Yəqin bu başlıq bir çoxlarına mərhum şairimiz Qabilin məşhur “Səhv düşəndə yerimiz” şerini
xatırladacaq. Fərq bundadır ki, orda məkan, burda məfhum yerdəyişməsindən söhbət gedir.
Başqa sözlə desək, biz son zamanlar geniş yayılmış leksik norma pozuntularını hədəfə almışıq.
Müşahidələrimiz göstərir ki, belə leksik xətalara ən çox yalançı bəstəkarlar və kəmsavad
müğənnilər yol verir, sosial şəbəkələr və televiziya kanalları isə həvəslə onların qulluğunda
durur, ildırım sürətilə yayılmalarına şərait yaradır. Ənənəvi türk və fars ritmləri üzərində
aranjiman edilən musiqi parçaları nəinki məişət üslubunda, hətta küçə dilindən də betər tərzdə
ifa olunur. Bədii ədəbiyyatın, poeziyanın mahnı janrındakı rolundan, ümumiyyətlə, lirik növün
bədii-estetik tələblərindən xəbərsiz olan belə müğənnilər o tamaşaçıların və ya dinləyicilərin
zövqünü korlayır ki, onların sayı bu bayağılaşmaya laqeyd qalanların sayından, təəssüf ki,
qat-qat azdır.
Məsələn, illər öncə ifalarını həvəslə dinlədiyim Brilliant Dadaşova niyə birdən-birə gözümdən
düşdü, bilirsiz? “Maç-maç, quc-quc” dediyi həmin o meşşan əhval-ruhiyyəsi yaradan düşkün, şit
və bayağı mahnısına görə (təbii ki, əgər buna mahnı demək olarsa). Heç bilməzdim istedadlı
şairlərin sözlərinə peşəkar bəstəkarların mahnıları sayəsində qazanılan populyarlıqla
qudurğanlıq, təkəbbür və lovğalıq arasındakı məsafə bu qədər yaxın olarmış. O vaxt heç kim bu
nazlı xanımdan soruşmadı ki, görəsən, o, daşa-divarlara niyə sarılıb? Kimə yalvarır və niyə
yalvarır? Bəlkə, körpə üçün darıxıb onu oxşayan, nazlayan ana, bacı, bibi, xala hansısa mistik
qüvvənin təsiri altında bunu edir? Amma yox, bu nazlama heç də körpəyə yox, qarşısında
yarıçılpaq oynadığı türk iş adamına aid imiş. İstər-istəməz düşünürsən, xalqın artisti adını almış
bir qadın yad ölkədə, olsun ki, qardaş ölkədə necə bu qədər alçala bilər?
Yaxud, götürək müğənni Əlikram Bayramovu. Hərdən mənə elə gəlir ki, onun ən ulu babası
Dədə Qorqud olub. İntəhası, o kişi sonradan açıq etiraf etdi ki, dörd əşyanın adını düz
qoymayıb: gəlinə ayıran, ayrana doyuran, iynəyə tikən, tikana isə sökən deməli imiş. Amma bu
babasına çəkməyib, yəni kişi kimi boynuna almaq istəmir ki, uşaqlıqda məktəbə cırıq ayaqqabı
və yırtıq şalvarla yox, yırtıq ayaqqabı və cırıq şalvarla gedib.
Pardon, deyəsən, mən də səhv saldım. Bu kişi əsrin gözəlini görəndə ürəyi çırpınmaq əvəzinə
gözləri çırpınırmış… Heç cür anlaya bilmədim ki, çırpınan gözlər necə olur. Hətta saatlarla
güzgü qabağında məşq elədim, yenə alınmadı.
Çaşmaq dedim, yadıma bir əhvalat düşdü. Bir dəfə zavodda yenicə işə düzəlmiş bir nəfərə bir
cüt əlcək, bir çemodan və bir tay şüşə verib deyirlər ki, bunları apar qonşu sexə. Adam da
işgüzarcasına “baş üstə” deyib şeyləri götürüb gedir. Sexə çatanda fəhlələr gülüşməyə başlayır.
Sən demə, adam gözünə döndüyüm əlcək taxdığı əllə çemodanı, yalın əllə isə şüşəni
götürübmüş.
Əslində, əşyaların yerini səhv salmağın elə də qorxusu yoxdur, uzaqbaşı yerlərini dəyişirsən
düzəlir. Bəs sözlərin yerini səhv salan, rabitəsiz və məntiqsiz ifadələrlə eybəcər mahnı mətnləri
yazan adamların səhvlərini kim düzəldər?
Alim HÜSEYNOV
AJB-nin üzv