Yanvarın 31 de AXCP - nın Azad Fıkır akademyasındakı ölkedekı ıqtısadı ıslahatlar yönünde Axcp- nın ısqtısadı təklıflər paketınə dair proqramında söz alan partıya üzvü Fuad Agayev çox maraqlı təklıf irəli sürmüşdür.
Fuad Agayev ərazi ve əhali baxımından Azərbaycana daha oxşar olan Isveç ıqtısadıyyat modelının Azərbaycan ıqtısadıyyatına tətbıq olunmasını, hətta AXCP olarak hakımıyyətə gələriksə bu modelın daha uygun formatta ışlənıb hazırianmasını teklıf etdi.Təklıf maraqla qarşıiandı ve muzakırələrə səbəb oldu.
AXCP üZvü Fuad Agayevın teklıfını ozucuların nəzərınə catdırırıq
İqtisadi tənəzzül keçirən ölkəmizin bu gün iqtisadi islahatlara ehtiyacı var.
Bunun içində AXCP-nin hökumətə təkliflər planında Avropa ölkələrindən birinin iqtisadiyatini ölkəmizdə tətbiq etmək təklif edirik.

Burada ərazi baxımından və əhali baxımından Azərbaycana ən uyğun gələn ölkə İsveçrədir.
İsveçrənin son dərəcə inkişaf etmiş iqtisadiyyatının təməlində liberal sistem, siyasi sabitlik və xarici ekonomilerle möhkəm bir daxili içelik yatır. Xidmət sektorunun iqtisadiyyatda böyük bir yer tutduğu ölkədə, digər sektorlarda də keyfiyyət ən ön sırada yer alır.

İsveçrə, dünyanın ən sabit iqtisadiyyatlarından birinə sahib. Qərarlı bir liberal iqtisadiyyatın davam etdiyi ölkədə, Dövlət iqtisadiyyatın irəliləməsi üçün ən uyğun şərtləri meydana gətirir, bazara da ancaq ictimai mənfəəti baxımından bir lazımlılıq ortaya çıxarsa müdaxilə edir.

İqtisadi sektorlara baxıldığında, İsveçrədə xidmət sektorunun çox məşhur olduğu və iqtisadiyyatın təxminən yüzdə 73’ünü meydana gətirdiyi görülür. Xüsusilə bank, sığortaçılıq, ticarət və turizm ölkə iqtisadiyyatının can damarı. İqtisadiyyatın təxminən yüzdə 23’ünü əhatə edən Sənaye sektoru də, İsveçrənin digər əhəmiyyətli bir sektoru. Ağır sənaye məhsulları yanında, elmi və optik alətlər istehsalı və dərman sənayesi kimi sahələrdə İsveçrə dünya səviyyəsində söz sahibi bir ölkə. İsveçrənin saatlarını, hər işə yarayan məşhur çakılarını, peynirlerini və ləziz çikolatalarını isə dünyada bilməyən yoxdur.

Kənd təsərrüfatı sektoru iqtisadiyyatda yüzdə 4 kimi kiçik bir yer tutur amma, burada da keyfiyyət çox önə çıxır. Xüsusilə süd məhsulları əhəmiyyətli və axtarılan bir qələm.

Hər sektorda istehsalın çox olması, xalqın satın alma gücü çox yüksək olsa da, daxili bazarın yanında xarici bazarlara yönəlmə ehtiyacını da özü ilə gətirmiş. Bu gün, xarici ticarətin gəldiyi nöqtədə, az qala qazanılan hər iki İsveçrə Frank’ından biri yurd xaricindən gəlir.

Həmişə ilk sıralarda

Dünya İqtisadi Forumunun hər il nəşr etdiyi “Dünyanın ən rəqabət edə bilər ölkələri” siyahısında İsveçrə həmişə ilk sıralarda. GSYH baxımından Avropa, ABŞ və Yaponiya iqtisadiyyatlarının qarşısında. Adam başına düşən milli gəlir 83’000ABD dolları. AB ortalamasının təxminən 35’000ABD dolları olduğunu xatırladaq. Ölkədə işsizlik nisbəti yalnız yüzdə 2,8. Qadınların iş dünyasındakı yeri də digər ölkələrə görə olduqca yüksək. İşləyən əhalinin yüzdə 24-ü sənayedə, yüzdə 72-si isə xidmət sektorunda çalışır.

İsveçrə iqtisadiyyatı 2015-ci ildə yüzdə 1,9 nisbətində böyümüş. Son illərdə iqtisadi böyüməsində bir az yavaşlama olsa da, İsveçrə Avropanın ən firavan ölkələrindən biri.

Xidmət sektorunun gücü

İsveçrə iqtisadiyyatının təməli xidmət sektoru üzərində yüksəlir. Bu sektordakı başlıca sahələr böyük gəlir gətirən banklar, sığortaçılıq, ticarət və turizmdir. İsveçrə xüsusilə bank və maliyyə sektorlarında güclü bir yerə sahib. Hər 20 çalışanlardan biri bank və sığorta şirkətlərində çalışır.

Ətraflı bankçılıq sistemi ilə tanınan İsveçrədə ümumi 385 bank fəaliyyət göstərir. Bank sistemi, dünyanın hər yerindəki müştəriyə xitab edən və gizlilik prinsipini əsas götürən bir sistem. İzlenen xarici iqtisadi əlaqələr strategiyası nəticəsində İsveçrə bankları ciddi mənfəət əldə edir. UBS AGve Credit Suisse Group bankları, ölkə daxilindəki bankçılığın yarıdan çoxuna hakim. UBS AGdünyanın ən böyük bankı; fərdi bankçılıq əməliyyatlarının yanında investisiya məsləhətçiliyi və qiymətli kağızlar əməliyyatlarında olduqca əhəmiyyətli bir mövqeyə sahib. Ölkənin ikinci böyük bankı Credit Suisse daha çox maliyyə xidmətləri və kredit sahəsində mütəxəssis. Ölkənin iqtisadi siyasəti Federal Hökumət tərəfindən idarə edilsə də, pul siyasətində tək səlahiyyətli orqanı, müstəqil İsveçrə Mərkəzi Bankıdir.

Amma, Xidmət Sektoru deyincə, maliyyə sahəsinə fokuslanıb, turizm mövzusunun İsveçrə üçün əhəmiyyətini də göz ardı etməmək lazımdır. Coğrafi gözəllikləri, mədəni təcrübəsi və gündəlik həyatda təmin etdiyi rahatlığı səbəbiylə bütün il ərzində turist axınına uğrayan İsveçrədə, xeyli inkişaf etmiş vəziyyətdə olan turizm, iqtisadiyyatda çox əhəmiyyətli bir yer tutur. Rəsmi məlumatlara görə 2011-ci ildə turizm gəlirləri, bir əvvəlki ilə görə yüzdə 0,2’lik bir artımla 15,6 milyard CHF (İsveçrə frankı) olmuş. Ölkənin ixrac gəlirlərinin yüzdə 9-unun turizm təşkil edir.

Sənaye və kənd təsərrüfatı

İsveçrədə çox güclü bir Sənaye Sektoru var. Çıxarılan sənaye məhsullarının 90 faizi ixrac edilir. İstehsal istifadə müxtəlif maşınlar, elektrik mühərrikləri, lokomotiv, vaqon, turbin növləri kimi ağır sənaye məhsulları yanında, dərman və kimya sənayesi, həssas ölçü alətləri və saatlar kimi digər üretimleriyle dünyada söz sahibi olan İsveçrənin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətləri arasında ətraf mövzusuna verdiyi əhəmiyyət və Ar -Gə, işlərinə prioritet tanıması var. İstehsal, “İnnovasiya” adı verilən “yenileşim” işləri, yalnız İsveçrəni deyil, bütün ölkələri maraqlandırır, çünki bu işlər nəticəsində, ətrafı daha az çirkləndirən, daha iqtisadi çalışan və daha estetik görünən məhsullar əldə etmək mümkün ola bilir.

İsveçrənin xarici ticarətində Avropa Birliyi çox əhəmiyyətli bir yer tutur. Ölkənin mərkəzi mövqeyi və eyni dili danışan qonşu ölkələrə olan sərhədlərinin təmin etdiyi asanlıq sayəsində, İsveçrənin AB ölkələri ilə olan ticarət həcmi bütün xarici ticarətinin yüzdə 60’ına çatır.

2011-ci ildən etibarən 198 milyard CHF məbləğində ixracatına qarşılıq, 174 milyard CHF məbləğində idxal reallaşdırmış olan İsveçrənin ən böyük xarici ticarət ortağı Almaniya. İxracatda ikinci sıranı ABŞ alarkən, idxalatda ikinci sıra İtaliya alır.

Fuad Ağayev- teref.az