Bugünlərdə Tarif (qiymət) Şurasının qərarı ilə Azərbaycanda yeni dövlət qeydiyyatına alınan 168 dərman vasitəsinin qiyməti təsdiq edilib.

Ticarət adı, farmasevtik forması, təsiredici maddəsinin adı, dozası, ticarət qablaşdırması, qablaşdırma miqdarı, istehsal ölkəsi nəzərə alınmaqla indiyədək topdan və pərakəndə satış qiymətləri və qüvvəyə minmə tarixi təsdiq olunan 13 032 dərman vasitəsinin tam siyahısı Tarif (qiymət) Şurasının rəsmi internet saytının (www.tariff.gov.az) “Dərman vasitələri” bölməsində (//tariff.gov.az/documents/DVA.pdf) yerləşdirilib.

Son günlər ölkədə digər məhsullarla yanaşı, dərman qiymətlərində də artım müşahidə edilir. Qonşu ölkədə isə bunun əksinə, dərman qiymətlərinin ucuzlaşacağı bildirilir. “Bu gün Türkiyə bazarı açıldı, haradan ki, yüksək keyfiyyətli, ancaq münasib qiyməti olan dərman vasitələrinin ölkəyə idxalını nəzərdə tutur”.

Bunu Gürcüstanın Baş naziri İrakli Ğaribaşvili qeyd edib. Nazirin dediyinə görə, uyğun qərara dünən imza atılıb. O qeyd edib ki, bu qərar tezliklə Gürcüstandakı dərman vasitələrini ucuzlaşdıracaq:

“Biz bu gün dövlət fərmanına imza atdıq, uyğun olaraq artıq Türkiyə bazarı açıq elan olunur və Türkiyədən yüksək keyfiyyətə malik GMP standartlarına uyğun dərman vasitələri idxal olunacaq. Bildiyiniz kimi, bunun mahiyyəti haqqında açıq şəkildə söhbət etdim, qiymətlər arasındakı fərq hiss olunacaq dərəcədə böyükdür, ən ehtiyac olunan dərmanların qiyməti bizdə 10 laridirsə, Türkiyə də həmin dərmanların qiyməti 1-2 laridir. Buna görə qərara gəldik ki, Türkiyə bazarı açaq. Bu qərar bu gündən etibarən qüvvədədir və ümid edirəm ki, idxalçılar Türkiyədən yüksək keyfiyyətli dərmanları gətirəcəklər, hansılar ki, əhəmiyyətli dərəcədə Gürcüstandakı dərman vasitələrinin qiymətlərini aşağı salacaq".

Qeyd edək ki, Azərbaycanda hələ ötən ilin son aylarından apteklərdə bir sıra dərmanları tapmaq mümkün deyildi. Bunun səbəbini soruşduqda isə satıcılar əsasən bir cavab verirdilər:

“Bu dərman depoda da yoxdur”. Artıq bir sıra dərmanların “depodan tapılması” nəticəsində baha qiymətlərə apteklərə “axın” etməsi isə onu göstərir ki, demək səbəb elə qiymət məsələsidir. Yəni dərman qiymətlərində də artım müşahidə edilir. Məsələn, Türkiyədə istehsal edilən dərmanlardan biri həmin ölkədə 9 manatdırsa, Bakıda onu 20-25 manata almaq mümkündür.

Əgər qonşu Gürcüstanda dərmanlar daha da aşağı qiymətə satılacaqsa, ölkəmizdə əksinə, qiymət artımına əsas səbəb nədir? DİA.AZ-ın məlumatına görə, həkim-farmokoloq Aydın Əliyev Cebhe.info-ya bildirib ki, bu gün virus, immun sisteminin zəifləməsi və bununla əlaqədar müxtəlif xəstəliklərin çoxalması ilə dünyada, o cümlədən ölkəmizdə xəstəliklərin aktuallaşmaşı nəticəsində dərman sənaye qazanıb:

“Dərman bazarında isə istədikləri qiyməti diqtə edirlər. Digər tərəfdən, ölkəmizdə müharibədən əvvəl hökumətin dərman zavodunun açılması ilə bağlı qərarı var idi. Mən də bunu alqışlamışdım. Yerli istehsalla bağlı önəmli iki məqamlardan biri odur ki, ölkəmizdə istehsal edilir və alimlərimiz cavabdeh olurlar. Eləcə də yerli istehsal zamanı qiymət də ucuz ola bilər. Bu gün dünyada dərman sənayesi silah satışından sonra ikinci yerdə durur. Maraqlıdır ki, heç bir nefti, qazı olmayan Gürcüstan alıb ucuz satır, bizdə isə əksinədir. Tarif Şurası ancaq qiyməti artırmaq üçündürsə, onda heç bu quruma ehtiyac yoxdur. Sadəcə bildirsinlər ki, qiymət belədir. Ancaq digər məqam odur ki, əgər xaricdən dərman gətiririksə, qiymət artır. Bununla yanaşı, dərman ixdalında monopoliya olmamalıdır. Mən həkim kimi deyirəm ki, dərmanların qiymətinin artımı düz deyil. Çünki o dərmanları almağa pul lazımdır. İmmun sistemi də zəifdir, ərzağın da çoxu xaricdən idxal edilir və əksəriyyət də keyfiyyətsizdir. Nəticədə insanlar həkimlərə müraciət edirlər. Yəqin ki, dərman satışı ilə bağlı bir gün çox ciddi qərarlar olacaq, əks təqdirdə Tarif Şurası gündə bir qərar verir. Əhalinin vəziyyətini nəzərə almaq lazımdır. Nəticədə də həkimlər ortada qalır. Ancaq həkimlər dərman gətirmir, qiymət müəyyənləşdirmir. İnsanın sağlam olması üçün yaşadığı mühitin təmiz ərzağı ilə qidalanmalı, suyunu içməli, havasını qəbul etməlidir. Azərbaycan hökuməti dərman zavodlarını açsa, həm qiymət baxımından sərfəli olar, həm də keyfiyyətinə özümüz cavab verərik. İstərdim ki, dərman zavodları tez işə düşsün. Əks təqdirdə maxinatorlar keyfiyyəsiz dərmanlar da gətirəcək, istədikləri qiyməti də tətbiq edəcəklər və bunun qarşısını almaq çox çətin olacaq”.

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov isə bildirib ki, əhalinin pandemiya dövründə alıcılıq gücünün aşağı düşməsi, dərman məhsullarına olan tələbin artması, məsələn, əhalinin 2021-ci ildə 24 faiz dərman xərcləri artıb və belə şəraitdə hökumət çalışmalıır ki, bazarda dərman qiymətləri optimallaşsın:

“Bu gün iddia oluna bilər ki, Tarif Şurası yuxarı həddi müəyyən edir və bu, onun qarşısını alan mexanizmdir. Ancaq hər kəs bilir ki, əksər dərmanlar bazarda Tarif Şurasının müəyyən etdiyi qiymətdən daha baha satılır. Burada atılacaq ən mühüm addımlardan biri, bizdə yerli istehsalın zəif olduğunu nəzərə alsaq, qısamüddətli dövrdə ölkəyə idxal olunan dərman vasitələrinin rüsum və ƏDV azad edilməsidir. Həmçinin dərman dövriyyəsinin, dərman ticarətinin topdan və pərakəndə satış hissəsinin vergilərdən azad edilməsinə ehtiyac var. Çünki bu, bizdə istehsal edilmir, insanlar səhhəti ilə bağlı çox zəruri məhsullardır. Hökumət burada müvafiq mövqe ortaya qoymaqla neft gəlirlərinin daha ədalətli bölüşdürülməsi istiqamətində bir addım atmış olur. Çünki dərmanı hər kəs, yoxsul da, zəngin də istifadə edir. Gəlirlərin paylaşmasında çox vacib mexanizmlərdən birinə çevrilə bilər. Uzunmüddətli dövrdə istehsal istiqamətli dəstək və təşviq mexanizmləri formalaşdırıla bilər”.

Ekspertin sözlərinə görə, dünyanın bir çox dərman şirkətləri daha əlverişli fəaliyyət mühiti axtarırlar: “Son illər Çin, Pakistan, Banqladeş bu istiqamətdə kifayət qədər bazar payına malik olmaqdadır. Xüsusilə də Hindistan əhəmiyyətli səviyyədə dərman istehsalında öz bazar payını genişləndirib və böyük şirkətləri ölkəyə cəlb edə bilib. Dərman şirkətləri hər zaman bu istiqamətdə təşəbbüslərə meyillidirlər. Hökumət inkişaf strategiyasında müvafiq məqamları nəzərə almalı, xüsusilə də xarici investisiyanın bu sahəyə cəlb edilməsinə çalışmalıdır. Çünki bu sahədə bizim təcrübəmiz çox azdır. Bizdə istehsal olunan məhsullar dünya bazarlarına çıxarıla bilmir, tələblərə cavab vermir. Xarici investisiyanın və təcrübənin bazarda olması çox vacib bir məsələdir”.