Ahıska Türklerinin bugün de kullandığı, XIII. yüzyılın sonu veya XIV. yüzyılın hemen başında Alman rahipler ve İtalyan tüccarlar tarafından yazılan CODEX CUMANİCUS’ta geçen kelimeler:
Yalquz/Yalqız- yalnız; Yazux/Yazuk- günah, suç; Eksük- az, eksik; Etik- kısa çizme; Halha- yüzük, halka; Layıx- uygun, layık; Erkelen- Şımarmak; Kösöv- ateşi karıştırmak için ocak demiri; Murdar- kirli, pis; Töret- doğurmak; Terek- ağaç; Çox- çok; Ayri- ayrı; Amanat- emanet; Kerti- bayat ekmek; Eşitsin- duysun; Kışlamiş- kışlamış; Düşti/Tüşti- düştü; Anasi- annesi; Atasi- babası.
1312 yılında Ebû Hayyân el-Endelüsî tarafından Araplara Türkçe öğretmek için Arap harfli Memlûk Kıpçakçası ile yazılmış dil bilgisi kitabı KİTÂBÜ'L-İDRÂKLİ-LİSÂNİ'L-ETRÂK (Türkçe- Türklerin Dilini Anlama Kitabı) kitabında geçen kelimeler:
Aba- anne, nine; Artuq- fazla; Arturdi- artırdı; Aka- ağabey; Etmek- Ekmek; Etik- Pabuç, kısa çizme; Bişi- yufka- Biçax- bıçak; Boldi- oldu, yeterli; Budadi- budadı; Buldi- buldu; Çaput- bez parçası, paçavra; Çırladi- gürültü ile aktı, çocuğun sesli ağlaması; Çoq/Çoğ- çok; Çor- hastalık; Çürüdi- çürüdü; Dada/Tada- büyük baba, ağabey; Düpdüz- dümdüz; İsidi- ısındı; İt- köpek; İlı su- ılık su; Kaldi- kaldı; Kap- kalıp; Kasti- küçülttü; Kete- bir nevi ekmek; Mama- anne veya yaşlı kadını çağırırken söylenen kelime; Meledi- kuzunun bağırması, Paslandi- pas tuttu; Qarı/Kari- ihtiyar; Qıt/Kıt- az; Qovdi/Kovdi- kovdu; Qursaq/Kursaq- karaciğer; Sürdi- kovdu; Taladi- viran etti; Tana- dana; Tapti- buldu; Tul- dul; Ürkütti- bir dereceye kadar korkuttu; Yüreksiz- korkak.
Kaynak: Dr. İbrahim Hasanoğlu