Aztek kültüründe doğum; savaş gibi önemli ve tehlikeli bir durum olarak görülmüştür. Doğum yapan kadınlar; savaşçı olarak saygı görmüş ve doğum süreci mecazi olarak savaş alanı olarak tanımlanmıştır. Ebe ya da (yerli dilde) tlamatlquiticitl, bu yoğun deneyimde anneye rehber ve destek olmak için çok önemli bir rol oynamıltır. Başarılı bir çocuk doğurtulduktan sonra anne; savaş çığlıkları ile kutlanmış ve cesaretinden dolayı övülmüştür, tıpkı savaştan dönen muzaffer bir savaşçı gibi. Bu karşılaştırma; Aztekler’in doğuma verdikleri önemi göstermektedir.
Doğum sırasında ölen kadınlar; savaşta ölen erkek savaşçılara benzer şekilde onurlandırılmıştır. Cihuateteo olarak isimlendirilen bu kadınların; en yüksek göklerden birine çıktıklarına ve orada düşmüş savaşçıların ruhlarıyla birleştiklerine inanılırmış. Bu inanç, doğumla ilişkili kahramanlığın ve fedakarlığın altını çizmiştir.
Bu kadınların ruhlarının; Güneş’e, en tepedeki halinden batışına kadar eşlik ettiğe inanılmıştır. Ancak, saygı duyulan bu ruhlardan aynı zamanda korkulmuştur. Dünya’ya hayalet figürler olarak döndüklerine, kavşaklara dadandıklarına ve fesat çıkardıklarına inanılmıştır.
Bu saygı ve korku ikililiği; Aztek inançlarının yaşamı, ölümü ve öbür dünyayı çevreleyen karmaşık doğasını yansıtmaktadır.
Bilhan Akkaya
TEREF