Nəsillər boyu aviasiyanın ən maraqlı layihələrindən biri olmuş Konkord (Concorde) – səsdən sürətli sərnişin təyyarəsi idi. Onun aerodinamik quruluşu və unikal xüsusiyyətləri ilə o, kommersiya aviasiyasında yeni dövr açdı.
Nəsil üçün maraqlı faktlardan biri odur ki, burun hissəsi səsdən sürətli uçuş rejimində 120–150 °C-yə qədər, qanadlar və gövdə isə 90–110 °C-yə qədər qızırdı. Bu istilik nəticəsində təyyarə 15–16 sm uzanırdı. Buna görə də təyyarənin konstruksiyasında panellərin və yanacaq çənlərinin birləşmə yerlərində xüsusi boşluqlar və elastik birləşmələr nəzərdə tutulmuşdu.
..kəsəsi, təyyarədə 17 yanacaq çəni var idi (10-u qanadlarda və 7-si gövdə boyunca). Mərkəzləşməni saxlamaq üçün yanacaq çənlər arasında ötürülürdü — qalxış zamanı arxa çənlərə, əksinə, eniş zamanı ön çənlərə.
Konkordun İstehsalı və İlk Uçuşu
Konkord layihəsi Fransa və Böyük Britaniyanın birgə əməkdaşlığı ilə yaradılıb. Təyyarənin hazırlanmasında Aérospatiale (Fransa) və British Aircraft Corporation (BAC) iştirak edirdi. İlk prototip 1969-cu ildə havaya qalxdı, 1976-cı ildən isə kommersiya uçuşları başladı.
İlk uçuş Fransanın Toulouse şəhərindən həyata keçirildi. Layihənin əsas məqsədi transatlantik marşrutlarda uçuş müddətini kəskin azaltmaq idi. Konkord bu vəzifəni mükəmməl yerinə yetirirdi.
Texniki Xüsusiyyətlər və Uçuş Sürəti
1. Konkordun maksimal sürəti Mach 2,04 (təxminən 2 180 km/saat) idi.
2. Uçuş hündürlüyü 18 000 metrə qədər idi.
3. Gövdə yüksək temperatur və təzyiqə davamlı alüminium ərintisindən hazırlanmışdı.
4. Təyyarədə Rolls-Royce/Snecma Olympus 593 turboreaktiv mühərrikləri quraşdırılmışdı.
5. Səsdən sürətli uçuş zamanı mühərriklər forsaj rejimində işləyirdi, bu isə yanacaq sərfiyyatını artırırdı.
Uçuş Komfortu və Xüsusi Şərait
Konkord təxminən 92–100 sərnişin daşıya bilirdi. Kabinədə normal təzyiq və temperatur saxlanılırdı, lakin pəncərələrdən baxanda göy adi uçuşlara nisbətən daha tünd mavi və ya qara görünürdü.
Konkordun əsas üstünlüyü uçuş vaxtının yarıbayarı azalması idi: London–Nyu-York marşrutu 3 saat 30 dəqiqəyə qət edilirdi (adi təyyarələr üçün bu 7–8 saatdır).
Ancaq səs baryerini keçəndə yaranan sonik partlayış (boom) səbəbindən Konkord əsasən okean üzərində səsdən sürətli rejimdə uçurdu.
İstismardan Çıxarılması və Əsas Səbəblər
Konkord 1976–2003-cü illər arasında xidmət göstərdi. Onun istismardan çıxarılmasının əsas səbəbləri:
Yüksək texniki qulluq və yanacaq xərcləri
Səs-küy və ekoloji məhdudiyyətlər
2000-ci ildə Paris yaxınlığında baş verən qəza
Aviaşirkətlər üçün rentabelliyin aşağı olması.
Джавид Дамирли
TEREF