San Xose Kaliforniya Universitetinin amerikalı alimləri böyük yaradıcılıq istedadına malik olanların tez-tez müxtəlif psixi pozğunluqlardan əziyyət çəkdiyi “dəli dahi” nəzəriyyəsinin təsdiqini tapdılar.
Tədqiqat Estetik, Yaradıcılıq və İncəsənət Psixologiyası (PACA) elmi jurnalında dərc olunub.

"Dəli dahi" nəzəriyyəsi müstəsna yaradıcılıq və ruhi xəstəlik arasında güclü əlaqə olduğunu göstərir, bu ideya qədim dövrlərə gedib çıxır. Bu fikir çox yaradıcı olan və ciddi psixi sağlamlıq problemləri ilə mübarizə aparan rəssam Vincent Van Gogh kimi tarixi nümunələr vasitəsilə populyarlaşıb.

Nəzəriyyə, orijinallıq və fərqli düşüncə kimi qeyri-adi yaradıcılığı stimullaşdıran keyfiyyətlərin insanları depressiya və ya bipolyar pozğunluq kimi vəziyyətlərə də meylləndirə biləcəyini təklif edir.

Komanda üç sahədə 199 məşhurun psixi sağlamlıq tarixçələrini təhlil edib: incəsənət, elm və idman. Nümunəyə 104 rəssam, 68 tədqiqatçı və 27 idmançı daxildir.

Psixi pozğunluqların mövcudluğunu qiymətləndirmək üçün elm adamları mütəxəssislərdən ibarət bir qrup işə götürdülər. Mütəxəssislər hər bir tərcümeyi-halda depressiya, anksiyete, maddə asılılığı və bipolyar pozğunluq da daxil olmaqla 19 fərqli psixi pozğunluğun əlamətlərini araşdırıblar.

Nəticələr göstərdi ki, sənətçilər elm adamları və idmançılarla müqayisədə ömür boyu psixi pozğunluqların əhəmiyyətli dərəcədə yüksək nisbətlərinə malikdirlər.

Konkret olaraq, məlum olub ki, sənətçilərin təxminən 60%-i həyatı boyu ən azı bir psixopatologiya formasına malik olub, pozğunluğun “ehtimal” sayıldığı hallar da daxil olmaqla bu nisbət 83%-ə yüksəlib.

Xüsusi pozğunluqlar arasında rəssamlar xüsusilə depressiyaya, narkomaniyaya və narahatlığa meylli idilər.

Qalan qrupların nisbətləri bir qədər aşağı idi: elm adamlarının 35% və idmançıların 48% -ində ən azı bir psixi pozğunluq var idi, ehtimal hallar daxil edildikdə hər iki qrup üçün 59% -ə yüksəlib.