Yaxın Şərq üçün sülh yoxdur. Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ərəb-İsrail müharibəsini başlatan 50 il əvvəl Yom Kippur hücumunu xatırladır. Yom Kippurdan sonra Yaxın Şərqdə hər şey yerindən oynadı və sərhədlər dəyişdi. Deyəsən indi də belə olacaq.

Belə böyük hadisələr baş verəndə ilk olaraq kimin qalib gəldiyinə baxmaq lazımdır. HƏMAS-ın hücumu həm İsrail, həm də Fələstin tərəfində bir çox mülki vətəndaşın həyatına baha başa gəlsə də, çox güman ki, müxtəlif siyasi cəbhələrdə olan aktyorlarda bundan “qazanclar” əldə edəcəklər. Bir çox ərəb ölkələrindən sonra İsrail Səudiyyə Ərəbistanı ilə sülh bağlamağa və münasibətləri normallaşdırmağa başladı. Səudiyyə cəbhəsinin süqutu həm də paytaxtı Şərqi Qüds olan müstəqil Fələstin Dövləti arzusunun getdikcə uzaqlaşdığı anlamına gəlirdi. Hücumlar sayəsində Həmas həm İsrail-Səudiyyə münasibətlərinin normallaşmasına mane oldu, həm də dünyaya Fələstin məsələsini xatırlatdı…

İsraildə baş nazir Netanyahunun rəhbərlik etdiyi ifrat sağ koalisiya hökuməti həm fələstinlilərə qarşı irqçi siyasətlər, həm də ölkədəki hüquq sisteminin müstəqilliyini ortadan qaldıracaq addımlar səbəbindən çətin vəziyyətdə idi. Hətta on minlərlə israillinin etirazlarına baxmayaraq, qətiyyətlə antidemokratik əməlləri həyata keçirən hazırkı İsrail hökuməti ilə onun ən yaxın müttəfiqi ABŞ arasında da ciddi gərginlik yaranıb. İş o yerə çatdı ki, Netanyahu çox istəsə də, ABŞ prezidenti Bayden tərəfindən Oval kabinetdə qəbul edilmədi və İsrail hökumətindən bir çox nazirlərə ABŞ-dan səfər üçün viza belə verilmədi. Hücumlardan sonra həm ölkə daxilində “siyasi birliyə nail olmaq” imkanı, həm də xaricdə, xüsusən də Qərb cəbhəsində Netanyahuya böyük “rəğbət” yarandı…

HƏMAS-ın həyata keçirdiyi hücumların böyüklüyü və mürəkkəbliyi də bunun arxasında “dövlət ağlının” dayandığını göstərirdi. Əslində, İsrailin verdiyi ilk rəsmi açıqlamalarda bu “dövlət ağlının” İran olması ilə bağlı ittiham irəli sürülüb. İran üçün HƏMAS-ın Yaxın Şərqdə yaratdığı bu xaos özü ilə çoxlu siyasi qazanclar gətirdi…

1) Səudiyyə Ərəbistanı-İsrail normallaşması pozuldu və İrana qarşı “vahid və böyük cəbhə” hələlik dayandırıldı…

2) Həmas vasitəsilə Fələstin məsələsi bir millətin suverenliyi uğrunda mübarizədən yenidən “müsəlman-yəhudi gərginliyinə” çevrildi. ABŞ-İsrail tərəfindən İrana qarşı mümkün hücumların “müsəlmanlar hücuma məruz qalır” kimi qələmə verilməsi üçün yol açıldı…

3) Türkiyə son vaxtlar İsraillə gərgin münasibətlərini normallaşdırmaqdan kənara çıxıb və regional əməkdaşlıq layihələrindən danışmağa başlayıb. HƏMAS-ın hücumları ilə Türkiyədə Fələstin məsələsinə həssas olan kütlələri səfərbər edərək, AK Partiya hökumətinin İsraillə yaxınlaşma addımlarına mane ola biləcək bir atmosfer yaradıldı…

Digər qazanclı çıxan ölkə Rusiya görünür. Bu çatışmaların böyüməsi və uzanması ilə Yaxın Şərqdəki bu yeni qaynar münaqişə mühiti Ukraynada uzun müddətdir davam edən və hazırda Qərbdə dəstəklənən “yorğunluq əlamətləri” olan müharibənin qlobal diqqətdən kənarda qalmasına yol açır. Bu vəziyyət Rusiyanın əlini yüngülləşdirsə də, “daha ​​çox dəstək” gözləyən Ukrayna üçün böyük məyusluğa çevrilə bilər. Ankara cəbhəsinə baxsaq, istər İsraillə yenidən qurulan müsbət atmosfer, istərsə də AK Partiyanın HƏMAS ilə yaxşı münasibəti çərçivəsində Ankaranın bu məsələdə “vasitəçi” rolunu oynamasına heç bir maneə yoxdur. Əslində, HƏMAS hücumlarından sonra AK Partiya hökumətinin verdiyi ehtiyatlı açıqlamalar Ankaranın niyyətinin bu olduğunu göstərir…

Pərviz Əliyev, politoloq