Beğdili Boyu, Kureyşhanlı Aşireti Beyi:
Tarihçi kılıklı Selçuklu, Osmanlı ve günümüz saray katipleri tarafından yazılmış yazılarda, TRT. TV. Dizlerinde gösterime sunulmuş filmlerde tarihte iz bırakmış bu kahraman hakkında yalan, yanlış, algıya yönelik ifadeleri okuyor, şaşkınlıkla izliyor ve millet olarak kim bu Sadeddin Köpek diye merak ediyoruz.
Sadeddin Köpek, tarihte Karaman Eyaleti/Konya Sancağı, Kureyşözü Kazası idari sahasında kurulmuş onlarca köy/mahallede yüzlerce hanede yurt tutmuş Kureyşhanlı Aşireti Beyi, Selçuklu Devleti yönetiminde Baş Mimar, Ordu Komutanı, Vezirlik gibi üst görevlerde bulunmuş bir Türkmen Beyi’dir.
Selçuklu, Osmanlı ve günümüz saray tarihçilerinin bu Türkçü, Türkmen Beyi, vatan, millet kahramanına karşı asırlanmış kini, öfkesi de Arap ve Farsçılığa karşı tutumlarıdır.
Özetledir ki:
Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev ümmet asasıyla öğretilerini sunan Mevlevi Tarikatı kültür etkisinde kalarak saray dilini Arapça, edebiyat dilini Farsça yapar. Vezirlik (Başbakan) makamında bulunan ve Millet esasıyla öğretilerini sunan Baba-î Tarikatı kültüründe bulunan Sadeddin Muhammed bin Köpek buna karşı gelir.
II. Gıyaseddin Keyhüsrev’e karşı mensup olduğu Kureyşhanlı ve bazı Türkmen Aşiretleri güçleriyle büyük bir isyan çıkartıp, onu kararından vazgeçirmeyi ve tahttan indirmeyi düşünür. Bu isyanda Gıyaseddin Keyhüsrev güçleri baskın gelir ve Sadeddin Köpek ile birlikte hareket ettiği aşiret beylerinin başını vurdurtur.
Sadeddin Köpek’in ölüsü Konya/Ilgın’a defin edilirken, Aşireti Kureyşhanlıların önemli bir kısmı bölgeden ayrılıp Dersim dağlarına çekilirir. Bölgede kalan kısmı da Karaman Eyâleti/Konya Sancağı Kureyşözü (Kureyş) Kazası Makarak karyesinde 40 hanede, Çukurviran karyesinde 52 hanede, İnegazi karyesinde 16 hanede, Karakedi karyesinde 93 hanede, Mandam, Bilulüce, Kıralipınar karyesinde 25 hanede yaşadıkları, bazı obalarının yaylak olarak Karacaviran, Düden ve Ekizli mezralarını kullandıkları, bazı obalarının Karaman Vilâyeti Purnar ile Tavas mezrasında 156 hanede yaşadıkları ve bunların yörede bulunan Katladırıç, Belviran, Tavlı, Ağca, Düden yaylalarında yayladıkları, 165 hane ahalisinin de Eskiil Kazası Düden, Çavdar ve Alırık karyesinde bulundukları XVI. Yüzyıl yer alır.
Açtığı vakıf-zaviyelerle hanlar, hamamlar yaptırmış, Konya’nın en saygın ailelerinden birisine mensup olan Sadeddin Köpek’in başlattığı isyan bastırılmış, isyancılar cezalandırılmış olsa da, bu karara karşı gelen Türkmenlerin kızgınlıkları bitmez.
Türkmenler, Baba-î Tarikatı kurusu Beğdili Boy Beyi Baba İlyas Horasan-î’nin direktifleriyle söz konusu tarikatın tanınan şeyhlerinden Bayat Boy Beyi Baba İshak öncülüğü ile yeni ve daha büyük bir isyan başlatırlar.
Tarihte Baba-î İsyanı adıyla anılan bu isyan Hısn-ı Mansur (Adıyaman), Malatya, Ayıntab (Antep), Maraş, Kayseri, Kırşehir, Çorum, Amasya yöresini etkisine alır ve bu isyana Vefa-î, Kalender-î, Haydar-î, Bektaş-î Tarikatı üyeleri ile Ahiler’de destek olurlar.
Mevlevi Tarikatı üyeleri ve Paralı Frenk Askerlerinden oluşan II. Gıyaseddin Keyhüsrev güçleri bu isyanı da bastırırlar.
4000 bin civarında Türkmen’in öldüğü belirtilen bu isyan sonrası isyancı başlarından Baba İlyas Horasan-î 1238 Amasya kalesinde idam edilirken bir çok Türkmen Beyinin de başı vurulur.
Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev’in baskılarına dayanamayan Türkmen Beyleri, Cengiz Han’ın evlatlarından Hülağu Han’ın İl Hanı olduğu İlhanlı Devleti’ni imdada çağırır. Türk-İslam Devleti olan İlhanlı Devleti imdada gelir ve 1243 yılında Kösedağ’da yapılan savaşla Selçukluları yenip, Anadolu’nun önemli bir bölümünü siyasi hakimiyetine alır.
Selçuklu, Osmanlı ve günümüz saray katipleri tarafından Moğol denilerek ötekileştirilip, milleti gözünde kötü gösterilmeye çalışılan İlhanlı Devleti 160 yıl gibi uzun bir süre Anadolu’da siyasi hakimiyet kurar ve geniş bir coğrafyayı yönetir.
Anadolu hakimiyetlerinde Çağatay ile Uygur Türkçesi kullanan İlhanlılar, Selçuklu Devleti merkezi Konya (Karaman) ‘da Karamanoğlu, diğer bir anlatımla Türkçü bir devletin kurulmasını ve Türk dilinin resmi dil olmasını da sağlamış olurlar.
Her ne kadar, Arap ve Fars sapkını Selçuklu, Osmanlı ve günümüz saray katiplerinin saraya şirin gözükmek amacıyla 781 yıl evvel yaşanmış olayların kinini gütme yarışına girdiği ve bu bağlamda Sadeddin Muhammed bin Köpek, Baba İlyas Horasan-i, Baba İshak, Karamoğlu Mehmet Bey gibi Türk kahramanlarını milletinin gözünde küçük göstermek için iftiralarını sıralamışlarsa da, Türk Milleti buna itibar etmemiştir.
“Gıyaseddin, Keyhüsrev, Keykavus, Gıyas, Hüsrev, Kavus” gibi Türklüğe ve Türkmene karşı eylemlerde bulunmuş Selçuklu Sultan adlarını tarihin kara sayfalarında hapis ederken, Moğol diye ötekileştirmeye çalıştıkları “Sadeddin, İlyas, Cengiz, İlhan, Çağatay, Barlas, Bahadır, Timur, Devlet, Olcay” gibi Türk bey ve hanlarının isimleri ve anılarını kalplerinde yaşatmışlardır.
Not: Köpek adı tarihte Aslan, Kaplan, Kurd gibi isim olarak kullanıldığı ve bu adı pek çok Oğuz Beyi ve aşiretinin isim olarak kullandığı kültür kaynaklarından anlaşılır.
Araştırmacı Yazar
İsmail Uçakcı
Türk Tarih Kurumu Arşiv Şefi (Emekli)
Alıntı:
İsmail UÇAKCI: OĞUZ BOYLARI, Aşiret, Oymak, Cemaatler, ŞECERE KİTABI. Bilge Oğuz Yayınları, Yıl.2020.İstanbul.
Yusuf Halaçoğlu, Anadolu’da Aşiret, Cemaat, Oymaklar, Cilt. IV.,s.1547.
Resim: Sadeddin Köpek hanı adıyla da anılan, tarihte Kureyşözü Kazası, günümüzde Aksaray/Eskiil İlçesi ile Konya ar