Cünni Mağarası, Türkiye'nin doğusundaki Erzurum şehrinin Salyamaç köyüne altı kilometre uzaklıkta yer alıyor. Mağara, o dönemde hala Oghusen olarak adlandırılan Türk göçebelerinin göçüne önemli bir görgü tanığı. Zamanla bu yörüklerin adı "Oğusen"den "Türkmenen"e değişti.
Açıkça tanınabilir Tamgas
Mağaranın duvarlarında toplam 50 Tamga (klan sembolü) ve on iki oğus kabilesinin çeşitli çizimleri bulundu. Daha bir çok atlı ve oğlak çizimleri eklenecek. Oğlak, eski Türk bozkır sakinleri için çok önemli bir hayvandı. Türk İmparatorluğunu kuran yöneten aile A-Şi-Na'nın Tamga'sını süsleyen de bu hayvandı (552-766). Bugün bile Türkmenistan'da mezar taşının başında oğlak başlı mezarlar bulunur.
Oghusen'ler iki dala ayrılırlar, bunlar Diec-Ok ("üç ok") ve Boz-Ok ("boz ok"). Arrow'un burada "kabile" anlamı da var. Her bir dal Oghus Han'ın oğullarının adına tekrar bölünecek, Oghus'un kabile babası. Her oğul için, sırasıyla, Oğus kabileleri bölündü. Tamgas tarafından Cunni Mağarası'nda tespit edilen Ogus kabileleri şöyledir:
•Zweig Üç-Ok
•Oğlu Gök-Han ile ilgili:
•Peçenek, Çuvdaldar, Çepni
•Oğlu Dag-Han ile ilgili:
•Saldur, Eymur, Ula-Yundlu
•Oğlu Demir-Han ile ilgili:
•Igdir, Bügdüz
•Zweig Boz-Ok
•Oğlu Yıldız-Han ile ilgili:
•Afşar
•Oğlu Ay-Han ile ilgili:
•Yigir
•Oğlu Gün-Han ile ilgili:
•Bayat, Kayi
Batı Çin ile bağlantı
Daha da ilginç olan, mağarada Turfan'dan (Batı Çin) gelen sembollere benzer sembollerin yanı sıra eski Türk Orkon yazıtlarından (Moğolistan) gelen harflerle aynı beş sembol/harflerin bulunmasıdır.
Mağaranın kültürel önemi
Cünni mağarası muhtemelen 11. yılında Selçuklu kralı Sultan Alp Arslan'ın yönetiminde Doğu Anadolu'da yaşayan Oğuslar için buluşma noktasıydı. Jh. istila etti. Geleneksel ritüellerin de bu mağarada yapıldığını varsayabilirsiniz. Mağaralar Göktürkler için zaten çok önemliydi (Khaganat der Türk) Göktürkler böyle kutlandı. A-Şi-Na iktidar evi her yıl Mayıs ayında bir mağarada ata bayramı düzenledi ve mistik kurt soyunu hatırladı.
Ahmet Taşdemir
TEREF