Sentyabrın 19-da ABŞ Dövlət Departamentinin İqtisadiyyat və Biznes Məsələləri Bürosu fiskal şəffaflıq ilə bağlı illik hesabatını açıqlayıb.

Azərbaycan fiskal şəffaflığın minimum tələblərinə cavab verməyən ölkələr sırasındadır.

Hesabat ilkin olaraq hökumətlərin fiskal şəffaflıq səviyyəsini müəyyən edir, minimum fiskal şəffaflıq tələblərinə cavab verməyənləri qiymətləndirir.

Sənəd nəzərdən keçirilən dövrdə maliyyə şəffaflığını dəstəkləmək üçün ABŞ-ın xarici yardım resurslarından necə istifadə edildiyini təsvir edir, hökumətlərin fiskal şəffaflığı yaxşılaşdırmaq üçün ata biləcəyi qısa və uzunmüddətli addımlara dair spesifik tövsiyələr verir, qiymətləndirmə üçün meyarları müəyyən edir.

Dövlət Departamenti belə nəticəyə gəlib ki, qiymətləndirilən 139 ölkədən (və Fələstin Muxtariyyəti) 72 hökumət fiskal şəffaflığın minimum tələblərinə cavab verir, 68 hökumət isə fiskal şəffaflığın minimum tələblərinə cavab vermir. Bununla belə, bu 68 ölkədən 23-ü fiskal şəffaflığın minimum tələblərinin yerinə yetirilməsi istiqamətində mühüm irəliləyiş əldə edib.

Builki qiymətləndirmədə Azərbaycan fiskal şəffaflığın minimum tələblərinə cavab verməyən və bu sahədə əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etməyən ölkələr sırasına daxil edilib.

Dövlət Departamenti hesab edir ki, fiskal şəffaflığın artırılması üçün aşağıdakı addımlar atılmalıdır.

“Təbii sərvətlərin hasilatı üzrə müqavilələrin bağlanması və lisenziyalaşdırılması üçün meyarlar və prosedurlar ictimaiyyətə açıq olmalı, qanun və ya qaydalarla kodlaşdırılmalıdır. Güzəştlərin və müqavilələrin əsas parametrləri qərar qəbul edildikdən sonra ictimaiyyətə açıqlanmalıdır. Bu cür məlumatlara müqavilənin və ya lisenziyanın əhatə etdiyi coğrafi ərazi, hazırlanmaqda olan resurs, müqavilənin müddəti və müqavilənin və ya lisenziyanın verildiyi şirkət daxil edilməlidir”.

Sənəddə deyilir ki, büdcə sənədləri və əlaqəli məlumatlar etibarlı olmalıdır, yəni hökumətin faktiki gəlirləri və xərcləri qanuni qüvvəyə minmiş büdcəyə uyğun olamlıdır.

“Hökumət büdcənin icrası ilə bağlı aylıq və ya rüblük hesabatlar hazırlamalı və il ərzində büdcənin icrasını nəzərdən keçirməlidir. Planlaşdırılmış mədaxil və xərclərdən əhəmiyyətli kənarlaşmalar əlavə büdcə sənədlərində izah edilməli və vaxtında ictimaiyyətə açıqlanmalıdır. Maliyyə hesabatları ardıcıl və müqayisə edilə bilən hesabatlar verən beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş prinsiplərə uyğun hazırlanmalıdır. Ali audit qurumu beynəlxalq müstəqillik standartlarına cavab verməli, icra edilmiş büdcəni yoxlamalı və illik maliyyə hesabatlarını yoxlamalıdır”, hesabatda qeyd edilir.