Fransa’da yaşamakta olan Baskların dili ile Güney Amerika Kızılderililerinin dilini Pasifik Okyanusu dil grubu içerisinde Turan dil grubundan göstermiştir. M.Ö. 8. yüzyılda İtalya’da tarih sahnesine çıkan Etrüsklerin, Uluğ Türkistan’dan bu bölgeye gelmiş Türk soylu bir toplum oldukları, bazı batılı tarihi araştırmacıların siyasi muhafazalarla Etrüsk uygarlığını Türklüğe ilişkilendirmemiş olmak için Etrüsklerin Ortadoğu halklarından olduklarında ısrar ettiklerini belirtilmektedir. Daha ziyade Etrüsk dilinden hareketle Etrüsklerin Turanlı bir Türk Kavmi olduğunu anlatırken ” Turan kelimesi Etrüskçeden gelmektedir. Bu kelime batı edebiyatında Venüs olarak bilinen Etrüsk sevgi Tanrıçasının isminin tanrıçalara verilmesi çok uygundur. Ayrıca eski Yunanlılar Etrüskleri Turanlı olarak bilirler ve Etrüsklere Tyrken derlerdi” demektedir. Basklar, kendilerini İber Yarımadası’nda başkalarına karışmayan tek ırk olarak görürler, bağımsızlık ve özgürlük duyguları ile koyu Katolik oluşları onların tarihlerine yön vermiştir. 8.yy’da İspanya’yı fetheden Araplarla savaşmışlardır. İspanya’nın merkezileşme sürecinin gereği Bask bölgesi ve Katalonya gibi özerk bölgelerin bazı yönetsel hakları ve imtiyazları iptal edildi. Kastilya‟ya bağlı fakat özerk bir bölge olan Baskların, yüzyıllardır kullandıkları ayrıcalıkların, ortadan kalkması, o zamana değin Kastilya‟yla hiç sorunları olmayan Bask bölgesini karıştırdı. Basklar, tüm bu ayrıcalıklarının ellerinden alınması sonucu, merkezi otoriteye büyük öfke duydular. Bu öfkenin kolektif bilinçaltında Baskların ırkçı düşünce yapısı önemli rol oynadı.

İspanyol merkezi otoritesinin zulmü ayrılıkçı Bask milliyetçiliğini körükledi. Bask Milliyetçi Partisi‟nin (PNV) kurucusu olan Sabino Arana, Bask Milliyetçiliğinin temel unsurlarını 1880-1890 arasında belirledi. Arana‟ya göre, Bask milliyetçiliğinin temeli, Bask ırkının korunmasıydı. Bask milliyetçiliğinin çıkış noktası, Bask ırkının korunması ve Baskların kendilerini İspanyollardan soyutlaması, onlarla hiçbir şekilde karışmaması şeklinde özetlenebilir. Ayrıca, Arana 1893’te yayınladığı Biskaya adlı eserinde, Fransa’ya bağlı 3 Bask bölgesiyle, İspanya’nın kuzeyindeki Alava, Guipuzcoa, Vizcaya ve Navarre’ın oluşturduğu bir federal bütünden söz eder. Bu ilerde, fanatik milliyetçiler için bir ideal olacaktır. Baskların dili Baskça’nın (Euskera); Bask ırkının İspanyollarla karışmasını engelleyici bir işlevi vardı. İlk dönem Bask milliyetçiliğine daha çok kırsal alanda yaşayan Basklar rağbet etmiştir. Diktatör Franko’nun özellikle Bask bölgesine aşırı baskı uygulaması Bask milletçiliğini büyüttü. Öyle ki sürekli olağanüstü hal uygulamasında, Bask dili, kültürü, kimliğiyle ilgili her şey baskı nedeniydi. 1952’de bir grup genç, Ekin adlı dergiyi yayınladı. Bu oluşum 1958‟de ETA (Euzkadi Ta Azkatasuna- Bask Ülkesi ve Özgürlük) adını aldı. Bazı yorumculara göre ETA, Türkçe ATA sözcüğü ile aynı anlamdaydı ve bu manayı verecek şekilde örgütün baş harflerinden oluşturulmuştu. Başlangıçta ETA‟nın varlık nedeni, Bask kültürünü, dilini, Arana‟nın milliyetçilik söylemi (İspanya’ya ait her şeye karşı olma) bağlamında yeniden keşfetmekti. Böylece dikta rejimi altında, her şeyden önce Bask olmakta direndiler. Bu direnişte Basklara ait her şey, İspanyol devletine karşı harekete geçerek korunacaktı. 1960’dan itibaren ETA, bağımsız ve birleşik Bask ülkesi ideali çerçevesinde, şiddet eylemlerine başladı. Bu dönemde ETA, ezilen Bask halkının tepkisini dile getirdiği için hem Bask ülkesinde hem de tüm İspanya ve Avrupa’nın birçok ülkesinde destek gördü. Franko’ya karşı, muhalefette komünistler kadar ETA’nın da önemli bir rolü vardı. Öyleki, 1973’te 10 tutuklu komünist liderin yargılanmasına 15 dakika kala, Başbakan Carrero Blanco’ya suikastta bulunmuştu ve bu olay tüm İspanya çapında diktatörlerin baskısına karşı bir direnç sembolü olarak büyük yankı uyandırmıştı. ETA’nın esas amacı, İspanya’yı Franko’dan değil, Bask ülkesini İspanya’dan kurtarmaktı ve uyguladığı şiddete karşı şiddet politikasının dozu artmaya başlamıştı. ETA, 1968‟den beri İspanya’dan ayrılmak için terör yöntemini uygulamıştır.
Türkiye’nin Aralık 2006’da, İspanya devleti ve ayrılıkçı Baskların ETA örgütü arasında arabuluculuk üstlendiğini biliyor musunuz? ETA’nın Mart 2006’da ilan ettiği kalıcı ateşkese, 30 Aralık’ta Madrid’deki Barajas Havaalanı’ndaki bombalı saldırının gölgesi düşmüşken, ETA liderleriyle, İspanyol hükümeti arabulucularının Aralık ayında Ankara’da buluşmuştu. Ankara görüşmesine ETA’dan üç kişi katıldı: Josu Ternera, oğlu ve bir kadın. İspanyol arabulucuların görüşmeden ‘ETA’nın ateşkesi kısa vadede ihlal etmeyeceği inancıyla ayrıldık’ dediği de aktarıldı. Arabulucular, Zapatero’nun müttefiki Bask Sosyalist Partisi’nden Jesus Eguiguren, kamu görevi olmayan bir Bask militanıyla, iki kıdemli sosyalistti. ETA’nın tarihi lideri olan ve Josu Urrutikoetxea adıyla da bilinen 4 Aralık 1950 doğumlu Josu Ternera ve Bask Sosyalist Partisi lideri Jesus Eguiguren’in de bulunduğu Bask grubu ile görüştü. Aralık ayında, Almanya üzerinden Türkiye’ye gelen Eguiguren’in ateşkes ilanından önce en az iki kez Ternera’yla buluşmuştu.(4) Dr. Rıza Nur, bir ara İspanya’ya gittiğinde Basklarla ilgili bulgular saptadı. Bölgede konuşulan dilin Türkçe’ye benzerliği dikkatini çeken Rıza Nur “Dillerini konuşurlarken bana Türkçe gibi geliyordu. Fakat bir şey anlamıyordum. Vaktiyle Macaristan’a gittiğim vakit de böyle olmuştum. Pansiyoncu kadına sekiz kelime sordum. Bunlardan üçü Türkçe çıktı. Anaya anne, babaya ata, güneşe gün diyorlar. Arabaları tıpkı bizim kağnı gibi. Bir otokara bindik. Bir çocuk bilet parası topluyor. Bir müşteri geçirdi “Hayda” diye bağırdı. Bu da Türkçe.” Basklar, Fransa’nın güneyi ile İspanya’nın kuzeyinde yaşayan ve dilleri Hint-Avrupai olmadığı Fransızların ünlü Larousse Anpipilopedisi’nce dahi kabul edilen bir Türk boyu. Büyük tarihçi, arkeolog ve dil uzmanı Hamit Zübeyir Koşay, Bask dilinin Türkçe ile bağlantısını gösteren makalesinde şöyle diyor: “Basklar ile Türkler M.S. 3. asırda birbirlerinden ayrılmışlardır. Basklar’ın köken sorununun çözümü, İskitler’in köken meselesi ile yakından bağlantılı. Mesudi Nuruci El-Zehep’te İspanya’nın kuzeyinde Araplar ile mücadele eden kavimlerden bir bölümünün İskitler olduğunu kaydeder.”

Nihal Atsız’ın Prof Dr. Refet Körüklü’ye 1973’te anlattığı bir hatırası da Basklarla ilgili. Şöyle anlatır Atsız; “Dün 3 Bask genç geldi, Baskların aslen Hun soyundan gelme Türk olduklarını, İspanyollara ve Fransızlara karşı yıllardır dillerini, kültürlerini ve törelerini korumak ve istiklallerini elde etmek için mücadele verdiklerini, dünyaya bu haklı davalarını duyurabilmek için, kendilerine destek olacak yollar aradıklarını belirterek, kan bağları olan Türkiye Cumhuriyeti’nin, haklı davalarına sahip çıkmamızı ve destek olmamızı istediler. O gençler kim biliyor musunuz? 1952’de Ekin adlı dergiyi yayınlayan bir grup gençten söz etmiştim ya işte Nihat Atsız’ı ziyaret edenlerde onlardı! Nihat Atsızla irtibata geçen gençler daha sonra 1958‟de ETA (Euzkadi Ta Azkatasuna- Bask Ülkesi ve Özgürlük) örgütünü kurmuşlardı. Nihal Atsız’la görüşen gençlerden birisi, bir Bask dilbilimci, politikacı ve yazar, 27 Eylül 1929 doğumlu, ETA’nın kurucularından Txillardegi takma adıyla tanınan ve 14 Ocak 2012’de ölen José Luis Álvarez Enparantza idi. Onun oğlu da İspanya devleti ile görüşmek için Türkiye’nin arabulucu olmasını isteyen ve görüşme mekanı olarak Ankara’yı seçen Josu Urrutikoetxea adıyla da bilinen Josu Ternera.
Bakınız:
1- Adile Ayda/ Etrüskler Türk mü idi?/ Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayını/ Ankara 1974/ https://gunturkbetikevi.files.wordpress.com/.../etruskler...
2- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php...
3- Sadi Bayram/ Kaynaklara Göre Güneydoğu Anadolu’da Proto-Öntürkler/ Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını No: 64
4- Fatma Gül Çökmez/ Bask Bölgesi: Etnik Milliyetçiliğin Tarihsel Gelişimi Ve İspanya’daki Devlet Politikalarının Etkisi/ Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 8 (1) 2008: 355 – 371/ http://www.onlinedergi.com/MakaleDosy.../51/PDF2008_1_20.pdf
5- http://www.turkcuturanci.com/.../basklarin.../msg126379/
Ömür Çelikdönmez