Ceymstaun Fondunun Qlobal Araşdırma və Analiz nəşri Rəhim Rəhimovun Moskvanın Azərbaycana təzyiqi ilə bağlı analizini yayımlayıb.

Axar.az sözügedən yazını qısa ixtisarla təqdim edir:

Rusiya Ali Məhkəməsi mayın 15-də ölkənin ən böyük və ən nüfuzlu Azərbaycan diaspor təşkilatı olan Ümumrusiya Azərbaycanlıları Konqresinin ləğvi haqda qərar qəbul edib.

Vaxtilə Rusiya Prezidenti Vladimir Putin, Ümumrusiya və Moskva Patriarxı II Aleks 2001-ci ildə bu Konqresin yaradılması zəminində xoş mesajlar vermişdi. Prezident Putin 2004-cü ildə ÜAK-ın II qurultayında da iştirak etmişdi.

ÜAK qeydiyyatının ləğvi öncədən Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların pul köçürmələrinin reallaşdırılmasını tələb edir, bu olmadığı təqdirdə iş üçün minlərlə miqrantın geri qayıdacağına zəmin yaradır. Bu ssenariyə Moskvanın nəzəri ilə baxılsa, burda məqsəd postsovet ölkələrinin Rusiya siyasi-iqtisadi (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) layihəsinə daxil edilməsidir. Moskvanın Azərbaycan, o cümlədən digər postsovet qonşularına təsir vasitəsi kimi əmək miqrantlarından istifadə etməsi uzun zamandır müşahidə olunmaqdadır. Pul köçürmələri Kremlin müntəzəm olaraq müxtəlif məsələlər üzrə bazarlıq kimi istifadə etdiyi açıq görünən məsələdir. Belə ki, milli hökumətlər Rusiyanın əmək miqrantlarının qaytarılması ilə yaranacaq işsizlik və sosial gərginliyin yüksəlməsi qorxusunu nəzərə alaraq, bu amili qəbul etmək məcburiyyətində qalırlar. Avrasiya İqtisadi İttifaqı Azərbaycan əmək miqrantlarından istifadə etməklə Bakını buna cəlb etməyə çalışır.

Həqiqətən, 2013-2014-illərə qədər Rusiyada Azərbaycana qarşı xüsusi təsir vasitəsi kimi miqrant işçilərin xaric olma təhlükəsindən istifadə olunurdu. Qarşıda Azərbaycan prezident seçkiləri vardı və eyni zamanda Avropa Birliyi ilə assosiasiya sazişi imzalamaq üçün müzakirələr gedirdi. Və Bakı 2015-ci ildə Avropa Birliyi ilə assosiasiya sazişi imzalamaqdan imtina etdi. İndi yenə Kreml 2018-ci ildə prezident seçkilərindən sonra Azərbaycan və Bakının Avropa İttifaqına daxil olması üçün münasibətlərini təkmilləşdirmək məqsədi ilə danışıqlara başlamaq və həmçinin AİB-nin genişləndirilməsi üçün səylərini artırmaq məqsədi güdür. Lakin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və rəsmi Bakının hər hansı birliyə qoşulmasında maraqlı olmadığı bəllidir.

Amma xaricdən əmək miqrantlarının qəfil kütləvi qaytarılması, xüsusilə neft qiymətlərinin aşağı olduğu indiki məqamda Azərbaycan üçün ciddi bir yükə səbəb ola bilər. Rusiyada yaşayan və işləyən azərbaycanlıların faktiki sayı isə 1 milyon 600,000 civarında göstərilir, bəzi mənbələr bu rəqəmin hətta iki milyon olduğunu qeyd edir. Onlardan çoxsu Rusiya vətəndaşı deyil və miqrant işçi olaraq işləməkdədirlər.

Rusiyadan Azərbaycana pul köçürmələri 2016-cı ildə 739 milyon dollar təşkil edib.

Azərbaycan mühacirləri Rusiyaya müxtəlif formalarda gedir. Məsələn, fevralın 13-də yüzlərlə azərbaycanlı miqrant Rusiya şəhəri Dərbənddə polis tərəfindən nəzarətə alındı. Bu hadisə mart ayına qədər Rusiya sərhədinə keçən Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarını daşıyan onlarla yük maşınında da müşayiət olundu.

Moskva Bakıya yalnız əmək miqrantları və ərzaq idxalına görə təzyiq etmir, həm də Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin təsiri bu məcburiyyətə daxildir.

Xüsusilə Şimali Qafqazda Rusiya aqressiyası daha çox özünü göstərir. Rusiya bu təzyiqdən istifadə edərək, Bakının Avrasiya İqtisadi İttifaqına qoşulması üçün çalışır.

Rusiyalı politoloq Yevgeni Mixaylov bildirib ki, Rusiya erməni lobbisinin səyləri nəticəsində ÜAK qeydiyyatını ləğv etdi. Lakin bir çox azərbaycanlı ekspertin fikrincə, Rusiya hökumətinin narazılığı və çıxarılan qərara Azərbaycanın müstəqil siyasəti, o cümlədən Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP), Trans-Adriatik boru kəməri (onun böyük, çoxmillətli infrastruktur və nəqliyyat layihələrinin TAP) və Rusiyadan yan keçməklə çəkilən Bakı-Tiflis-Qars (BTQ) dəmir yolu layihəsi səbəb olub. Azərbaycanın uzaq Avropa ilə əlaqələri gücləndikcə Moskva-Bakı gərginliyi artır.

İndiki vəziyyətə görə, Ağ Ev və onun sələfi Donald Trampın Cənubi Qafqazda daha aktiv siyasət yürütmək məqsədi olduğunu proqnozlaşdırmaq çətindir. Bütün bu amillər isə Moskvanın iddialı təzyiqi qarşısında Bakını daha həssas edir. Buna baxmayaraq, Azərbaycanın dirənişləri davam edir və belə görünür ki, Bakını öz orbitinə çəkmək heç də asan məsələ deyil.

Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Hikmət Hacıyev ÜAK-ın qeydiyyatının ləğvinin Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinə mənfi təsir edəcəyini elan edib. Eyni zamanda o, Moskvadan son bir neçə ildə Azərbaycana təzyiq və təhdidlərlə dolu bir çox addımların atıldığını, bu addımlara cavabın kəskin olacağını da vurğulayıb. Ermənistana kəşfiyyat məlumatı ötürən bir qrup Azərbaycan hərbçisi və mülki əməkdaşının ifşa edilməsi və həbsi bu baxımından başlanğıcdır.

Ümumrusiya Azərbaycanlıları Konqresinin qeydiyyatı haqda qərarı apelyasiya məhkəməsi ləğv edə bilər. Lakin bu, Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin qısa müddətlik bərpasını vəd edir.