Karahantepe, insanlık tarihinin Neolitik Çağ’a geçiş sürecinde önemli bir dönüm noktasını temsil eden bir yerleşim yeridir. Göbekli Tepe ile benzer özellikler taşıyan bu alan, T biçimli dikilitaşları ve sanatsal tasvirleriyle dikkat çeker. Taş Tepeler projesi kapsamında yapılan kazılar, Neolitik toplumların günlük yaşamı, dini inançları ve sanatsal ifadeleri hakkında önemli veriler sunmaktadır. Karahantepe’de ortaya çıkarılan koşan yaban eşeği figürü, bu dönem insanlarının çevrelerindeki hayvanları nasıl algıladığına ve sanatsal ifadelerine ışık tutan çarpıcı bir örnektir.
Son kazılarda, Karahantepe’nin merkez kamu binasının çevresinde yer alan diğer yapılarda önemli buluntulara ulaşılmıştır. Zemine döşenen büyük yassı taşlardan birinin üzerinde bulunan koşan yaban eşeği motifi, bu dönemin ikonografisine yeni bir boyut kazandırmıştır. Motifin hareketli bir şekilde tasvir edilmesi, Neolitik dönemin sanat anlayışındaki detaycılığı ve ustalığı gözler önüne sermektedir.
Yaklaşık 20 santimetre uzunluğundaki bu figür, aynı zamanda üzerine oyulduğu taşla uyum içinde tasarlanmış olup, dönem insanının hem estetik hem de fonksiyonel bir yaklaşım sergilediğini göstermektedir.
Prof. Dr. Necmi Karul’un açıklamalarına göre, bu buluntu, Neolitik dönemde insanların etrafında sıkça gördükleri, tüketim ve kullanım amacıyla ilişki kurdukları hayvanlara işaret etmektedir. Ürkütücü hayvanların daha çok dikilitaşlarda tasvir edilmesine karşın, tüketilen hayvanlar, örneğin ceylanlar ve yaban eşekleri, zemine döşenmiş taşlarda işlenmiştir.
Bu ayrım, dönemin insanları için hayvanların sahip olduğu sembolik ve pratik değerlerin nasıl ayrıştırıldığını ortaya koymaktadır. Koşan yaban eşeği figürünün, hareket ve çevreyle etkileşim vurgusu yapılarak işlenmesi, dönemin ikonografisinde daha önce görülmemiş bir anlatım biçimini yansıtmaktadır.
Karahantepe’deki bu bulgu, Neolitik dönemin toplumsal yapısını ve estetik anlayışını anlamak açısından önemli bir katkı sağlamaktadır. İlk kez bir zemin figürüyle karşılaşılmış olması, benzer buluntuların başka yapılarda da keşfedilebileceği ihtimalini doğurmuştur.
Bu nedenle, devam eden kazılar, Karahantepe’nin sadece bir yerleşim alanı olmanın ötesinde, dönemin insan ve çevre ilişkisini anlamak için bir anahtar niteliği taşıdığını göstermektedir. Daha derin kazılar ve yeni keşifler, Neolitik Çağ toplumlarının sanatsal ve sosyal dinamikleri hakkında daha kapsamlı bir anlayış geliştirilmesine olanak sağlayacaktır.
Nzmi Yldz