Kaylas dağının hündürlüyü dəniz səviyyəsindən təxminən 6638 metr yüksəkdir - bu, Everestdən iki min metr aşağıdır. Deməli, məsələ ümumiyyətlə hündürlükdə və ya hətta təhlükəli yamaclarda deyil, bu zirvənin qeyri-adi və sirli tarixindədir.
Yer kürəsinin ən yüksək dağ sistemi olan Himalay dağlarına bir neçə onlarla zirvə daxildir ki, onların əksəriyyəti alpinistlər tərəfindən fəth edilmişdir.
Ancaq onlardan biri uzun əsrlər boyu toxunulmaz olaraq qalır. Bu, Qiymətli Qar Dağı və ya Tanrıların İqamətgahı kimi də tanınan Kaylas dağıdır.
Kaylas dağının xüsusiyyətləri
Bu dağda təəccübləndirən ilk şey onun zirvəsidir. Zirvə üstü qar örtüyü ilə örtülmüş bir piramidadır. Alimlər bunun süni mənşəli olduğunu irəli sürürlər - bu, demək olar ki, kardinal nöqtələrə yönəlmiş piramidanın hamar kənarları ilə təsdiqlənir.
Kaylasın digər və bəlkə də ən vacib xüsusiyyəti onun boyudur. Dağın dəniz səviyyəsindən 6666 m hündürlüyünə sahib olduğuna inanılır, lakin elm adamları bu sərhədləri 6638-dən 6890 m-ə qədər olduğunu qeyd edir. Çünki hava dəyişikliyi səbəbindən dəqiq böyüklüyünü müəyyən etmək mümkün deyil: qayaların aşınması pikin hündürlüyünü ildə təxminən 0,5-0,6 sm artırır.
Yenə də sual yaranır: niyə nisbətən alçaq hündürlüklü dağ fəth edilməmiş qalır? Axı müasir alpinizm avadanlığı ən sıldırım zirvəyə qalxarkən belə təhlükəsizliyi təmin edə bilər.
Kaylas dağı nəyi gizlədir?
Dağa dırmaşmaq cəhdləri iki dəfə edilib (rəsmi məlumatlara görə). 1985-ci ildə məşhur italyan alpinist Raynhold Messner Kaylası fəth etmək üzrə idi və hətta Çin səlahiyyətlilərindən icazə də almışdı (bəli, bu mütləq lazımdır), lakin son anda səbəbləri izah etmədən məqsədindən vaz keçib.
İspan ekspedisiyası da 2000-ci ildə icazə almağı bacarıb, baxmayaraq ki, çox böyük məbləğdə pul müqabilində. Bir qrup alpinist dağın ətəyində baza düşərgəsi qurublar, lakin yenə də dırmaşmağa başlaya bilməyiblər. Minlərlə zəvvar yolu bağlayıb. Xəbər bütün dünyaya yayılandan sonra isə, milyonlarla dindar öz etirazını bildirib, bundan sonra ispanlar da geri çəkilməli olublar.
Dörd dinin ardıcılları - hindular, buddistlər, jainlər və Tibet Bon ənənəsinin tərəfdarları bu dağı müqəddəs hesab edirlər. Ətrafında bir çox əfsanə var ki, bunlar arasında Kaylasın zirvəsinə yalnız Buddist rahib Milarepanın çatdığı söylənilir. Ondan sonra, başqa heç kim dağa ayaq basmağa cəsarət edə bilməz: bu, tanrıların təhqiri və hətta ağır cinayət sayılacaq.
Kaylas dağı ilə bağlı bəzi dini mətnlərdə belə deyilir: “Heç bir insan tanrıların yaşadığı dağa dırmaşmağa cəsarət edə bilməz;
Möminlər dağı bir çox sirlərlə əhatə etməyi sevirlər. Məsələn, hindular inanırlar ki, ali tanrı Şiva dağın zirvəsində yaşayır, Buddistlər isə əmindirlər ki, Buddadan başqa heç kim orada yaşaya bilməz.
Müqəddəs məkanın yaxınlığında möminlərin dağ mənzərəsi ilə dua edə biləcəyi bir neçə monastır var. Asiya dinlərinin bəzi ardıcılları hətta "kora" adlanan türbənin ətrafında ritual gəzinti edə bilərlər. Bu, bir çox çətin maneələri olan Kaylas ətrafında 53 kilometrlik bir yoldur, lakin təəccüblüdür ki, “kora” getməyə qərar verənlərin böyük əksəriyyəti başdan sona qədər bütün yolu keçmək üçün güc tapır. Ehtimal olunur ki, dağı 108 dəfə gəzmiş insan şüurunu təmizləyir və Sansara çarxından kənarda həyata başlayır.
Bu dağı fəth etməyi bacaran şəxs hələ də tapılmayıb. Müxtəlif səbəblərdən alpinistlər heç vaxt bunu edə bilməyiblər. Ya marşrut dəyişdiriləcək, ya da bütün planlar bir anda məhv olacaq. Əgər Tibet əfsanələrinə inanılsa, Kaylasa toxunanın dərisində çoxlu sağalmaz yaralar əmələ gəlir. Ola bilsin ki, yuxarıdakı mağaranın içərisində həqiqətən də tanrılar oturub və dünyaya özlərini göstərmək üçün, vaxtlarının gəlməsini gözləyirlər.
Bu sirli dağın nə gizlətdiyi bizə nə qədər maraqlı olsa da, bəlkə onu həqiqətən narahat edilməsi doğru deyil. İnsanlığa hələ də hansı sirlərin açıla biləcəyini heç vaxt bilə bilmirsən.
Esmira ŞÜKÜROVA
TEREF