Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi günümüzdə elmi-fantastik filmlərdə gördüyümüz düşüncə gücü ilə cihazları idarə etmək xəyalı artıq gerçəkləşir. Sizcə, beyin-kompüter interfeysləri (BCI) sayəsində gələcəkdə nə ilə qarşılaşacağıq?
Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, laboratoriyalardan insan həyatına girməyə başlayan bu texnologiyanı Neuralink kimi yeni inkişaflarla izləyirik.

Beyin-kompüter interfeyslərinin ən çox hansı sahələrdə istifadə olunacağına daha yaxından nəzər salaq.

Beyin-kompüter interfeysi (BCI) nədir?

Beyin-kompüter interfeysləri beynimizdə baş verən elektrik fəaliyyətlərini qeyd edən, təhlil edən və bu siqnalları rəqəmsal əmrlərə çevirən sistemlərdir. Bu texnologiya ümumiyyətlə EEG (elektroensefaloqrafiya) kimi qeyri-invaziv üsullarla həyata keçirilir.

EEG beyin dalğalarını baş dərisinə yerləşdirilən elektrodlar vasitəsilə ölçür, dalğalar kompüter tərəfindən təhlil edilir və mənalı əmrlərə çevrilir.

Məsələn, istifadəçi protez qolu düşüncə gücü ilə hərəkət etdirmək istədikdə beyin siqnalları təhlil edilir və protezin uyğun əzələlərini işə salmaq üçün əmrlər yaradılır. Bu sayədə istifadəçi düşüncə gücü ilə protezini təbii şəkildə idarə edə bilir.

BCI-nın istifadə sahələri hansılardır?

BCI texnologiyası xüsusilə insult xəstələri və protezdən istifadə edən şəxslər üçün böyük ümid mənbəyidir. İflicli xəstələr robot cihazları və ya kompüterləri düşüncə gücü ilə idarə edərək ünsiyyət qura və ya sadə tapşırıqları yerinə yetirə bilirlər.

Eynilə, protez əzalar beyin siqnalları ilə idarə olunaraq daha təbii və effektiv istifadəni təmin edir.

Tibb sahəsindəki bu hazırkı inkişafla artıq hamımız tanışıq.

BCI təkcə tibb sahəsində özünü göstərmir.

Düşüncə gücü ilə cihaz idarəsi aviasiya sahəsində də əhəmiyyətli potensiala malikdir. Avropada həyata keçirilən "BrainFlight" layihəsi düşüncə gücü ilə pilotsuz uçuş aparatlarını idarə etməyi bacardı. Bu texnologiyanın inkişafı xüsusilə əlil pilotlar üçün yeni imkanlar yaradır.

Digər istifadə sahəsi əyləncədir. Virtual reallıq (VR) və artırılmış reallıq (AR) oyunlarında BCI-nin istifadəsi oyunçulara daha gərgin və real təcrübələr təqdim edəcək. Beyin dalğaları ilə oyun personajlarına nəzarət də oyun təcrübəsini növbəti səviyyəyə aparacaq.

BCI diqqət və stressin idarə edilməsi məsələlərində də istifadə edilə bilər. İnsanın diqqət səviyyəsi beyin siqnalları vasitəsilə ölçülə bilər və bu məlumatlara əsaslanaraq fərdiləşdirilmiş rəy təqdim etməklə diqqət və bacarıqları təkmilləşdirilə bilər. Beləliklə, psixologiyaya BCI-ni həyatımıza daxil edəcəyik. O, cari istifadə sahələri ilə məhdudlaşmır, lakin gələcəkdə daha çox sahədə inqilab edə bilər.

Beyin-kompüter interfeyslərinin inkişafı, süni intellekt və maşın öyrənməsi ilə birlikdə daha mürəkkəb və güclü sistemlər yarada bilər. Tamamilə düşüncə gücü ilə işləyən telepatiya və ya ev avtomatlaşdırma sistemləri vasitəsilə ünsiyyət kimi yeniliklər bu texnologiyanın gələcək potensialları sırasındadır.

Məsələnin başqa ölçüləri də var

Fikir gözəl olsa da, bu texnologiya özü ilə bəzi məsuliyyətlər də gətirir. Narahatlığa səbəb olan vəziyyətlərdən biri də onun şəxsi düşüncələrimizə daxil olmasıdır. Təsəvvür edin, kimsə ağlınıza girir və bu, sizin qoruya biləcəyiniz bir vəziyyət deyil və ya düşüncələrinizi sıralaya bilərsinizmi?

Təbii ki, bərabərlik məsələsi də olacaq. İmkanı olan hər kəs ayrı-seçkilik yaratmayacaq. Bunun üçün BCI texnologiyası üçün daha çox maliyyə resursları tapmaq lazımdır. Bundan əlavə, istifadə zamanı zərəri minimuma endirmək üçün etik sərhədlər və etibarlılıq aydın şəkildə müəyyən edilməlidir.

Burdan baxanda daha neçə il çəkəcəyini düşünürük, amma texnologiyanın bu qədər sürətləndiyini gördükdən sonra o qədər də uzaqda deyilmiş kimi görünür.