Teleqraf.com Milli Məclisin deputatı, Vəhdət Partiyasının sədri Tahir Kərimli ilə müsahibəni təqdim edir:

- Dövlət himni ilə bağlı təklifdən sonra Qriqorian təqvimini saxlamaqla, paralel olaraq, təqvimdə milli adlardan istifadə barədə fikirləriniz birmənalı qarşılanmadı. Təkliflərinizlə bağlı cəmiyyətin reaksiyasına münasibətiniz necədir?
- Hamını ittiham etmək fikrindən uzağam, çünki təkliflərimi bəyənənlər də var. Bir şeyə doğrudan da təəssüf edirəm, bilməzdim ki, məni bu qədər istəməyənlər var. Mənimlə düşmənçiliyin kökündə vaxtilə AXC rəhbərliyi milli hakimiyyəti təhvil verəndə buna qarşı üsyanım dayanır, bunu həzm edə bilmirlər. Hakimiyyəti təhvil verənlər xain sayılmır, buna qarşı üsyan edəni xain kimi təqdim edirlər.

Bu, onlara on illərdir təsir edir. Tahir Kərimlinin Milli Məclisdə oturmağını həzm edə bilmirlər. AXCP və Müsavat parlamentdə dəstə ilə oturanda demokratik yolla seçilmiş sayılırdı, amma Tahir Kərimli saxtakarlığa ehtiyac olmadığı halda orada oturanda hakimiyyətin qoyduğu adam olur? Kimin səsini oğurlamışam? İnformasiya vasitələrini əlində saxlayan düşərgə mənə qarşı namərdcəsinə kampaniya aparır, fikirlərimi təhrif edir. Məgər, mən himnin dəyişməyinimi təklif eləmişdim? Görün, nələr yazırdılar, necə başlıq qoyurdular: Tahir Kərimli himni təhqir elədi, himni mərsiyəyə oxşatdı və sair. Fikirlərimi kontekstdən çıxararaq barəmdə düşmən obrazı yaratdılar. Cəmiyyətin bir hissəsi dayaz fikirli insanlardır, dərinə getmirlər, hətta diqqət edirəm, bəzi ziyalılar mətni oxumurlar, başlığa baxıb mühakimə yürüdürlər. Eyni vəziyyət indi də başıma gəldi. Yazırlar ki, Tahir Kərimli ayların adını dəyişməyi təklif edir. Balam, bilirəm ki, bir sıra dövlətlərdə ayların adının dəyişməsi uğursuz olur və buna etiraz ediləcək.

Rəsmi təqvimin saxlanılması ilə yanaşı milli özünüdərki inkişaf etdirmək naminə paralel olaraq özümüzəməxsus şəkildə ayların adlarının məişətdə işlədilməsinin tərəfdarıyam. Məsələn, mənim nənəmdən nə vaxt doğulduğunu soruşanda, deyirdi ki, zəlzələ ilində biçin ayında dünyaya gəlmişəm. Haradasa, 1902-ci ilin avqust ayında anadan olmuşdu. Usta Maarif adlı görkəmli şəxs var, izahat verir ki, Çində, Yaponiyada, İranda, Hindistanda və başqa ölkələrdə öz təqvimlərini dəyişmirlər. Biz dəyişmişik, siyasi məna var, bilirik ki, rus imperiyasının tərkibinə daxil olandan sonra dəyişiklik olub. Qoy qalsın, amma paralel ayların adlarının işlədilməsini, yavaş-yavaş dilimizə yatmasını istəyirəm. Mən “özümüzə oxşayaq” devizini 15 il bundan qabaq səsləndirmişəm, biz ərəbə, farsa, rusa, fransıza oxşayırıq, amma özümüzə oxşamırıq. Bəsdir, başqa millətlərə, dövlətlərə heyranlıq elədik, biz öz kökümüzə getməliyik. Mənim adım ərəb adıdır, istəmirəm mənim balalarım, nəvələrim ərəb və ya başqa ad daşısın. Övladlarımıza milli adlar qoymalıyıq. Bakını gəzəndə az qala öz dilimizdə heç nəyə rast gəlmirsən.

Bura Azərbaycanın paytaxtıdır, yoxsa İngiltərənin bir şəhəridir? Bu, nə biabırçılıqdır?! Bundan başqa mətbəximizdə, mədəniyyətimizdə, məişətimizdə milli identifikasiyanı müəyyən edən atributlar var. Bunların inkişafının tərəfdarıyam. Dilimizdə lazımsız, başa düşülməyən sözlərin anlaşıqlı, öz dilimizə uyğun dəyişilməsinin tərəfdarıyam. Bu, tədricən gedən prosesdir. Təəssüf edirəm ki, cəmiyyətdə belə düşmən münasibət bildirilir. Xalqımı başa düşə bilmirəm.

- Öncədən bilirdinizmi səsləndirdiyiniz təkliflər bu cür qarşılanacaq?
- Bilirəm ki, belə olacaq, bəzən deyirəm ki, heç nə deməyəcəyəm, danışmayacağam. Bəziləri yazır ki, Tahir xəstədir. Bəli, hərə bir cür xəstədir, biri futbol, biri pul xəstəsidir, mən də Vətən xəstəsiyəm, yanıram, xalqımın gündən-günə özündən uzaqlaşmasına, öz köklərini itirməsinə dözə bilmirəm. Söyləyirlər ki, Tahir Kərimlinin başqa problemləri yoxdurmu bu məsələni qaldırır? Əvvəla, başqa problemləri də qaldırırıq, sizin xəbəriniz yoxdur. İkincisi də, bəyəm, bu problemlər qurtarandır?

Deyin, bəlkə 5-10 il sonra problemlər qurtarandan sonra bunu təklif edim? Axı problemlər həmişə var və olacaq. Bir də mən parlamentdə məsələ qaldırıram, yoxsa ictimai hərəkata başlamağın tərəfdarıyam? Xalq gərək ata-babalarımızın yolunu getsin. Niyə övladlarımıza ərəb, fars, ingilis adları, yaratdığımız müəssisələrə, təşkilatlara başqa dildə adlar qoymalıyıq? Mahatma Qandi kimi böyük şəxsiyyət ingilisdilli idi və İngiltərədə oxumuşdu, ancaq bütün varlığı ilə hind dilinin inkişafı, məktəblərin açılması, Pakistan-hind mədəniyyətinin saxlanması üçün səylə çalışmışdı. Əvvəllər rus, indi ingilis dilində təhsil alan insanların da ürəyində yəqin milli hissləri var, biz hamımız birlikdə çalışmalıyıq. Mən açıq danışıram, çox narahatam, gərək özümüzə oxşayaq, hərəkatın mənası budur.

Bilirdim bu təpkilər olacaq, amma bu qədər düşməncəsinə olacağını təsəvvür etmirdim. Elə şayiələr yayırlar, şəxsiyyətim haqda elə yalan fikirlər söyləyirlər ki. Sosial şəbəkələrdə yüzlərlə şərh yazılır, onların 1 faizi toxunulan məsələ ilə bağlı deyil. Heç kəs yazmır ki, uşaqlarımıza milli ad qoymayaq, yaxud məişətimizdə, mədəniyyətimizdə milli məsələni inkişaf etməyək, Tahirin dediyini etməyək. Belə yanaşma yoxdur. 99 faiz təhqir edir. Bu insanları başa düşə bilmirəm. Bununla belə ziyalılarımız da var, mənim fikirlərimi müdafiə edirlər.

- Verdiyiniz təkliflər deputat statusunuza nə qədər uyğundur? Ay adları ilə bağlı təklifinizə olan reaksiyalardan biri də odur ki, bu təklifi bir dilçi versəydi, daha doğru olmazdımı?
- Məsələ bundan ibarətdir ki, bu təklifi deputat kimi verməmişəm. Deputatlar məzuniyyətdədir, hələ biz məzuniyyətdən yanvarın 16-da qayıdacağıq. Bunun parlamentə, deputatlığa nə aidiyyatı var? Mən Vəhdət Partiyasının sədriyəm, lap adi vətəndaşam, təklif edirəmsə, uşaqlarımıza milli ad qoyaq, özümüzə oxşayaq, türkçülüyə məxsusluğumuzu qoruyub-saxlayaq, inkişaf etdirək, bunun üçün dilçi olmaq lazımdır? Belə iddialar gülüncdür. Bunun deputatlıqla heç bir bağlılığı yoxdur. Ona görə də belə şeylərə təəssüf edirəm.

- Bayaq özünüz də dediniz, belə iradlar da səslənir ki, gündəmdə daha vacib mövzular olduğu halda qeyri-adi mövzulara toxunursunuz...
- Hər zaman gündəmdə hansısa məsələlər olacaq, bunun təkliflərə nə dəxli var? Bu gündəlik məsələlər nə vaxt qurtaracaq, biz ondan sonra başlayaq? Bəlkə gündəmdəki məsələlər məhz bizim özümüzü dərk etməyimizin zəifliyindən əmələ gəlib? Milli keyfiyyət baxımından özümüzə oxşasaq, həyatımızda, məişətimizdə, siyasətimizdə özümüzünkü olsaq, dilimizi, xalqımızı, mənəviyyatımızı, Vətənimizi özümüzünkü bilsək, bəlkə o problemlər daha yaxşı həll olar, bəlkə, ümumiyyətlə, baş verməz? Bu barədə çox düşünürəm. Necə edək, xalqımız özündən bu qədər uzaqlaşmasın. Bəlkə də bütün problemlərin kökü elə məhz buradadır, ona görə də bu təkliflər verilir. Məni tanıyanlar bilir ki, mənə heç vaxt heç kim göstəriş verə bilməz.

Necə bir anın içərisində Ali Məhkəmənin sədri vəzifəsini təhvil verdimsə, deputatlığı da təhvil verərəm, hər şeydən keçərəm. Heç kəsin üzərimdə minnəti yoxdur, heç kim də təsir edə bilməz. Ömrü boyu qoltuqda olanlar, hansısa dövlətə və şəxsə xidmət edənlər elə bilir hamı özləri kimidir. Televiziyada sorğu keçirilirdi, himnlə bağlı təklifimə reaksiya verən, məni tənqid edən şəxsləri dindirdilər, həmin şəxslərin bəzisi himndən bir-iki sətir deyə bilmədi.

- Mehman Hüseynovun ətrafında yaranan situasiyanı necə qiymətləndirirsiniz?
- Məzuniyyətdə olsam da, bu məsələ ilə maraqlanmışam, müəyyən adamlarla da danışmışam. İnanıram ki, Mehman Hüseynovla bağlı məsələ hüququn aliliyi prinsipi ilə həll olunar. Heç bir qərəz olmamalıdır, varsa da, aradan qaldırılmalıdır. Doğrudur, Mehmanın da səhvləri olub, çılçıraqları göstərib deyirdi, hamısı qızıldandır, xalqı da inandırırdı, halbuki heç biri qızıl deyildi. Gəncdir, olur da. Xahiş edirəm, Mehmana aqressiya nümayiş etdirilməsin.

Bu, bizim beynəlxalq nüfuzumuza da ziyandır. Mehman Hüseynovla bağlı ədalətli qərar veriləcəyinə şübhə eləmirəm. Bu yaxınlarda Azay Quliyevin, ombudsmanın, dürüstlüyünə inandığım Sahib Məmmədov və başqalarının müsahibələrini oxudum, bildirdilər ki, tam aclıq aksiyası keçirmir, hazırda proses obyektiv araşdırma mərhələsindədir. Gərək hamımız dürüst olaq, iqtidar-müxalifət münasibətlərinin antaqonist vəziyyətdə olması düzgün deyil, qarşılıqlı hörmət lazımdır. Azərbaycan bizim dövlətimizdir, nüfuzunun zəiflədilməsi ilə hamımıza zərbə dəyir. Bundan qaçmaq lazımdır. Kim hökumətdə düzgün mövqe tutmursa, onu tənqid etmək lazımdır, daha dövlətin üzərinə gedilməsi doğru deyil.

- Regiondan deputat seçilmisiniz, axırıncı dəfə seçicilərinizlə nə vaxt görüşmüsünüz?
- Açığı, ay yarımdan artıq müddətdir görüşməmişəm, araya məzuniyyət də düşdü. Amma buna rəğmən, köməkçimlə davamlı olaraq əlaqə saxlayıram. Seçicilərlə görüşlər barədə ilin yekunlarına dair hesabat da yaymışıq, Milli Məclisdə də bununla bağlı müzakirə aparılıb, deputat köməkçisinin fəaliyyəti də qiymətləndirilib. Ağsuda bir neçə gün qabaq şəhid qardaşımızın hüzr mərasimində iştirak elədim, orada ictimaiyyətlə söhbətimiz oldu.

- Ağsu camaatının Sizdən əsas istək və tələbləri nədən ibarətdir?
- 10 nəfərdən doqquzunun xahişi şəxsidir. İş, sosial müavinət, xəstəliyin müalicəsini, uşaq pulu, təhsil haqqı ilə bağlı müraciət edirlər. Tələblər əsasən , bu məsələlərlə bağlıdır. Bunu gizlətmək lazım deyil, düzü, çox çətinlik çəkirəm. Parlamentdəki çıxışlarımda kreditlərin dövlət tərəfindən ödənilməsi, Ağsuda yolların abadlaşdırılması və yenidən qurulması, su və qaz çəkilişi, bölgəyə ayrılan dövlət vəsaitinin artırılması, Ağsu aşırımlarının təcili təzədən qurulması, region üçün çox vacib olan Şamaxı-Quba avtomobil yolunun bərpası, iş yerlərinin açılması, kənd təsərrüfatına dəstək və sair kimi məsələləri qaldırmışam. Son bir ay ərzində məhkəmə və digər orqanlarla bağlı 4 nəfərin işinə yardım eləmişəm.

Hamı bilir ki, mənim adım olan yerdə rüşvət və ya hansısa maddi istəkdən söhbət gedə bilməz. Bəzən xahiş edirəm ki, qanuna müvafiq, ədalətlə vətəndaşlara kömək etsinlər. 20-yə yaxın insanın dövlət hesabına ağır cərrahiyə əməliyyatının aparılmasına kömək eləmişəm. Halbuki özüm iki dəfə cərrahiyyə əməliyyatına girmişəm və pulunu ödəmişəm. Heç kəs başa düşmür ki, Tahir Kərimlinin özünün İsmayıllıda evi uçub-dağılıb, Ağsuda ata evində qalmağa heç yer yoxdur, amma məndən ev tikməyə daş, taxta istəyirlər. Çalışıram gücüm çatan qədər iş və digər məsələlərlə bağlı müraciət edib köməklik göstərim. Təbii, hamıya yardım etmək olmur, narahatlıq yaranır.

- Deputat kimi öz fəaliyyətinizdən razısınız?
- Nəinki deputat kimi ümumiyyətlə, heç vaxt özümdən razı olmamışam. Hərdən deyirəm, nəyimə lazımdır bu məsələləri qaldırıram, ancaq ürəyim dözmür, bilmirəm nə qədər yaşayacağam, bəlkə az müddət sonra həyatı tərk edəcəyəm, nə qədər gücüm var xalqım, millətim, dövlətim üçün çalışım, qoy başa düşməsinlər...Məsələn, ay adları ilə bağlı təklifimi insanların 50 faizi başa düşür, 50 faizi aqressiv mövqedədir, amma qazancım 5 faiz də olsa bəsdir.

Danko meşədə azanda qaranlıqda ürəyini çıxarıb məşəl kimi xalqa aparıb, mən bu cür xalq hərəkatına qoşulmuşam. Şəhid vermişəm, vəzifəmdəm, rahatlığımdan, rüşvətdən imtina eləmişəm, həmişə fikirləşmişəm ki, bir qığılcım olum, beş qığılcım yaradım, bu, mənim üçün kifayətdir. Gücüm daxilində ürəyim yandığından xalqım, Vətənim üçün çalışıram. Deyirlər, Qarabağ məsələsi kənarda qalıb. Bilirsinizmi, Tahir Kərimli Milli Məclisdə Qarabağda iki dəfə anti-terror əməliyyatı keçirilməsini tələb edib.

Xəbəriniz varmı, Tahir Kərimlinin bacısı oğlu, xalası oğlu, bibisi nəvəsi Qarabağda şəhid olub. Bilirsinizmi, Tahir Kərimli 1989-90-cu illərdə ev tikəcəyi pulun hamısını Qarabağa top-tüfəngə verib, bir dənə də olsun lər-cəvahirat almayıb. Adamın vicdanı olar. Bu millətdən ötrü Qorbaçova ölüm hökmü çıxarılanda illərlə ailəm, nəslim qorxu və əzablar içərisində yaşayıb. Necə diliniz gəlir belə danışmağa?! Bu dövlətin müstəqilliyində mənim imzam var, bu himni mən sizə bərpa etmişəm, siz kimsiniz məni ittiham edirsiniz?! Mən bu himni sizə kamil, doğru vermək istəyirəm. Ana laylası da, himnimiz də müqəddəsdir, ancaq ana laylasından himn olmaz. Gəlin, himnə cəngavərlik qataq, Qarabağı azad edən millətin himninə çevirək, bədbin notları əvəzləyək, demirəm dəyişək. Himnə Üzeyir bəy Hacıbəylinin eləmədiyi təkrarlar əlavə olunub, o təkrarları cənab Prezident sağ olsun, çıxardı. Bir məlumatım var ki, yüksək səviyyədə aranjeman olunacaq. Bir bəstəkar mənə dedi ki, məsələni çox düzgün qoymusunuz, söylədi ki, ilk sözdə “Azərbaycan” söyləyəndə sonuncu “a” səsinin tembrini aşağı salmaq olmaz. İkinci məsələ, ayları paralel məişətdə işlətməyi demişəm. Fikrimin üstündə qalıram, qaragüruh nə qədər üstümə gəlsə də, millətə xidmətimdən bir an geri çəkilən deyiləm.

- Belə fikirlər də var ki, emosional Tahir Kərimli nədənsə dəyişib. Onu nə dəyişdirib?
- Dəyişib? İnsanın xasiyyəti heç vaxt dəyişə bilməz. Mən on illər boyu bu müxalifətə dözdüm. Mənə qarşı o qədər çirkin təbliğat apardılar ki. İndi parlamentdə təmsil olunuram, bu yaşımda insanların yaxşısına yaxşı, pisinə pis demək istəyirəm, istəyir müxalifət, istərsə də iqtidar olsun. Deyirlər ki, Tahir Kərimli dəyişib. Tahir dəyişməyib ey, siz dəyişmisiniz.

Çox söyləyirlər , Əbülfəz bəy deyirdi, Tahir diyirlənib öz yerini tapacaq. Nəyin üstündən Əbülfəz bəy o sözü dedi? Sual verdilər ki, bəy, Tahir Kərimli yeganə adamdır ki, sizə deyir bu hakimiyyəti niyə təhvil verdiniz, boğazınızdan yapışıb buraxmır, ona nə sözünüz var? O da qayıtdı ki, əşi yerini tapacaq da. Yəni hamı mənim bu hərəkəti etdiyimi qəbul edib, bir Tahir qəbul etməyib, o da məcbur olub qəbul edəcək. Burada başqa məna axtarmaq lazım deyil. Bəyəm, Tahir Kərimli hansı işlə məşğul idi ki, diyirlənib yerini tapaydı. Belə təhqirli ifadələrlə istəyirlər məni nüfuzdan sala, təbdən çıxaralar, amma mən elə həmənki adamam. 1990-cı illərdə parlamentdə təmsil olunanda 90-a yaxın çıxışım olub, indi həmin çıxışların içərisindən 2-3 emosional çıxışımı sosial şəbəkələrdə qoyurlar, elə bilirlər bütün çıxışlarım o cür olub. İndi də kəskin iradəli çıxışlar edirəm, bəzən deyirlər keçmişi xatırladırsan. Mitinqlərdə emosional çıxışlar etmişəm, çünki Allahla özüm arasında başqa vasitə görmürdüm, bir Allah mənə diktə edirdi, bilirdim ki, tərbiyəm ayıb danışmağa imkan verməyəcək, hüquqi dövlət tərəfdarıydım, qanunsuz və ya ədəbsiz söz demərəm. Ona görə də yeri gələndə üsyan edirdim, nərə çəkirdim. Belə şeylər olub, cavanlıq idi, bunlar istəyir 70 yaşımda da o cür olum?

- Mütaliəyə vaxtınız olur? Sonuncu dəfə hansı kitabı oxumusunuz?
- Bayaq adını çəkdiyim Usta Maarifin kitabı var, onu oxuyuram, paralel olaraq Allah canını sağ eləsin, Musa Yaqubun “Bu dünyanın qara daşı göyərməz” kitabını yenidən nəzərdən keçirirəm. Əlimə nə keçsə, oxuyuram. Bu yaxınlarda 50-yə yaxın dünya ədəbiyyatından tərcümə olunan kitab almışam. Evdə, işdə müəyyən kitablar var, oxuyuram. Hərənin bir hobbisi var, mən də çox oxumağı xoşlayıram.

- Bəs axır vaxtlar hansı hadisəyə təəccüblənmisiniz?
- Məni tarixçi Fariz Xəlilli qardaşımızın sonuncu ideya ilə bağlı fədakarlığı çox təəccübləndirdi. Özü sosial şəbəkələrdə statuslar paylaşıb, rəylər yazır, camaata izah edir ki, Tahir Kərimlinin təklifləri müsbətdir. Mən sosial şəbəkədə yoxam, mətbuat xidmətimiz müntəzəm izləyir və mən də xəbərdar oluram, Fariz Xəlilliyə xəbər göndərdim ki, görkəmli alimsən, bu gün məni demədiyim sözlərə görə nüfuzdan salmağa çalışırlar, sənin məni haqlı müdafiən nüfuzuna zərbə vurar, amanın günüdür, eləmə. Deyirəm, axı bizim xalqımız Seyid Əzimin sıxıb canını çıxaran, Sabiri çərlədib öldürən toplumdur, sən də mənim günümə qalmaq istəyirsən? Cavab yazdı ki, sizi yox, haqqı-ədaləti müdafiə etməyə çalışıram. Bu cür davranış mənə təəccüblü gəldi. Daim bir şeyi düşünürəm, bu qədər kütləvi cəhalət içərisində necə olur Azərbaycan həmişə böyük dahilər yetişdirir? Bu məsələ həmişə mənim üçün qaranlıq qalıb.

- Dediniz, iki dəfə əməliyyat keçirmisiniz, indi səhhətiniz necədir?
- Yaşlananda ağrılar artır, Allah nə qədər ömür verib yaşayacağıq. Müəyyən xəstəliklərin müalicəsi üçün macal tapa bilmirəm, çətinliklər olur, yaşayıram da...