Yirmi yıl önce, arkeologlar arasında medeniyetin başlangıcının yaklaşık 7.000 yıl önce Sümerlerle başladığı konusunda bir fikir birliği vardı. Ancak Göbekli Tepe ve Suriye-Türkiye sınırındaki diğer yerlerde yapılan keşifler, bu perspektifi tamamen değiştirdi.
En az 12.000 yıllık bu site, insanlık tarihinin çok daha eski bir dönemine ışık tutuyor. İlginç olan, bazı monolitik sütunlarda bel kuşakları giymiş insan figürlerinin tasvir edilmesidir. Ancak bu dönem, Dünya’nın “Genç Dryas” adı verilen, ani bir sıcaklık düşüşüyle karakterize edilen kısa bir iklim olayını yaşadığı zamana denk gelir. Bu, Göbekli Tepe’nin bazı yapılarının yaklaşık 110.000 yıl önceki son buzul arası dönemin iklim koşullarıyla ilişkili olabileceğini düşündürmektedir.
Göbekli Tepe, fauna veya araçlardan ziyade soyut kavramları temsil eden ideogramlar içeriyor. Bu semboller, insan yazısının en erken örneklerinden biri olabilir ve Sümer medeniyetinden yaklaşık 5.000 yıl daha eskidir.
Mimari açıdan ise site, dönemin şartlarına göre oldukça ileri seviyede taş işleme teknikleriyle yapılmış, ağırlığı 20 tona kadar çıkan kireçtaşı sütunlar içermektedir. Ayrıca, “Turna Stelinde” tasvir edilen bir anlatı, Göbekli Tepe sakinlerinin belli bir dönemde “gökyüzünden gelen varlıklarla” karşılaştığını ifade ediyor