DÜNYANIN tüm ülkelerinde olduğu gibi kadınlara değişik güzel sözlerle hitap edilmektedir. Dünyanın değişik yörelerinde Türkçe konuşan uluslarda da kadınlara değişik hitap şekilleri olduğu görülmektedir.
TÜRKIYE Türkçesi, Altay Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Başkurt Türkçesi, Gagavuz Türkçesi, Hakas Türkçesi, Karaçay-Malkar Türkçesi, Karakalpak Türkçesi, Kazak Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Kırım-Tatar Türkçesi, Kumuk Türkçesi, Nogay Türkçesi, Özbek Türkçesi, Tuva Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Yeni Uygur Türkçesinde kadınlarla ilgili hitap sözleri oldukça fazladır.
ALTAY TÜRKÇESINDE KADINA YÖNELIK HITAPLAR;
Abay (aydınlık) Abıcak, acay, acıy, akacın, akay (Hanfendi), bıca, caan ece, ecek, ecebis, eciy, eneke, kağay, kağıy, kegay, kegayın, mamay, tada, taday şeklindedir.
AZERBAYCAN TÜRKÇESINDE KADINA YÖNELIK HITAPLAR;
Aba, ana, bacı, emigızı, dayıqızı, bibi, hanım, hanımcan, hatın olarak görülmektedir.
GAGAUZCA da kadınlara Abla, babacık, mali, mamu şeklinde hitap edilmektedir.
HAKAS TÜRKÇESINDE kadınlara adamnına, barışnya denilmektedir.
KARAÇAY-MALKAR TÜRKÇESINDE kadınlar Aşhı Kart, Anam olark anılmaktadır.
KIRGIZ TÜRKÇESINDE Ayım, aba, barışnı, biykeç, cengey, cengetay şeklinde kadınlara hitap edilmektedir.
KIRIM TATAR TÜRKÇESINDE ise kadınlar Analık, boy bıka şeklinde tanımlanmaktadır.
KUMUK TÜRKÇESINDE baciw, NOGAY TÜRKÇESINDE Yengeşe, ÖZBEKÇE de Beğim, bibi (kibar, saygıdeğer), opa, UYĞUR TÜRKÇESINDE Banu, Çuvaşça da Aram kadın anlamındadır.
TUVA TÜRKÇESINDE kadınlara ulug kadınım, avay olarak hitap edilirken TÜRKMEN TÜRKÇESINDE Mama, KARAKALPAK TÜRKÇESINDE Biyke, mamajan denilmektedir.
TÜRKIYE TÜRKÇESINDE de ise çok sayıda olumlu ve olumsuz hitap şekillerine tanıklık edilmektedir. Olumsuz tanımlamaları günlük dilden çıkarmak gerekir.
HİTAP ŞEKILLERINE KISACA BAKMAK GEREKIRSE;
Kadın, Kalık (Evlenememiş genç kız) Eksik Etek Kaşık Düşmanı, Ferik (İkinci olarak alınan genç kadın) Tay Geldi (eşinden ayrılıp çocuğuyla başka bir erkekle evlenip onun evine yerleşen kadın) Piliç (genç kadın) Cariye, Odalık, Gözde Cangaloz ( yaşlı kadın) Aba, Anne, Halayık, Kuma, Ebe, Oynaş,Yüklü (hamile), Kaynana, Hanım, Avrat, Hatun, İlti (Kardeş karılarının birbirine göre adları) Karı şeklinde sıralamak mümkündür.
ANADOLU’ nun kimi yörelerinde özellikle kırsal alanlarda çok farklı hitap şekillerine de rastlan maktadır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
ÇAGATAY, SAADET (1962), "Türkçede 'Kadın' İçin Kullanılan Sözler", TDAY-BELLETEN, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1963, s. 13-49.
NILÜFER YILDIRIM; Çağdaş Türk Yazı Dilinde Kadına Yönelik Hitaplar , Türkland Dergisi sy 1, 2017"
Sevda Amanova