Vəziyyətdən çıxmaq üçün ən optimal yol yerli istehsala diqqəti artırmaqdır
Ölkəyə idxal olunan bu məhsulun dünya qiymətləri dörd ilin ən yüksək səviyyəsinə qalxdığı üçün Azərbaycanda qəhvənin qiymətinin artacağı gözlənilir. “Trading Economics” agentliyinin açıqlamasına görə, Braziliyadan gələn tədarükün azalması və Kolumbiyadakı maddi-texniki problemlər arasında “Arabica” qəhvəsinin qiyməti sürətlə artır. Amerikanın ICE birjasında iyul müqaviləsinin qiyməti, 2016-cı ilin sonundan bu yana ən yüksək səviyyəyə qalxdı - funt başına 1,57 dollar.

Ən böyük “Arabica” qəhvəsi istehsal edən ölkələrdəki quraqlıq, bu mövsüm üçün məhsul proqnozlarının azalmasına və qarşıdakı il üçün risklərə səbəb oldu. Bu arada dünyanın ikinci böyük “Arabica” ixracatçısı olan Kolumbiyadan ixracata yolların bağlanması ilə müşayiət olunan hökumət əleyhinə nümayişlər maneə törədir.

“Reuters”in məlumatına görə, Braziliyadakı qəhvə istehsalçıları, 2020-ci ildə fermerlər qəhvəni artıq ikiqat baha satmağa başladıqları üçün, ixracatçılara satış müqavilələrini daha yüksək qiymətlər istiqamətində dəyişdirmək niyyətindədirlər.

Bundan əvvəl hind çayının da bahalaşacağı məlum idi. Səbəb COVID-19 pandemiyasının çay kolları yetişdirilən ərazilərdə yayılmasıdır. Hindistan Çay Assosiasiyasına görə, əkin sahələrinin 90%-i karantin altında olan Assam əyalətində yerləşir. Eyni zamanda, çay bölgələrinə ciddi bir quraqlıq gəldi. Mütəxəssislər yaxın vaxtlarda istehlakçılar üçün qara çayın nə qədər bahalaşacağını dəqiq deyə bilmirlər.

Dünyada qəhvənin bahalaşması yerli bazardan da yan keçməyəcək, çünki Azərbaycan bu məhsulu idxal edir. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, yalnız bu ilin yanvar-aprel aylarında ölkəyə 19,9 milyon dollar dəyərində qəhvə, çay, mate və ədviyyat idxal edilib. Bu il idxalın təxminən 5% artdığı bildirilir.

Ölkəmizdə son illər qəhvəyə maraq artıb və “kütləyə canlandırıcı bir içki təqdim etmək” paytaxtın restoran və qəhvə evlərində asanlaşdırılır. Bundan əlavə, Bakıda bir çox beynəlxalq markalı qəhvə evi açılıb ki, bu da qəhvənin xüsusilə gənclər arasında populyarlaşmasına səbəb olur və “qəhvəni özü ilə aparmaq” geniş populyarlıq qazanır. Mütəxəssislərin fikrincə, “Espresso”, “Americano” və südlü qəhvə içkilərinə üstünlük verənlərin sayı artır.

Ölkəmizdə qəhvə bazarı sürətlənir və tələb qəhvəxanalardan pərakəndə ticarət şəbəkəsinə doğru dəyişir. Bu gün mağazalarda hər zövqə görə qəhvə satılır - üyüdülmüş, dənəli, müxtəlif markalı və qiymət kateqoriyalı hazır qəhvələrə rast gəlmək olar. Azərbaycanda qəhvə mədəniyyətini inkişaf etdirmək üçün qəhvəni kütlələr üçün əlverişli bir içki halına gətirmək lazım olduğuna inanılır, amma yaxınlaşan qiymət artımının buna heç bir töhfə verməyəcəyi aydındır.

İdxal olunan istehlak mallarında artım davam edəcək. İdxal olunan inflyasiya, həmçinin dizel, benzin və su tariflərinin artması istehlak qiymətləri indeksindəki (CPI) dəyişiklikdə əhəmiyyətli rol oynadı. Beləliklə, 2021-ci ilin yanvarından aprel ayınadək Azərbaycanda CPI indeksi 169-dan 174 faiz bəndinə qədər artıb.

Mərkəzi Bankın manat və daxili qiymətləri qorumaq üçün sabit pul siyasətinə baxmayaraq, idxal inflyasiyası bu ilin əvvəlindən bəri ərzaq məhsullarının bahalaşmasına təkan verir. Analitiklərin fikrincə, inflyasiyanın sürətlənməsinin əsas səbəbi Amerika iqtisadiyyatının sürətlənməsi idi. Ştatlarda, pandemiyanın başlanğıcından bəri, hökumət artıq ümumi dəyəri 5 trilyon dollar olan üç dəstək proqramı qəbul etdi.

İlk iki proqram ABŞ-da Donald Tramp administrasiyasına aiddir. Və təxminən 2 trilyon dollarlıq son stimul planı artıq Co Baydenin dövründə ortaya çıxdı. Amerika iqtisadiyyatının sürətlənməsi dünya bazarlarında da əks olundu.

İqtisadçılar bu proseslərin təsirini minimuma endirməyin yalnız bir yolu olduğuna işarə edirlər - daxili mühitin konkretliyini təmin edərək yerli istehsala diqqəti artırmaq. Ancaq mövcud vəziyyətdə dünya qiymət artımının üzərinə idxal seqmentindəki spesifik reallıqlar da gəlinir. Bundan əlavə, yerli istehsalın elan edilmiş artımına baxmayaraq, qida idxalının həcmi artır.

Müəllif: Tanya Samsonova