylenmektedir. Bilim insanları bunun gerçekten olup olmadığına dair araştırmalar yürüttü.
Elde edilen arkeolojik veriler, Kenanlı şehirlerin asla yok edilmediğini ve terk edilmediğini göstermektedir. Yapılan araştırmalarda 5 Kenanlı iskeletten alınan DNA örneklerinde bu kişilerin bugün yaşayan milyonlarca insana genlerini aktardığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu da Kenanlıların aslında yok olmadığını göstermektedir.
Araştırmaya konu olan numuneler Lübnan’da bir kıyı kenti olan Sidon’dan elde edildi. Hinxton, İngiltere bulunan Wellcome Trust Sanger Enstitüsü’nden bir genetik uzmanı olan Marc Haber, beş Kenanlı iskeletten tüm genomlarının dizilebilmesi için yeterli DNA’yı çıkardı.
Eski kaynaklardaki verileri inceleyerek Kenanlıların Doğu’dan Levant’a göç ettikleri belirlendi. Bunu doğrulayabilmek için araştırmacılar Kenan genomlarını Avrasya’da bulunan eski popülasyonlarla karşılaştırdı.
Bu araştırma sonucunda Yunan kaynaklarından alınan bilgilerin %50 oranında doğru olduğu kanıtlandı. Kenanlıların genleri yaklaşık olarak %50 Levant’a 10 bin yıl önce yerleşen yerel çiftçilerden geliyor.
Diğer yarısı Göçmen
Ancak diğer yarısı İran’da keşfedilen iskeletlerde tespit edilen erken bir nüfusa bağlı. Araştırmacılar Doğu’dan gelen bu göçmenlerin yaklaşık olarak 5 bin yıl kadar önce Levant’a geldiğini ve halkla karışmaya başladığını tespit etti.
Kenanlıların kim olduğunun keşfedilmesinden sonra onlara ne olduğunu keşfetmek için yola çıkan araştırmacılar, Kenan genomlarını yaşayan Lübnanlı ve genetik veri tabanında bulunan kişilerle karşılaştırdı. İncil’in iddia ettiği şekilde Kenanlılar İsrailliler tarafından yok edildilerse, eski halklar genlerini modern insanlara geçirmemiş olmalılar.
Ancak araştırmacılar günümüz Lübnan nüfusunun büyük ölçüde eski Kenan halklarının gen miraslarını taşıdığını buldu. Lübnan halkı %90’dan fazla oranda Kenan geni taşıyor. Diğer %7’lik dilimin ise 3 bin yıl önce Levant’a gelmiş olan Orta Avrupalılara ait olabileceği söylendi.

Tarihi
Levant bölgesinde, MÖ 3. binyılın ortalarında toprağı 'ca-na-na-um' olarak adlandıran insanlar yaşıyordu.
Akadca " kinahhu " kelimesi , tarih boyunca bölgenin önemli bir ihraç ürünü olan, kıyıdaki Murex yumuşakçalarından boyanmış mor renkli yünü ifade eder . Phoenix " anlamına gelen kızıl veya mor tarif Yunanlıların da ticaret yaptığı. Romalılar tarafından " poenus " şekline dönüştürülür ve Kartaca'daki Kenanlı yerleşimcilerin torunlarını " Punic " olarak adlandırdılar.
Bu nedenle, " Fenike " ve " Kenanlı " aynı kültüre atıfta bulunurken , arkeologlar ve tarihçiler genellikle Bronz Çağı'na , MÖ 1200 öncesi Levantenlere ve Demir Çağı torunları, özellikle de Fenikeliler olarak kıyılarda yaşayanlara Kenanlılar olarak atıfta bulunur ;. Daha yakın zamanlarda Kenanlı terimi, ayrı ve yakından ilişkili bir etnik grup olan Arameans tarafından yönetilmeyen iç bölgelerin ikincil Demir Çağı devletleri ( Filistliler ve İsrail ve Yahuda devletleri dahil ) için kullanılmıştır. .
Kenan dini,
Antik Levant'ta yaşayan Kenanlılar tarafından en azından Erken Tunç Çağı'ndan Ortak Çağ'ın ilk yüzyıllarına kadar uygulanan eski Semitik dinler grubunu ifade eder.
Kenan dininin uygulandığı sırada Kenan bölgesi çeşitli şehir devletlerine bölünmüştü.
Kenanlı dini çok tanrılıydı lakin bazı durumlarda tek tanrılıydı.
Tanrılar
Louvre'da bulunan kollarını kaldırılmış Ba'al, MÖ 14. – 12. yüzyıl Ras Shamra'da (eski Ugarit ) bulundu
Kenan dini, daha güçlü ve kalabalık komşularından güçlü bir şekilde etkilenmiştir ve Mezopotamya ve Mısır dini uygulamalarının açık etkisini göstermektedir . Eski Yakın Doğu Kenanlı diğer insanlar gibi, dini inançlar da çok tanrılıydı , aileler tipik olarak ev tanrıları ve tanrıçaları, Elohim biçiminde ölülere saygı duymaya odaklanırken, Baal ve El , Aşera gibi diğer tanrıların varlığını kabul ediyorlardı. Astarte. Krallar ayrıca önemli bir dini rol oynadılar ve Yeni Yıl'ın hieros gamoları gibi bazı törenlerde tanrılar olarak saygı görüyorlardı. "Kenanlı dininin merkezinde, dini ve siyasi meşruiyet için kraliyet kaygısı ve ilahi olarak belirlenmiş bir yasal yapının empoze edilmesinin yanı sıra ekinlerin, sürülerin ve insanların verimliliğine köylü vurgusu vardı."
El ve Aşera tarafından yönetilen dört kademeli bir hiyerarşideki çok sayıda tanrıya, Kenan dininin takipçileri tarafından ibadet edildi
Öldürme inançları ve ölülerin kültü
Kenanlılar, fiziksel ölümün ardından npš'nin (genellikle " ruh " olarak çevrilir) bedenden Mot (Ölüm) diyarına gittiğine inanıyordu. Cesetler mezar armağanları ile gömülmüş ve canlıları rahatsız etmemeleri için ölülere yiyecek ve içecek sunulmuştu. Ölü akrabalara saygı duyulur ve bazen yardım istenirdi.
Mitoloji
Baal Döngüsünde, Ba'al Hadad'a Kothar-wa-Khasis tarafından kendisi için yapılmış iki sihirli silahı ("Sürücü" ve "Kovalayan" olarak adlandırılan) kullanarak Yam tarafından meydan okunur ve onu yener. Daha sonra, Athirat ve Anat'ın yardımıyla Ba'al, El'i kendisine bir saray bırakması için ikna eder. El onaylar ve saray Kothar-wa-Khasis tarafından inşa edilir. Saray inşa edildikten sonra Ba'al, saray penceresinden gür bir ses çıkarır ve Mot'a meydan okur. Mot pencereden girer ve Ba'al'ı yutarak onu Yeraltı Dünyasına gönderir. Yağmur verecek kimse olmadığından Ba'al'ın yokluğunda korkunç bir kuraklık başlar. Diğer tanrılar, özellikle El ve Anat, Ba'al'ın Yeraltı Dünyası'na götürülmesinden rahatsızdır. Anat Yeraltı Dünyası'na gider, Mot'a bıçakla saldırır, onu parçalara ayırır ve onu etrafa dağıtır. Mot'un yenilmesiyle Ba'al geri dönebilir ve Dünya'yı yağmurla yenileyebilir.
Dini pratikler
Tell es-Safi sahasında yapılan arkeolojik araştırmalarda eşeklerin yanı sıra erken Tunç Çağı katmanlarında Mısır'dan ithal edilen bazı koyun ve keçilerin 4.900 yıl öncesine tarihlenen ve kurban edildiğini gösteren kalıntılar bulundu
Kenanlı dini uygulamaların net bir resmini yeniden inşa etmenin neredeyse imkansız olduğu düşünülmektedir. Çocuk kurban etme çevredeki halklar tarafından bilinmesine rağmen, eski Fenike veya Klasik metinlerde buna atıfta bulunulmamıştır. Kenan dininin İncil'deki temsili her zaman olumsuzdur.
Kenanlı dini uygulamaları, çocukların ebeveynlerine bakma görevine büyük saygı duyuyordu; oğulları onları gömmek ve mezarlarının bakımını düzenlemekle sorumlu tutardı.
Baal gibi Kenanlı tanrılar İncil'de kınanmaktadır.
Kenanlı dininin günümüz bilgisi şunlardan gelmektedir:
edebi kaynaklar, esas olarak Geç Tunç Çağı Ugarit'ten İncil kaynaklarıyla desteklenmiştir
arkeolojik keşifler

Arkeolojik kaynaklar
Son birkaç on yılda yapılan arkeolojik kazılar, eski Kenanlıların dini hakkında daha fazla şey ortaya çıkardı. Ras Shamra şehrinin kazısı (1928'den itibaren) ve onun Bronz Çağı arşivinin kil tablet alfabetik çivi yazısı metinlerinin keşfi birçok yeni bilgi sağladı. Ugaritik materyalin, Levant'ta bulunan diğer yazıtların ve ayrıca 1960 yılında İtalyan-Suriye ortak ekibi tarafından kazılan Tel Mardikh'in Ebla arşivinin ayrıntılı incelenmesi, erken Kenanlı dinine daha fazla ışık tuttu.
Kenan dini, daha güçlü ve kalabalık komşularından güçlü bir şekilde etkilenmiştir ve Mezopotamya ve Mısır dini uygulamalarının açık etkisini göstermektedir . Eski Yakın Doğu Kenanlı diğer insanlar gibi, dini inançlar da çok tanrılıydı , aileler tipik olarak ev tanrıları ve tanrıçaları, Elohim biçiminde ölülere saygı duymaya odaklanırken, Baal ve El , Aşera gibi diğer tanrıların varlığını kabul ediyorlardı. Astarte. Krallar ayrıca önemli bir dini rol oynadılar ve Yeni Yıl'ın hieros gamoları gibi bazı törenlerde tanrılar olarak saygı görüyorlardı. "Kenanlı dininin merkezinde, dini ve siyasi meşruiyet için kraliyet kaygısı ve ilahi olarak belirlenmiş bir yasal yapının empoze edilmesinin yanı sıra ekinlerin, sürülerin ve insanların verimliliğine vurgu vardı."
Kaynaklar
1. Evans, Annette H. M. "Monotheism and Yahweh", . PhD diss., Stellenbosch University, 2007. p. 291. "Handy (1994:176,177) describes the four hierarchical levels in Syro-Palestinian mythology. The first level consists of the deity El (or his equivalents) and Asherah. The second level consists of the active deities or patron gods, for example Baal, and the third, the artisan gods, for example Kothar-wa-Khasis. The lowest level consists of the messenger-gods, who have no independent volition, which Handy equates with the “angels” of the Bible."
2. Segal, Alan F. Life after death: a history of the afterlife in the religions of the West.
3. Wilkinson, Philip Myths & Legends: An Illustrated Guide to Their Origins and Meanings
Merih Tan
TEREF