Demoqrafik vəziyyət Rusiya hakimiyyətində çaxnaşma yaradıb. Ancaq bu statistikaya məhəl qoyan yoxdur. Rus qadınlarını daha çox uşaq dünyaya gətirməyə inandırırlar, hətta maddi həvəs də kömək etmir. Nəticədə demoqrafiya aşağı düşür.

KONKRET.az xəbər verir ki, bu fikirlər Norveçin “Aftenposten” nəşrində yer alıb. Müəllif nəyin baş verdiyini anlamaq üçün bir neçə gənc qadınla söhbət edib.

“Demoqrafik vəziyyət Rusiya hakimiyyətində çaxnaşma yaradıb, ancaq gənc qadınların hamısını pulla ələ almaq olmaz.

Marina Bakulina 32 yaşındadır və sarayda yaşayır.

Daha doğrusu, ona elə gəlir ki, bu saraydır. Beləliklə, Moskva yaxınlığında icarəyə götürülmüş bir otaqlı mənzil klassik bir düşüncədə saraya bənzəyir. Ancaq 32 yaşlı bir qadın üçün bu mənzil xəyal etdiyi şeydir: heç kim ona düşünməyə və istədiyini etmək üçün bir guşədə oturmağa maneçilik törətmir. Moskvanın o biri tərəfində yaşayan sevgilisi də. Potensial uşaqları da.

“Ailə və uşaqlar böyük bir məsuliyyətdir. Bu öz qanunları ilə fərqli bir dünyadır. Bu dünya ilə ahəngdar yaşamaq üçün mənəvi yetkinlik lazımdır. Mən hələ yetkinləşməmişəm” deyir Bakulina. Birdən hamilə olduğunu bilsə, “ölümcül kefi pozulacaq”.

Bakulinanın uşaq doğan vaxtı deyil. Təhsili üzrə texnoloqdur. Avtomobil aksesuarları istehsal edən bir şirkətdə yaxşı bir işi var. Onun sevdiyi və uşaq istəyən bir sevgilisi var. Ancaq Mariya uşaq doğmamaq qərarına gəlib.

Belələri çoxdur. Rusiya hakimiyyətini isə bu, qorxudur.

Tarixi nitq

15 yanvar 2020-ci ilin Rusiya tarixində xüsusi bir gün olacağını əvvəlcədən heç kim təxmin edə bilməzdi. Bəli, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ənənəvi olaraq Federal Şuraya müraciət edəcəyi anonsunu verdi. Ancaq əslində Putin bütün rus xalqına müraciət etdi. Onun çıxışı kafe, xəstəxana, kitabxanada – və bütün Moskva boyunca böyük ekranlarda yayımlanacağı açıqlandı.

Eyni zamanda, Putin bir saat söhbət etdikdən sonra Rusiya siyasi sistemində köklü dəyişikliklər edildiyini elan edəndə bu, sürpriz oldu. Növbəti bir neçə gün ərzində insanlar yalnız Putinin 2024-cü ildən sonra hakimiyyətdə qalıb-qalmamağını və bunun ölkə üçün nə ilə nəticələnə biləcəyini müzakirə edirdilər.

Ancaq Rusiya prezidenti bir saatdan çox danışdı, sonra dəyişiklik haqda anons verdi. Və bu saat əslində rus xalqı üçün uyğun bir oyun oldu. Putin əsas şeydən başladı: “Rusiyada əsas bəla az uşağın doğulmasıdır. Doğumun səviyyəsi İkinci Dünya Müharibəsi dövründə olan səviyyəyə düşüb”. Putin həyəcan təbili çaldı.

Böyük pryannik

Sonra dəyişməz qalan Rusiya prezidenti uşaq sahibi olmaq istəyən rus kişilərinə və qadınlara pryannik – pul təklif etdi.

Rusiyada ailələr ikinci uşaq üçün imtiyazlara malikdirlər. Valideynlər pulun uşağın xeyrinə xərclənəcəyini sübut edərlərsə, onlara birdəfəlik ödəmə verilir. İndi isə pul ilk uşaq doğulanda ödəniləcək. İkinci uşağa görə müavinət isə artırılacaq.

Kasıb ailələr üçün aylıq uşaq müavinəti bölgələrdəki orta əmək haqqına görə hesablanır və uşaq yeddi yaşına çatana qədər ödəniləcək.

1-4-cü sinif şagirdlərinə isti nahar veriləcək.

Bütün bu tədbirlərin mənası dörd il ərzində doğum nisbətinin 1.48 uşaqdan 1.7-ə qaldırılmasıdır.

Ciddi çətinliklər

Putin sözdən siyasətə keçdi. Martın 1-də onun imzası ilə uşaqlı ailələrə əlavə ödəmələr təqdim edildi.

Rusiya hakimiyyəti tələsir.

Ötən il dünyanın ən böyük ölkəsinin əhalisi 35,6 min nəfər azalıb. 2018-ci ildə bu, 99,7 min nəfər olub. Proqnoza görə, 2036-cı ilədək əhali 146 milyondan 143 milyona qədər azalacaq.

“2022 – 2028-ci illərdə Rusiya 1940, 1980 və 1990-cı illərdəki demoqrafik geriləmələrin əks-sədasını hiss edəcək”. Rosstat deyir.

Bu, pulla bağlı deyil

Mariya Bakulina yavaşca gülür.

“Mən bu siyasi intriqaları başa düşürəm – o, çiynini çəkir – Ancaq mən məntiqi başa düşürəm. Rusiyaya uşaq lazımdır. Ancaq insanlar unudurlar ki, hər şey maddi vəziyyətdən asılı deyil. Unutmamalıyıq ki, bu da böyük məsuliyyətdir”.

Buna görə 32 yaşlı bir qadın üçün əsas əmək haqqı və ya bankdakı məbləğ deyil. Ən əhəmiyyətlisi onun daxili dünyasıdır: ana olmağa hazırdırmı?

“Bu baş verən zaman iqtisadiyyat öz rolunu oynayacaq. Uşağa evdə öz yeri, ləzzətli yeməkləri və yaxşı paltarları lazımdır” dedi.

“Əla ideya”

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, müavinətin həcmi rusları uşaq sahibi olmağa təşviq edəcəkdir.

Moskvadakı Ali İqtisad Məktəbinin professoru Yevgeni Yakovlev ana kapitalının genişləndirilməsini və artırılmasını təsirli tədbir hesab edir.

“2007-ci ildə Rusiya, analıq kapitalının geniş miqyaslı federal proqramına başlamışdır. Onsuz da 2007-ci ilin yayında, proqramın elanından doqquz ay sonra doğum nisbəti 10% artdı və sonra böyüməyə davam etdi. Nəticədə, 2016-cı ildə, gəlirlərin azalmasına və iqtisadiyyatdakı durğunluğa baxmayaraq, Rusiyada doğuş nisbəti təxminən üçdə bir artdı. Analıq kapitalı doğuş nisbətinin artmasına səbəb oldu və bu artım, bir çox mütəxəssisin proqnozlaşdırdığı kimi qısa müddətli deyil, uzunmüddətlidir” deyə Yakovlev RBK qəzetində vəziyyəti təhlil edərkən yazır.

Son illərdə dölün azalmasını Yakovlev iki əsas səbəblə əlaqələndirilir. Birincisi, gənc ailələrin əlverişsiz iqtisadi vəziyyəti və gələcək gəlirləri ilə bağlı çox ehtiyatlı gözləntiləridir. İkincisi, doğuş sahəsindəki siyasətin uyğunsuzluğu: başlanğıcda, uşaqsız ailələr arasında da müəyyən gözləntiləri meydana gətirən analıq kapitalının 2017-ci ilə qədər ləğv edilməsi planlaşdırılırdı.

Özü də təklif olunan tədbirləri düzgün hesab edir. Ancaq hamı onunla razılaşmır.

Keyfiyyət məsələsi

35 yaşlı Tatyana Yefimova yeni tədbirlərə şübhə ilə yanaşır. Üstəlik, o, Rusiyanın daha çox uşağa ehtiyacı olduğunu deyən dövlət başçısı ilə tamamilə razıdır.

Uşaq hovuzunda üzgüçülük üzrə məşqçidir. Narahatdır ki, analar böyüdükcə uşaqlar azalır. Ancaq doğuşa nəzarət imtiyazları onun xoşuna gəlmir.

“Pul uşaq sahibi olmaq üçün yanlış motivasiyadır. İndi qorxuram ki, hər kəs pul qazanmaq üçün uşaq dünyaya gətirməyə tələsir, hətta buna hazır olmayan və onlara qayğı göstərmək niyyətində olmayanlar da. Bu səhvdir.

Mən də keyfiyyətə əhəmiyyət verirəm. Bir uşağın alacağı hər şeyin keyfiyyəti – körpə qidasından tutmuş təhsilə qədər. İnanıram ki, keyfiyyət kəmiyyətdən daha vacibdir” deyir.

Özü hamilə qalıb və 28 yaşında bir uşaq doğub. Rusiya standartlarına görə, bu, çox gec deyil. Və daha çox uşaq sahibi olmaq istəyir – dövlətin nə təklif etməsindən asılı olmayaraq.

“Ancaq uşaqlar üçün pul ödəyirlərsə, bunun ziyanı yoxdur – şikayət etmirəm” deyə Yefimova əlavə edir.

Ümumi tendensiya

Bu ideya demoqrafiya professoru Anatoli Vişnevski tərəfindən dəstəklənir.

“Doğum nisbətindəki müavinətlər heç bir şəkildə təsir edə bilməz. Birincisi, doğuşun az olmağı yalnız yoxsullar arasında deyil. Tendensiya ikinci uşaq böyütmək istəyən və yaşayış səviyyəsi orta olan ailələrdə də var” deyir.

Vişnevskinin ikinci arqumenti: doğuş nisbətinin azalması digər inkişaf etmiş ölkələrdə də mövcuddur. Bəzi ölkələrdə doğuş nisbəti Rusiyaya nisbətən daha yüksəkdir, məsələn, Fransada. Digər zəngin ölkələrdə daha aşağıdır – məsələn, Almaniyada.

Hazır olmalısan

Mariya Bakulinanın “sarayında” hər şey onun şıltaqlığı ilə tənzimlənir. İstəyir işdə ona həvalə edilən tapşırığı evdə sona çatdırır, istəyir güzgü qarşısında boyanır. Uzun müddət ciddi valideynlərlə yaşayıb və indi azadlıq ruhunu hiss edir.

“Bu, mürəkkəb bir mövzudur, sadə həlli yoxdur – o, belə hesab edir – Mənim sevgilim hesab edir ki, populyar mədəniyyətdə getdikcə feminizm özünü büruzə verir və bu baxımdan o, bəlkə də haqlıdır. Ancaq əvvəl özümü anlamalıyam, sonra isə sevgilim haqda düşünməliyəm. Beləliklə, burada məsələ maliyyədə deyil, özünü inkişafdadır”.

Babək Göyüş

KONKRET.az