Dünya Bankının Azərbaycanda sosial-iqtisadi vəziyyətlə bağlı son diaqnostik hesabatı 2014-cü ilin lap sonlarında hazırlanmışdı. Son 5 ildə milli valyutanın kəskin dəyəri itirməsi, neft gəlirlərinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması, artıq 1 ildən artıqdır davam etməkdə olan sərt karantin rejimi yaxın zamanlarda daha bir diaqnostik hesabatın hazılanmasını zəruri edir.

O zaman DB ekspertləri apardığı tədqiqata əsasən bu qənaətə gəlmşdilər ki, ölkə əhalisinin 29%-i orta təbəqəyə aiddir.

Hökumətin yoxsulluqla bağlı rəqəmini əsas götürərək yoxsulların 6% olduğunu göstərsələr də, yerdə qalan (60%-dən çox) əhalini "həssas" əhali qrupları kimi təsnif etmişdilər.

"Orta təbəqə" dedikdə, ev təsərrüfatında hər nəfərin gündəlik istehlak xərcləri alıcılılıq qabiliyyəti pariteti (AQP) ilə 10 dollar ekvivalentində məbləği ötən ailələr götürülürdü. Dünya Bankının İCP çərçivəsində hesablamalarından çıxış etsək, AQP ilə 10 USD istehlak həcmi nominal məzənnə ilə ən azından 30-35 dollara bərabərdir.

"Həssas qruplar" isə o qruplar idi ki, hökumətin yoxsul saydığı 6%-ə daxil olmasa da, DB-nin "orta təbəqə" saydığı təminatlı əhali qrupuna da aid deyildi. Onlar həssas edən meyar bu idi ki, ani şoklardan dərhal yoxsul qrupa keçmək riski yüksək idi. Təbii ki, əlverişli mühit olacağı halda isə "orta təbəqə"yə keçid edəcəkləri ehtimalı da vurğulanırdı.

Əslində o zamandan Azərbaycan vətəndaşları və iqtisadiyyatı 2 böyük sosial-iqtisadi şok yaşayıb: milli valyutanın kəskin dəyər itirməsi və uzun sürən sərt karantin rejiminin tətbiqi.


Bu baxımdan ölkədə əhalinin sosial vəziyyətinin obyektiv dəyərləndirilməsinə, yoxsulluğun etibarlı şəkildə ölçülməsinə ehtiyac yaranıb. Yerli media və ekspert cəmiyyətinin çox passiv maraq göstərdiyi hesabatda yerli mənbələrdə heç vaxt tapa bilməyəcəyimiz çox maraqlı faktlardan bir necəsini təqdim edirəm:

1) Orta təbəqənin 64%-i şəhərlərdə, 36%-i kəndlərdə yaşayıb

2) Əhalinin Bakı şəhərində 95, digər şəhərlərdə orta hesabla 83, kəndlərdə isə 33%-dən az hissəsi mərkəzləşdirilmiş su təminatına malik olublar

3) Kasıb əhalinin 61%-i kəndlərin, 39%-i şəhərlərin payına düşüb

4) Yoxsulluq səviyyəsinə görə ölkədə ən yaxşı və ən pis göstəriciyə malik regionlar arasında fərq 6 dəfə təşkil edib.

Rövşən Ağayev

Ekspert