Qədim Romada dövlətin əsas qüvvəsi ordu idi. Və bütün Roma vətəndaşları bu orduda xidmət edirdi. Əgər siz Roma ordusunda xidmət etmirsinizsə və ya ordu üçün işləmirsinizsə, deməli siz müvafiq olaraq Roma vətəndaşı və Romalı deyilsiniz. Roma dövlətinin dayandığı bütün sistemi budur.
Roma ordusu da öz növbəsində legionlardan, koqortalardan olan legionlardan, çenturiylərdan, çünturiylər maniplərdən ibarət idi. Beləliklə, "Manipulyasiya" anlayış burdan gəlir! ."Leqion 5 koqortdan, 10 manipulluq koqortdan, 10 manipdən ibarət centuriadan, 10 legionerdən ibarət bir manipdən ibarət idi.
Buna əsaslanaraq, legionun say gücünü hesablamaq olar - bu, 5000 əsgərdir. Legiondakı döyüşçülər naşılar, təlim keçmiş, təcrübəli, veteranlar və elitaya bölünürdülər.

Yeni gələnlər adətən birinci koqortanı, ikinci koqortda döyüşlərdə iştirak etmiş döyüşçüləri, üçüncü koqortda bir neçə döyüşdə iştirak etmiş döyüşçüləri, dördüncü koqortda çiyinləri arxasında bütün yürüşləri keçirmiş döyüşçüləri təşkil edirdilər. Və nəhayət, beşinci koqort və ya başqa sözlə, “məğlubedilməz kohort” və ya “son minlik”.
Bu kohorta ən təcrübəli döyüşçülərdən ibarət idi, onların arxasında təkcə hərbi kompaniyalar deyil, bütöv müharibələr dayanırdı və bu kohorta döyüşün ən həlledici anında döyüşə girir və döyüşün nəticəsini məhz o həll edirdi.

Bu kohort heç vaxt əmrsiz geri çəkilmədi - düşməni məğlub etdi və ya öldü! Buna görə də onu "məğlubedilməz" adlandırdılar, çünki məğlub etmək mümkün deyildi. Onu ancaq məhv etmək olardı.
Və legionun son kohortunu məhv edərək - düşmən bütün legionu məhv edirdi. Bu koqorta legionun onurğa sütunu və məhz legionun qartalının keşikçiləri olan döyüşçülərdir. Beləliklə, qədim Romada legionun sonuncu kohortunun döyüşçüləri ziyalılar adlananırdı.
Bu əsgərlərə niyə ziyalı yəni "anlayanlar" adlandırırdılar?

Çox sadədir. Bu adamlara heç nə izah etməyə ehtiyacı yox idi, onlar özləri hər şeyi bilirdilər və nə edəcəyini, nə vaxt edəcəyini başa düşürdülər. Onlara tısbağa kimi sıraya düzülmək lazım deyildi; qalxanı nə vaxt qaldırmalı və nə vaxt qaldırmamalı olduqlarını izah etməli deyildilər; onlara sistemin necə açılacağını və necə bağlanacağını izah etməyə ehtiyac yoxdur, nə vaxt hamar almaq lazım olduğunu və pilumla nə vaxt işləmək lazım olduğunu izah etməyə ehtiyac yoxdur.
Bu döyüşçülərin özləri hər şeyi bilirdilər, hər şeyi dərk edirdilər və buna görə də onlara idraklı, yəni ziyalı deyirdilər.

Romanın sarsıdıcı gücü də məhz bu döyüşçülərdə idi. Bu döyüşçülərdən Pretoriyan Qvardiyası və Senat kohortları yığılırdı. Ziyalı, yəni sonuncu kohortun döyüşçüsü olmaq patrisilər, senatorlar, tribunlar, senzorlar, pretorlar və sairləri özləri üçün şərəf sayırdı.
Yəni, sonuncu kohortun döyüşçüsü olmaq ən yüksək səviyyəli hərbi işlərdə peşəkar olmaq, Romanın ən yaxşı şəxsləri ilə çiyin-çiyinə döyüşməyə layiq olmaq deməkdir və bu, sənin - Roma xalqın ən yaxşılarından olmaqın deməkdir. Romanın ən yaxşı insanları.

Ziyalılar Roma İmperiyasının dayağıdır. Ziyalılar Roma cəmiyyətinin skeletidir. Ziyalılar Roman böyüklüyünü yaşadan və Romanın çiyinlərində dayandığı nəsnədir.
Alla Zaxarova
Teref.az