Dünyanın en acımasız iklimlerinden birinde, eski Pers mühendisleri sürdürülebilirliğin bir şaheserini yarattılar: qanat (kanat)sistemi - sadece yerçekimini kullanarak, kilometrelerce kurak çöl boyunca su taşıyan bir yeraltı tünelleri ağı. Pompa yok. Makine yok. Sadece bilim, aletler ve katıksız insan iradesi.
Bu hafif eğimli tüneller, bazıları 50 kilometreden uzun, gizli dağ akiferlerine ulaşıyor ve taze, serin suyu çiftliklere, evlere, bahçelere ve şehirlere taşıyordu. Sonuç? Bir zamanlar sadece kum ve sıcaktan ibaret olan yerlerde vahalar yeşerdi. Yazd, Nişabur ve Gonabad gibi şehirler bu sessiz yaşam hatlarının etrafında yükseldi ve antik Pers İmparatorluğu’nda kültür, ticaret ve yaşamın merkezleri haline geldi. Kanaatlar hamama güç verir, geniş meyve bahçelerini sular ve şehir planlamasının en eski biçimlerinden bazılarını sürdürürdü.
İran’ın Gonabad kentinde bulunan ve hâlâ çalışan en eski kanatlardan biri 2.700 yıldan daha eski ve 300 metre derinliğindeki bir kuyudan su çekiyor. Bu kuyu, günümüzde hâlâ toplulukları besliyor. Roma’dan daha eski… ve hâlâ çalışıyor!
UNESCO, İran’ın qanatlarını yalnızca tarihlerinden dolayı değil, kurak bölgelerde sürdürülebilir su yönetiminin bir modeli olarak, günümüzün iklimle mücadele eden dünyasına hayati dersler sunan bir Dünya Mirası hazinesi olarak kabul etti.
Eski İran’dan modern İran’a kadar, hayatın sırrı her zaman sessizce yeraltında aktı.
ArkeolojiTürkiye