Hədisin orijinal mətni və mənbəsi:
Əbu Hureyrə (r.a.) rəvayət edir:
“Bir çoban qoyunlarını otararkən bir qurd onlardan birini apardı. Çoban onun ardınca qaçıb qoyunu aldı. Qurd dönüb dedi: ‘Sən onu məndən aldın, halbuki Allah onu mənim ruzim etdi!’ Çoban heyrətləndi və bunu Peyğəmbərə (s.a.s) danışdı. Peyğəmbər dedi: ‘Mən və Əbu Bəkr, Ömər buna inanırıq.’”
Mənbə:
Səhih Buxari, Kitab: Ənbiya (Peyğəmbərlər), Hədis № 347
(Ərəbcə orijinalda: "فإني أومن بهذا أنا وأبو بكر وعمر" – “Mən və Əbu Bəkr, Ömər buna inanırıq.”)
Səhih Buxaridə qeyd olunan və qurdun insan dilində danışaraq çobana “Allah onu mənim ruzim etdi” deməsi haqqında hədis, sadəcə dini inancla qəbul edilə bilər, lakin elmi və məntiqi baxımdan ciddi problemlidir.
Biologiya və nevrologiya sahəsindəki müasir elmi məlumatlara əsasən, heyvanların səlis və anlayışlı şəkildə insan dili ilə danışması mümkün deyil. Heç bir canlının (meymunlar, delfinlər, quşlar da daxil olmaqla) insan dilində konseptual ifadələr işlədə biləcək beyin quruluşu, linqvistik yaddaşı və səs aparatları yoxdur. “Bu mənim ruzimdi” kimi fəlsəfi və dini yüklü bir ifadənin vəhşi bir heyvandan gəlməsi yalnız möcüzə olaraq izah oluna bilər, lakin bu da elmi izah deyil.
Bundan əlavə, hədisdə Peyğəmbərin “Mən, Əbu Bəkr və Ömər buna inanırıq” deməsi də onun iman məsələsi kimi təqdim edildiyini göstərir. Bu, hadisənin obyektiv şəkildə sübut olunmadığını və sadəcə inanılması gərəkən bir məlumat kimi təqdim olunduğunu göstərir. Elm isə inanca deyil, təcrübəyə və müşahidəyə əsaslanır.
Qısacası, bu hədis:
Bioloji elmlərə,
Rasional düşüncəyə,
Və obyektiv təcrübəyə tamamilə ziddir.
Əgər bu hekayə ibrətamiz nağıl və ya simvolik mənada qəbul olunursa, o zaman bu cür hədislərin dini təlim yox, sadəcə əxlaqi simvol daşıdığı qəbul edilməlidir.
mənbə:Din və İnsan
TEREF