"Avropa silahlanmaya milyardlar ayırarkən təbiətin müdafiə gücü kölgədə qalır..."

Müasir Avropa milyardlarla avro dəyərində silahlanmaya hazırlaşsa da, alimlər təbiətin müdafiə gücünün kölgədə qalmasından narahatdır.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Financial Times" nəşri yazıb.

Su və təbiətin müharibədə rolu

Nəşr yazır ki, Almaniyanın şimal-şərqində yerləşən Kişxofer-Mur bataqlığı tanklar və ağır texnika üçün keçilməz sədd ola bilər. Alman mütəxəssis Hans Yustenin sözlərinə görə, "onlar dərhal ilişib qalacaqlar".

70 yaşlı Yusten - həmkarlarının "torf atası" adlandırdığı alim hesab edir ki, qurudulmuş bataqlıqların bərpası həm ucuz, həm də strateji baxımdan ən səmərəli üsullardan biridir: bu yolla həm Rusiyanın hərbi ekspansiyasının qarşısını almaq, həm də karbonu udan təbii ekosistemi qorumaq mümkündür.

Tarixin dərsləri: su ilə müdafiə

Min illərdir ki, su müharibə taktikasında əsas vasitə olub. Prussiya hərbi strateqi Karl fon Klauzevits bataqlıqları "ən davamlı müdafiə xətləri" adlandırıb. Qədim alman başçısı Arminius Tevtoburq meşəsinin qaranlıq torf bataqlıqlarında Roma ordusuna ağır zərbə vurmuşdu. Hollandlar XVI-XVII əsrlərdə ispan və fransız işğalçılarını məhz strateji daşqınlarla dayandırmışdılar.

Bu taktikanın müasir nümunəsi isə 2022-ci ildə Ukrayna olub: Rusiya tank kolonlarını dayandırmaq üçün Kiyev yaxınlığında köhnə sovet bəndi partladılıb. Su və bataqlıq rusların hücumunu ləngidib, ukraynalılara isə müdafiə qurmaq imkanı verib. Ukraynalı ekspert Viktor Kevlyukun sözləri ilə desək: "Təbiət öz işini görüb".

Avropada yeni baxış

Estoniya baş naziri Kristen Mixal bildirib ki, Avropa artıq bu dərsi nəzərə alır: "Əlimizdə olan hər şeyi istifadə edirik. Əgər sərhəddə bataqlıq, göl və ya təbii maneə varsa, bu bizim xeyrimizədir".

Bununla belə, Almaniya Müdafiə Nazirliyi su anbarlarının sırf hərbi məqsədlərlə bərpasını prioritet saymır. Polşalı bioloq Mixal Jmigorski də ölkəsinin müdafiə planlarında ekoloji baryerlərin nəzərə alınmamasından gileylənib. Əksinə, Polşa Belovejski qoruğunda - Avropanın ən nadir meşə və bataqlıq sistemlərindən birində miqrant axınını dayandırmaq üçün 5 metrlik polad hasar çəkib.

Rusiyadan gələn təhlükə

Belçikanın müdafiə naziri Teo Franken isə xəbərdarlıq edir: gələcəkdə Rusiya NATO ölkələrindən birinə hücum edə bilər. Amma bu, Ukrayna tipli genişmiqyaslı işğal olmayacaq. Onun fikrincə, Moskva açıq şəkildə NATO-ya hücuma cəsarət etməyəcək, çünki belə bir addımın uduzmaqla nəticələnəcəyini yaxşı bilir.

Beləliklə, Avropanın təhlükəsizlik müzakirələrində tanklar, raketlər və milyardlıq müdafiə büdcələri əsas yer tutur. Ancaq tarix və təcrübə göstərir ki, bəzən təbiətin özü - su, bataqlıq və torf sahələri ən güclü silaha çevrilə bilər. Avropa indi seçim qarşısındadır: yalnız texnologiyaya güvənmək, yoxsa təbiətin minillik müdrikliyini müdafiənin bir hissəsinə çevirmək.