Belarus rejiminin davranışı dəyişməsə, ya öz-özünə dağılacaq, ya da Lukaşenko Rusiyanın əli ilə hakimiyyətdən uzaqlaşdırılacaq

2020-ci ildən Belarus siyasi böhran vəziyyətindədir. Aleksandr Lukaşenko hakimiyyəti itirməyib, lakin onun mövqeləri idealdan uzaqdır. Son iki onillikdə ilk dəfədir ki, onun “seçki bazası” 30-35 faizi keçmir. Lakin Belarusun siyasi sahəsinin spesifikliyi cəmiyyətin seqmentləşdirilməsindədir. Üstəlik, bölgü dəyərlər səviyyəsində baş verir, siyasi simpatiya səviyyəsində deyil. Öz "məlumat baloncuklarında" mövcud olan müxtəlif qruplar var. Hakimiyyət qrupların əksəriyyətinə nəzarət etdiyi kimi, müxalifət qüvvələri də nəzarətdədir. Ölkə siyasətinin bu fonda saxlanmasının əsası repressiya, ölkədən sıxışdırılma və siyasi opponentlərin demonizasiyasıdır.

Ölkə faktiki olaraq dörd il (proseslər 2020-ci ilin yayında başladı) “vintlərin bərkidilməsi” rejimində yaşayır. Bu vəziyyət "damarların" müəyyən bir müddətə tab gətirməsinə imkan verir, lakin 2020-ci ildən çox əvvəl özünü göstərən Belarus siyasi böhranının səbəblərini aradan qaldırmır. Söhbət biznesdəki dəyişikliklərdən, cəmiyyətin transformasiyasından və enerji sisteminin deqradasiyasından gedir.

Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başa çatmasından və ya dayandırılmasından sonra Lukaşenko üçün çox az sayda müsbət ssenariləri də nəzərə almağa dəyər. Hakimiyyəti saxlamaq üçün şərtlərdən biri də “üçüncü qüvvələrin” təsirini gücləndirməkdir. İlk növbədə Çinin. Və bunun bir yolu da qonşularla eskalasiya spiralından çıxmaq zərurətidir. 2024-cü ilin iyun ayı isə maraqlı xəbərlərlə yadda qaldı.

Əvvəlcə mübadilə baş verdi, nəticədə Belarusda məhkum olunmuş və Belarus həbsxanalarında saxlanılan ukraynalılar evlərinə qayıtdılar. Söhbət kimin və hansı şərtlərlə qayıtmasından getmir - son bir neçə ildə ilk dəfə Lukaşenko özü üçün əhəmiyyətli olan məhkumları “azad etdi”. Yəni o, sövdələşməyə hazır olduğunu nümayiş etdirdi, o cümlədən Ukrayna ilə.

İkincisi, dünən Lukaşenko üç gün əvvəl bir sıra tanınmış siyasi məhbusların həbsdən çıxa biləcəyini söylədi. İlk növbədə ciddi sağlamlıq problemləri olanların. Bu, bir tərəfdən Lukaşenkonun təhlükəsizlik təminatıdır - həbsdə olan insanların ölümü gələcəkdə sövdələşməyə başlamaq ehtimalına çox mənfi təsir edir, digər tərəfdən, bu, Qərb ölkələri ilə dialoqa və sövdələşməyə hazır olduğunun nümayişidir. .

Önümüzdəki aylarda daha bir neçə belə yüksək səviyyəli “cinayət işi” ilə bağlı qərar verilməsini gözləmək olar. Eyni zamanda, qeyd edirəm ki, qonşulara qarşı aqressiv ritorika davam edəcək - bu, bir az daha az formada. Üstəlik, Belarusda artıq çox maraqlı kadr dəyişiklikləri baş verir. Son dörd ildə ilk dəfədir ki, əsas vəzifələri təhlükəsizlik işçiləri deyil, menecerlər tutur.

Bütün bunlar niyə indi baş verir? Birincisi, təkrar edirəm, Ukrayna ilə bağlı mümkün danışıqlar məsələsi var. Belarus rejiminin davranışı dəyişməsə, ya öz-özünə dağılacaq, ya da Lukaşenko Rusiyanın əli ilə hakimiyyətdən uzaqlaşdırılacaq.

İkincisi, məsələ 2025-ci il seçki kampaniyasıdır. O, sadələşdirilmiş İran modeli üzrə siyasi sistemin transformasiyasının birinci mərhələsini başa çatdırmalıdır. Bu, digər məsələlərlə yanaşı, aşağı səviyyədə “demokratiya elementləri” seçiminə imkan verir.

Öz mövqelərini və ya ətrafının mövqelərini qorumaq üçün Lukaşenko nə lazımdırsa, onu etməyə hazırdır. Ona görə də ondan sitat gətirmək yerinə düşər: “Sonra baş verəcəklər çox maraqlı olacaq”.

Və nəhayət: Lukaşenkonun gələcəyi ilə bağlı 8 avqust 2020-ci ildən proqnozumu təkrarlayacağam: bu, onun sonuncu tam seçki müddətidir. Yəni o, 2025-ci ildə problemsiz seçilə bilər. Ancaq sona qədər hakimiyyətdə oturmaq son dərəcə çətin və ya demək olar ki, qeyri-mümkün olacaq. Bunun üçün Lukaşenko özü olmaqdan əl çəkməlidir.

Müəllif: İqar Tışkeviç - Ukrayna Gələcək İnstitutunun politoloqu.

Mənbə: UNİAN

Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.