ABŞ-də prezident seçkilərində səs verən qadınların kəskin fəallığı müşahidə olunub.

İqtisadiyyat.az-ın məlumatına görə, erkən səsvermədə qadınların sayı kişilərdən çoxdur: 58 milyondan çox bülletenin 54%-i qadınlar, 44%-i isə kişilər tərəfindən verilib.

Bu, onu göstərir ki, kişilər seçkilərə qatılmasa, Demokrat Partiyasından namizəd Kamala Harris ABŞ-nin növbəti prezidenti olacaq. Donald Trump tərəfdarları isə buna görə çox narahatdırlar. ABŞ prezident seçkilərinə bir həftə qalmış namizədlər arasında dəstək fərqi xeyli azalıb. Ümumrespublika sorğularına əsasən, Kamala Harris seçicilərin 48%-nin, Donald Trump isə 46%-nin dəstəyini qazanıb.

Qeyd edilir ki, seçkilərin nəticəsi yeddi tərəddüdlü ştatdan çox asılıdır. Bu ştatlardan dördündə – Arizona, Corciya, Nevada və Şimali Karolinada Tramp Harrisin aktiv səylərinə baxmayaraq öndədir. ABŞ prezident seçkiləri 5 noyabr 2024-cü ildə keçiriləcək. Mövcud prezident Co Baydenin Demokrat Partiyasından namizəd olacağı gözlənilirdi. Lakin o, 21 iyulda seçki yarışından çıxdığını və Harrisin namizədliyini dəstəklədiyini açıqlayıb.

ABŞ-də prezident seçkiləri dünya üzrə ən çox izlənilən və ən mürəkkəb seçki proseslərindən biridir. ABŞ seçki sistemi demokratiya və tarixin unikal qarışığını əks etdirir və bir çox yenilikçi xüsusiyyətlərə malikdir. Gəlin, bu maraqlı sistemi detallı və kreativ şəkildə nəzərdən keçirək.

İkili seçki prosesi: Xalq səsi və seçici kollegiyası

ABŞ-də seçkilər iki mərhələli sistem üzərində qurulub: birincisi xalq səsidir, ikincisi isə seçici kollegiyası. Qısaca desək, hər bir ştat öz səsvermə prosesini keçirir və ştatda qalib gələn namizəd həmin ştatın seçici kollegiya səslərini alır. Ölkədə prezident olmaq üçün namizəd 538 kollegiya səslərindən ən azı 270-ni qazanmalıdır. Bu sistemin yaratdığı maraqlı məqam isə odur ki, namizəd xalq səsini qazanmaya bilər, lakin seçici kollegiyasındakı üstünlüyü ilə prezident ola bilər.

Mavi və qırmızı ştatlar

ABŞ-də demək olar ki, ştatlar iki əsas siyasi partiyanın rənglərinə bölünüb: Demokratlar üçün "mavi" və Respublikaçılar üçün "qırmızı". Bununla yanaşı, tərəddüdlü və ya "swing" (dəyişən) ştatlar, məsələn, Florida və Pensilvaniya, hər seçkidə nəticəni dəyişdirə biləcək qədər önəmlidir. Bu ştatlarda bir neçə min səslə qazanılan qələbə, bəzən seçkilərin taleyini müəyyənləşdirir. Maraqlı fakt: Floridanın seçki nəticələri tarix boyu dəfələrlə ümumi seçkilərin nəticələrini təsir edib və hətta seçkilərin taleyini həll edən həlledici amil olub.

Erkən səsvermə: Poçt və onlayn seçimlər

Birləşmiş Ştatlarda seçkilərdə erkən səsvermə prosesi populyarlaşır. Poçt vasitəsilə səsvermə pandemiyadan sonra xüsusi əhəmiyyət kəsb etməyə başlayıb. İndi seçicilər seçki günündən həftələr əvvəl öz səslərini poçtla göndərə və ya seçki məntəqələrinə təhvil verə bilərlər. Maraq doğuran məqam isə odur ki, poçt səsi ilə nəticələr təxirə salınır və bu, seçkilərin nəticələrinin gec açıqlanmasına səbəb ola bilər.

Debatlar və kampaniyalar: Medianın rolu

Ölkədə seçki kampaniyaları öz miqyasına və səs-küylü təşviqat tədbirlərinə görə dünyanın ən diqqətçəkən proseslərindəndir. Televiziya debatları ABŞ seçki mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir və seçici fikrini dəyişdirmədə çox güclü təsirə malikdir. Namizədlər təkcə rəqiblərini deyil, həm də öz proqramlarını xalq qarşısında müdafiə edərək seçiciləri inandırmağa çalışırlar.

Texnoloji tərəqqi və onlayn təsirlər

Son illərdə sosial media platformaları, xüsusilə Facebook, Twitter və TikTok, seçki prosesinə çox böyük təsir göstərir. Namizədlər bu platformalardan istifadə edərək, seçicilərlə birbaşa ünsiyyətə keçə və öz ismarıclarını daha geniş auditoriyaya çatdıra bilərlər. Məhz bu səbəbdən, ABŞ-də seçkilər sosial medianın gücünün test edildiyi bir arena halına gəlib. Texnoloji yeniliklər nəticəsində onlayn yalan məlumatların yayılması və saxta xəbərlər də bu prosesə təsirsiz ötüşmür.

Seçici aktivliyi və müraciət

ABŞ seçki sistemi seçici iştirakına çox diqqət yetirir. Təşviq kampaniyaları, erkən səsvermə imkanları və seçici qeydiyyatının asanlaşdırılması ilə ABŞ-da seçici aktivliyini artırmaq üçün müxtəlif yollar sınanır. Hər seçkidə, xüsusən gənc və ya əvvəllər səs verməyən seçicilərin aktiv iştirakını təmin etmək üçün ölkə miqyasında təşviqat aparılır.

ABŞ-də seçki prosesi çoxşaxəli və mürəkkəbdir. Bu sistemdə demokratik ənənələr, yeni texnologiyalar və sosial medianın təsirləri bir araya gələrək unikal bir seçki prosesi yaradır. Təkrar-təkrar sübut olunub ki, ABŞ-də hər bir səs dəyərlidir və hər bir fərdi seçici nəticələri dəyişə bilər. ABŞ seçkiləri təkcə ölkənin özündə deyil, həm də qlobal səviyyədə maraqla izlənilir, çünki seçilən prezidentin qərarları dünya siyasətinə təsir edir.

Davud Hüseynli