"Ərəb Türklərin və Məmlüklərin düşmənidir. İkincisi onlara yalnız güclə hakim idi, onların gücü yalnız hərbi idi; Türklər yerli insanlar üçün fransızlar qədər yaddır. Ərəblər özlərini Osmanlıdan üstün hesab edirlər. Ulamalar, böyük şeyxlər, ərəb millətinin liderləridir; bütün Misir sakinləri onlara
etibar edir və simpatiyasından var. Bu da zaman türkləri və məmlükləri onları ictimai işlərdən uzaq tutmağa sövq edir. Bu siyasəti təqlid etməyi lazım bilmədim. Bu qədər yad olduğumuz xalqlara birbaşa təsir göstərən kimi davranmaq olmaz; onlara lider verməliyik, yoxsa onlar özləri seçərlər.

Ulamalara və ilahiyyat doktorlarına üstünlük verdim - birincisi, çünki onlar xalqın təbii liderləridir; ikincisi, Quran təfsirçiləri olduqları üçün və üzləşdiyimiz və hələ də qarşılaşacağımız ən böyük maneələrin dini düşüncələrdən qaynaqlandığı; üçüncüsü, üləmalar mülayim insanlar, ədaləti sevən, varlı və yüksək əxlaqi prinsiplərə bağlı olan insanlardır. Bunlar, şübhəsiz ki, ölkənin ən vicdanlı adamlarıdır. At sürməyi bilmirlər, heç bir hərbi manevrlərə öyrəşməyiblər və silahlı hərəkata rəhbərlik etmək üçün çox az faydalıdırlar.

Onları idarəetmə sistemimlə maraqlandırdım. Onlardan xalqa müraciət etmək üçün istifadə etdim, onlardan ədalət divanları yaratdım; ölkəni idarə etmək üçün istifadə etdim. Mən onların sərvətini artırdım; Bütün şərtlərdə onlara ən böyük hörməti göstərmişəm. Bununla belə, İslam dininə dərin hörmət göstərmədən və mövcud əlaqələri dəyişdirəcək Koptların - Xristianların, Pravoslavların və Katoliklərin azad olmasına icazə vermədən onlara bu şəkildə qayğı göstərmək əbəs olar. İstərdim ki, İslamla əlaqəli qurumlara və şəxslərə keçmişdən daha çox təvazökarlıq və hörmət göstərsinlər.
***
Osmanlı bütün kadisləri təyin etmək hüququna malik idi. Bu adəti dəyişmək və üləmanı itirdikləri imtiyazlardan istifadə etmək qərarına gələndə xeyli çətinliklərlə üzləşdim. Etdiklərimi saxlamaq vacibdir. Qahirə müqəddəs Kəbənin ikinci açarıdır; Məkkə Müsəlmanlığın mərkəzidir. Konstantinopol sultanlarının siyasəti Məkkə şerifini gözdən salmaq, üləmaların Məkkə ilə əlaqələrini məhdudlaşdırmaq və dayandırmaq idi. Maraqlarım təbii olaraq məni əks siyasət yürütməyə sövq etdi. Qədim adətləri canlandırdım, şerifin dostluğunu qazandım və məscidlərlə müqəddəs şəhər arasındakı əlaqələri genişləndirmək və gücləndirmək üçün əlimdən gələni etdim.

Müsəlmanları Quranı sevdiyimizə və peyğəmbərə hörmət etdiyimizə inandırmaq üçün səyimizi əsirgəməməliyik. Pis düşünülmüş bir söz və ya hərəkət bir neçə ildə əldə edilən hər şeyi məhv edə bilər. İdarə məmurlarının məscid işçilərinə birbaşa təsir etməsinə və ya əmlakı ilə bağlı hər hansı bir tədbir görməsinə heç vaxt icazə verməmişəm. Belə hallarda həmişə üləmanın tərəfini tuturam və onları hərəkətə buraxırdım. Bütün mübahisəli məsələlərdə Fransa hökuməti məscidlərin və dini qurumların tərəfində olmalıdır.

Əlbətdə hardasa bəzi faydalarımız itirsəkdə admnistrasiyanın bəzi incə mövzularda qərarlarına mane olmamalıyıq. Bu vasitə ən güclüsü idi və qurduğum rejimin populyarlığına ən çox kömək etdi. Şəhərə gəldiyim zaman onların ödəməli olduqları altı milyonluq təzminatda səssiz küysüz sakitcə yığıb verdilər, çünki paylamaq və toplamaq üçün yalnız şeyxlərdən istifadə etdim və sakinlər heç bir özbaşınalıqların olmadığını məmnuniyyətlə qeyd etdilər. Türklərin və Məmlüklərin idarəçiliyinə ləkə gətirən hər cür özbaşınalıqlar olub. "
Mənbə: Napoleon. Seçilmiş əsərlər.
Tərcümə Teref.az-ın