"... Efendiler !
Sonunda, karma komisyon başkanından söz istedim. Önümüzdeki sıranın üstüne çıktım. Yüksek sesle şu konuşmayı yaptım : "Efendim..." dedim, "Hâkimiyet ve saltanat hiç kimse tarafından, hiç kimseye ilim gereğidir diye görüşme ve tartışmayla verilmez.
... Hâkimiyet, saltanat, kuvvetle, güç ve zorla alınır. Osmanoğulları, zorla Türk milletinin hâkimiyeti ve saltanatına el koymuşlardır. Bu zorbalıklarını altı yüzyıldan beri sürdürmüşlerdir.
... Şimdi de Türk milleti bu saldırganlara isyan ederek ve artık 'Dur !' diyerek, hâkimiyet ve saltanatını fiilen kendi eline almış bulunuyor. Bu bir oldubittidir.
Söz konusu olan, millete saltanatını, hâkimiyetini bırakacak mıyız, bırakmayacak mıyız meselesi değildir.
... Mesele, zaten oldubitti hâline gelmiş olan bir gerçeği,kanunla ifadeden ibarettir. Bu mutlaka olacaktır. Burada toplananlar, Meclis ve herkes meseleyi doğal olarak karşılarsa, sanırım ki uygun olur.
... Aksi takdirde, yine gerçek, şekline uygun olarak ifade edilecektir.
Fakat, belki de bazı kafalar kesilecektir.
... İşin bilim yönüne gelince, hoca efendilerin merak ve endişeye kapılmalarına yer yoktur. Bu konuda ilmî açıklamalarda bulunayım dedim ve uzun uzadıya birtakım açıklamalar yaptım.
... Bunun üzerine, Ankara milletvekillerinden Hoca Mustafa Efendi, "Affedersiniz efendim ..." dedi,
"Biz konuyu başka bakımdan ele alıyorduk ; açıklamalarınızla aydınlandık." dedi. Konu karma komisyonca çözüme bağlanmıştı.
... Hızla kanun tasarısı hazırlandı. O gün, Meclis'in ikinci oturumunda okundu.
Ad okunarak oya konması teklifine karşı kürsüye çıktım. Dedim ki "Bu ebedî olarak koruyacak ilkeleri, yüce Meclis'in oy birliği ile kabul edeceğini sanırım." "Oya !"sesleri yükseldi. Sonunda, başkan oya sundu ve "Oy birliği ile kabul edilmiştir !" dedi.
... Yalnız olumsuzluk bildiren bir ses işitildi : "Ben muhalifim !" Bu ses "Söz yok !" sesleriyle boğuldu. İşte Efendiler, Osmanlı Saltanatı'nın yıkılış ve çöküş töreninin son aşaması böyle geçmiştir !.."
Merih Tan
TEREF