Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan mayın 31-də nazirlər dəyişikliyindən əvvəl hökumətin son iclasını keçirib. Bu həftə inauqurasiya mərasimindən sonra o, əksər vəzifələrə şamil olunacağı gözlənilən yeni təyinatları açıqlayacaq. Milli Kəşfiyyat Təşkilatının (MİT) hazırkı rəhbəri Hakan Fidanın vitse-prezident vəzifəsinə irəli sürülməsi ən maraqlı gediş ola bilər. Onun siyasi ambisiyalarının miqyası isteblişmenti çoxdan narahat edib.

Bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Türkiyə prezidentinin andiçmə mərasimi çox güman ki, həftə sonuna qədər baş tutacaq. Ali Seçki Qurumu (YSK) prezident seçkilərinin yekun nəticələrini iyunun 1-də elan etməlidir.

“Cənab prezident Ərdoğan iyunun 3-də TBMM-də and içəcək. Həmin gün prezident kompleksində cənab prezidentin andiçmə mərasimi keçiriləcək. Mərasimdən sonra o, Nazirlər Kabinetinin yeni tərkibini açıqlayacaq”, - deyə mənbə vurğulayıb.

Bu məlumata görə, təkrar seçkilərdən sonra ilk xarici səfərlər gələcək. Ərdoğanın cədvəlində Azərbaycan və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınmayan Şimali Kipr Türk Respublikasına səfəri nəzərdə tutulub.

“Hürriyet” nəşri qeyd edir ki, dəyişiklik nəticəsində Nazirlər Kabinetinin tərkibi demək olar ki, tamamilə yenilənəcək. Yalnız Xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu və Milli müdafiə naziri Hulusi Akarın qalacağı gözlənilir.

Qəzetin yazdığına görə, ən gözlənilməz təyinat MİT rəhbərinin hökumətə gəlişi ola bilər. Bir versiyaya görə, Hakan Fidan Daxili İşlər Nazirliyi və ya Xarici İşlər Nazirliyinə nəzarəti ələ keçirə, digər versiyaya görə isə təhlükəsizlik üzrə vitse-prezident vəzifəsini alaraq icra strukturunda “ikinci nömrə” ola bilər. Yəni casusluq qurumunun rəhbərinin öz əlində yeni təsir alətlərini cəmləyəcəyi ilə bağlı təkliflər var.

Hakan Fidanın sürətli yüksəlişi adətən 2016-cı il çevrilişindən sonra ortaya çıxan siyasi reallıqla əlaqələndirilir, o zaman Ərdoğan “paralel dövləti” - ordu daxilində müxalifəti təmizləmək üçün kəşfiyyat resurslarına ehtiyac duyub. Son illərdə Ərdoğan MİT rəhbərinə Türkiyə üçün mühüm cəbhələrdə geniş səlahiyyətlər verib. O, Liviya kampaniyasına, İraqa və hələ tamamlanmamış rəsmi Dəməşqlə barışıq prosesinə nəzarət edib. Fəaliyyətinin ayrı bir sahəsi, xaricdə də daxil olmaqla, Ərdoğanın keçmiş müttəfiqi olan vaiz Fətullah Gülənin tərəfdarlarına qarşı təqiblərdir.

Türkiyə lideri MİT rəhbəri haqqında “O, mənim sir sandığımdır, dövlət sirrini qoruyandır”, - deyib.

Fidan böyük siyasətə getmək arzusunun olduğunu açıq şəkildə bildirib. 2015-ci ilin əvvəlində o, Türkiyə Böyük Millət Məclisinə (parlament) namizəd olmaq üçün MİT rəhbəri vəzifəsindən istefa verərək ictimai əks-səda yaratmışdı. O vaxtkı baş nazir Əhməd Davudoğlu bu qərarı alqışlasa da, Ərdoğan açıq şəkildə narazılığını bildirmişdi. O, Fidanın bu mövzuda tövsiyələrə əməl etməməsindən təəssüfləndiyini bildirərək, jurnalistlərə açıqlamasında “MİT sıradan bir qurum deyil, Türkiyə dövlətinin ən mühüm qurumudur”, - deyib. Bu və ya digər şəkildə, lakin bir müddət sonra MİT rəhbəri seçkilərdə iştirakdan imtina edib, kəşfiyyat orqanına qayıtmaq qərarına gəlib.

MİT rəhbərinin ambisiyalarının nazir səlahiyyətlərindən kənara çıxdığına dair fikir var. 2022-ci ildə Fransanın “Intelligence online” portalı kəşfiyyat ictimaiyyəti ilə bağlı məsələlərlə məşğul olaraq öz mənbələrinə istinadla qeyd edib ki, Türkiyənin “hərbi və diplomatik korpusunun təsir dairəsinə metodik müdaxilə edən” istedadlı bürokrat heç vaxt təslim olmayıb. "Öz siyasi istəkləri", miqyası, “Intelligence online” həmsöhbətlərinin diqqətini çəkdiyi kimi, prezidentin yaxın ətrafının da narahatlığına səbəb olur. Ola bilsin ki, bəziləri onu bu illərdə Ərdoğanın səhhəti ilə bağlı söz-söhbətlərlə bağlı danışmağa başladıqları hakimiyyətin tranzitinin potensial iştirakçısı kimi görür.

“Hürriyet”in yazdığına görə, türk isteblişmenti daxilində uzun müddətdir ki, vitse-prezident fiqurunun gücləndirilməsi ilə bağlı danışılır və bu kürsünün təhlükəsizlik məsələləri ilə məşğul olan şəxsə verilməsi məntiqli görünür.

Bununla belə, Oksford Qlobal və Regional Araşdırmalar Məktəbinin (OSGA) müəllimi Dimitar Beçev NG ilə söhbətində Fidanla bağlı mümkün kadr qərarının miqyasını şübhə altına alıb. “O, Ərdoğanın etibarlı adamıdır. Bu, böyük dəyişiklik deyil - bu, sadəcə, əhəmiyyətin etirafıdır”, - deyə ekspert izah edib.

“Al-Monitor” layihəsinin baş müxbiri Amberin Zaman NG-yə müsahibəsində qeyd edib ki, Fidan Ərdoğan və onun sistemi üçün əvəzolunmaz fiqurdur. O, MİT rəhbərinin xarici siyasətdə söz sahibi olduğuna diqqət çəkərək, “Ona bu əlavə titulun verilə biləcəyinə baxmayaraq, Fidanın kəşfiyyat vəzifələrindən azad edilməsinin çox çətin olduğunu düşünürəm",- deyib.

Reyting.az