"Bu, sadəcə məlumat bazası məsələsi deyil - bu, insanlıq əleyhinə cinayətdir..."

Son günlər media və sosial şəbəkələrdə səs-küylü bir xəbər yayılıb: işğal altındakı "Luqansk xalq respublikası"nın (LXR) "Təhsil və Elm Nazirliyi"nin saytında ukraynalı uşaqların övladlığa götürülməsi üçün xüsusi baza yaradılıb.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "dw.com" nəşri yazıb.

Kataloq mübahisəsi və onun kökləri

Burada uşaqları hətta göz və saç rənginə görə "seçmək" mümkündür. Məsələni ilk olaraq Ukraynanın "Save Ukraine" təşkilatının rəhbəri Nikolay Kuleba gündəmə gətirib və bunu "XXI əsrdə uşaqların real ticarəti" adlandırıb.

Lakin araşdırmalar göstərir ki, bu baza yeni yaradılmayıb, ən azı 2016-cı ildən mövcuddur. Sadəcə 2024-cü ildə bu sistemin idarəsi "əmək və sosial siyasət nazirliyi"ndən "təhsil və elm nazirliyi"nə keçirilib, yeni sayt hazırlanıb və bu, Rusiya regionlarının standartlarına uyğunlaşdırılıb. Yəni, formal dəyişiklik böyük bir "yeni layihə" kimi təqdim olunub.

Seçim meyarları və etik tərəflər

Bəli, sistemdə uşaqları xarici görünüşünə görə filtrləmək mümkündür. Amma bu, yalnız LXR-ə xas deyil, eyni mexanizm bütün Rusiya üzrə uşaq övladlığa götürmə bazasında da var. Rəsmi izaha görə, bu seçim bəzi ailələrin "uşağın onlara oxşamasına" verdiyi üstünlükdən irəli gəlir.

Amma beynəlxalq təcrübədə bu yanaşma nadir hallarda istifadə olunur və etik baxımdan ciddi suallar doğurur. Bazadakı təsvirlər də eyni dərəcədə mübahisəlidir. Məsələn, "təvazökar, sakit, intizamlı" kimi ifadələr yalnız ukraynalı uşaqlar üçün deyil, bütün rusiyalı yetimlər üçün istifadə olunur. Bu, rəsmi, amma soyuq və ruhsuz üslubun nəticəsidir.

Rəqəmlərin arxasındakı faciə

Hazırda LXR bazasında 294 uşağın anketi mövcuddur. Amma bu, Ukraynadan aparılmış bütün uşaqları əhatə etmir. Rusiya işğal etdiyi ərazilərdən uşaqları kütləvi şəkildə çıxararaq ölkənin müxtəlif bölgələrində internatlara yerləşdirib, onların məlumatlarını isə federal bazaya əlavə edib. Əksər hallarda mənşəyi gizlədilib və bu uşaqlar "rusiyalı" kimi göstərilib.

Araşdırmalara görə, belə uşaqların sayı 2,5 minə çata bilər. Daha dəhşətlisi isə odur ki, LXR bazasındakı uşaqların ən azından harada olduqları bilinir, amma federal bazaya düşənlərin izi demək olar ki, itir. Onları müəyyən etmək üçün xüsusi araşdırmalar aparmaq lazım gəlir.

Beynəlxalq hüquqi qiymət

Ukrayna uşaqlarının Rusiya ərazisinə köçürülməsi beynəlxalq miqyasda müharibə cinayəti kimi tanınıb. 2023-cü ilin martında Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Vladimir Putin və Rusiya uşaq hüquqları üzrə müvəkkili Mariya Lvova-Belovaya həbs orderi verib. Ukrayna hakimiyyətinin məlumatına görə, söhbət ən azı 19 546 uşaqdan gedir, bəzi beynəlxalq araşdırmalarda bu rəqəm 35 minə qədər yüksəlir. Lvova-Belova isə Rusiyaya "700 mindən çox ukraynalı uşağın köçürüldüyünü" deyib.

LXR-dəki baza ətrafında yaranan səs-küy, əslində, illərdir mövcud olan sistemin formal dəyişikliklərinin yanlış interpretasiyasından qaynaqlanıb. Lakin bu, Ukrayna uşaqlarının zorla aparılması faktını kiçiltmir. Əksinə, problem çox daha genişdir - minlərlə uşaq kimliyini, ailəsini, vətənini itirib və onların taleyi naməlum olaraq qalır. Bu, sadəcə məlumat bazası məsələsi deyil - bu, insanlıq əleyhinə cinayətdir.