Fuad İbrahimov: “Belə kəskin fərqin yaranmasının başlıca səbəbi 2015-ci ildə baş verən devalvasiyadır”

Tez-tez belə fikirlər səslənir ki, əvvəlki illərlə müqayisədə orta aylıq maaşlar xeyli artıb. Müvafiq qurumlar vətəndaşların artan maaşları barədə mütəmadi olaraq məlumat verir. Əslində isə, bütün bu müddət ərzində bir yerdə dayanmayan və son iki pandemiya ili ərzində tamamilə önə keçən inflyasiyanı nəzərə alsaq, artan maaşlardan əsər-əlamət qalmayıb.

Ötən il Azərbaycanda orta aylıq nominal əmək haqqı illik müqayisədə 3,4% artaraq 732,1 manat (430,6 dollar) təşkil edib. Ancaq belə götürəndə dollarla ifadədə ölkədə nominal əmək haqqı heç 2014-cü il səviyyəsinə gəlib çatmayıb. Məsələn, 2011-ci ildə azərbaycanlıların orta əmək haqqı 460,2 dollar, 2012 - 506,4 dollar, 2013 - 541,4 dollar, 2014 - 567,6 dollar, 2015 - 452,9 dollar, 2016 - 313,3 dollar, 2017 - 306,7 dollar olub. Bütün bunlar manatın ikiqat ucuzlaşmasının və sürətlə gedən devalvasiyanın fonunda, 2014-cü illə müqayisədə vətəndaşların gəlirlərinin necə azaldığını göstərir. Son on ildə respublikada orta nominal əmək haqqı nəinki artmayıb, əksinə - 2011-ci ilin səviyyəsinə yaxınlaşıb.

“Orta aylıq əmək haqqı vətəndaşın istehlak səbətinə uyğun deyilsə, artımların heç bir mənası yoxdur”

Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov bununla bağlı bir sıra məqamlara toxundu: “Belə kəskin fərqin yaranmasının başlıca səbəbi 2015-ci ildə baş verən devalvasiyadır. Çünki manat həmin il 2 dəfə devalvasiyaya məruz qaldı. O səbəbdən aydın məsələdir ki, dollarla ifadədə əhalinin gəlirləri azalıb. Bütövlükdə söhbət əmək haqlarından və pensiyalardan gedirsə, nəinki Azərbaycanda, o cümlədən MDB dövlətlərində standartlara cavab vermir. Bu o deməkdir ki, minimum və orta aylıq əmək haqqı ilə dolanışıq çox çətindir. Çünki reallığı əks etdirmir və vətəndaşların istehlak səbətinə uyğun deyil. Ona görə də problemi aradan qaldırmaq üçün həqiqi istehlak səbətini əks etdirən maaş fondu formalaşmalıdır. Bundan ötrü elmi-tədqiqat institutları, dövlət nəzarət orqanları birgə həqiqi istehlak paketini əhatə edən, maaş paketi hazırlamalıdılar. Bu olmayana qədər müsbət nəticə olmayacaq. Orta aylıq əmək haqqı vətəndaşın istehlak səbətinə uyğun deyilsə, artımların heç bir mənası yoxdur. Bunu təkcə ərzaq xərcləri ilə ölçmək doğru deyil. Artımlarda kommunal xərclər də nəzərə alınmalıdır. İnsanların tibbi, istirahət xərcləri nəzərə alınmalıdır. Belə olarsa, o zaman vətəndaşın sosial təminatı etibarlı şəkildə qorunacaq. Hansısa yardıma, pensiyaların indeksasiyasına ehtiyac olmaz. Nə vaxt ki MDB məkanında bu paket formalaşacaq, o zaman sözügedən problem öz aktuallığını itirəcək. Bu olmadıqca vəziyyət belə davam edəcək”.

O baxımdan ekspert hesab edir ki, yanaşma dəyişməlidir.

Vidadi ORDAHALLI
Bakixeber.com