Rusiyanın AKRA reytinq agentliyi Azərbaycan üzrə iqtisadi icmal açıqlayıb.

Bildirilir ki, manatın devalvasiyaya məruz qalacağı ehtimalı yoxdur və Azərbaycanın milli valyutasının məzənnəsi möhkəmlənəcək. "2022-ci ilin sonunadək manatın məzənnəsi sabit qalacaq, devalvasiya ehtimalı isə azdır".

Agentliyin qiymətləndirmələrinə görə, manatın devalvasiyasından sonra inflyasiyanın yüksəlməsi və əhalinin gəlirlərinin azalması prosesi 2017-2018-ci illərdə dayanıb. "Lakin tənzimləyicinin cari çevik məzənnə rejimini nə qədər saxlamağa nail olacağı məsələsi açıq qalır”.

AKRA-da hesab edirlər ki, daha əlverişli xarici konyuktura tədiyyə balansı ilə bağlı vəziyyətin yaxşılaşmasına kömək edir: "2017-ci ilin I rübündə tədiyyə balansının saldosu ilkin gəlirlər üzrə ödənişlərin azalması sayəsində müsbət olub”.

AKRA cari əməliyyatlar hesabını 5-5,7 faiz səviyyəsində proqnozlaşdırır. Bu, onunla şərtlənib ki, müsbət ticarət balansı mənfi ilkin gəliri üstələyir: “Ticarət balansının müsbət zonaya çıxışı üçün "Azeri Light” markalı neftin bir barelinin qiyməti 45 ABŞ dolları səviyyəsində müəyyən edilib".

Analitiklərin qiymətləndirmələrinə görə, inflyasiya gözləntilərinin zəifləməsini, artım templərinin ləngiməsini, eləcə də Azərbaycanın beynəlxalq ehtiyatların həcminə görə ölkənin 8-9 ay ərzində ümumi idxalına (2022-ci ilin sonuna bu göstərici üzrə proqnoz 8,5 milyard dollar təşkil edir) uyğun səviyyəyə çatmasını nəzərə alaraq manatın dollara nisbətən məzənnəsi sabit - 1,66-1,73 manat diapazonunda olacaq, proqnoz dövrünün sonuna isə 1,66 manatadək möhkəmlənəcək.

İqtisadçı-alim Vüqar Bayramov “Cümhuriyət” qəzetinə orta və uzunmüddətli dövrdə manatın taleyinə təsir göstərən həlledici amilləri şərh edib. O bildirib ki, manatın məzənnəsi həm daxili, həm xarici faktorlarla müəyyənləşir:“Bu baxımdan orta və uzunmüddətli dövrdə məzənnəni proqnozlaşdırmaq nəinki çətindir, praktik olaraq heç mümkün də deyil.
Çünki burada neftin dünya bazar qiyməti, Azərbaycanın qeyri-neft ixracatında payı olan dövlətlər, hətta Rusiya rublunun məzənnəsinin necə dəyişməsi birbaşa təsir göstərir. Manatın məzənnəsini proqnozlaşdıran zaman hökmən neftin dünya bazar qiymətinin necə dəyişəcəyini müəyyən etmək lazımdır. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, qlobal bazarlarda neftin qiyməti ilə bağlı bəlli və aydın proqnozlar yoxdur. Çünki bazarlarda neftin qiyməti yalnız iqtisadi deyil, həm də siyasi faktorlarla müəyyənləşir. Hətta qısamüddətli dövrdə “qara qızıl”ın qiyməti proqnozlaşdırılmır, kənarlaşmalar kifayət qədər böyükdür”.

Analitikin sözlərinə görə, hələlik Mərkəzi Bank manatın möhkəmlənməsində maraqlı görünmür: “Mərkəzi Bankın mövcud siyasəti ondan xəbər verir ki, baş bank daha çox məzənnəni stabil saxlamağa çalışır, nəinki manatın möhkəmlənməsini.

Manatın möhkəmlənməsinin qeyri-neft sektoruna təsirləri ola bilər. Çünki milli valyuta möhkəmlənəcəyi halda, qeyri-neft sektorunda istehsal olunan məhsullar xarici bazarlarda dollar ifadəsində qiymətini artıra bilər. Bahalaşma isə son nəticədə onların rəqabət qabiliyyətinin azalmasına gətirib çıxaracaq. Hesab edirəm ki, manatın məzənnəsinin dəyişməsindən daha çox, milli valyutanın bazar qiymətinin müəyyənləşdirilməsinə nail olmaq lazımdır. Hələlik manatın bazar qiymətinin müəyyənləşdiyini söyləmək çətindir. Çünki bunun üçün tam liberal üzən məzənnəyə keçidin təmin edilməsinə ehtiyac var. Bu baxımdan düşünmürəm ki, növbəti 5 ildə manatın məzənnəsinin proqnozlaşdırılması mümkün olsun. Çünki bu, xarici şoklardan asıl olan bir məsələdir.Amma 2018-ci ilin növbəti aylarında yenə də Mərkəzi Bankın mövqeyi aparıcı olacaq”.

Vüqar Bayramovun qənaətincə, neftin dünya bazar qiyməti Azərbaycan üçün məqbul səviyyədədir: “Hazırda "Azeri Light” markalı neftin bir barelinin qiyməti 76 dollara çatır ki, bu da Azərbaycanın ticarət və tədiyyə balansında müsbət saldonun qorunub saxlanması üçün yetərlidir. Növbəti dövrlərdə manatın məzənnəsi proqnozlaşan zaman neftin qiyməti ilə yanaşı, Azərbaycanın qeyri-neft ixracatında payı olan ölkələrin, xüsusən də Rusiyanın milli valyutanın məzənnəsinin necə dəyişəcəyini nəzərə almaq lazımdır.

Çünki neftin dünya bazarında qiyməti stabil qalsa belə, Rusiya rublunun kəskin ucuzlaşması manata təzyiqləri artıra bilər. Daxili və xarici faktorlarla yanaşı, burada islahatların miqyası, neftdən asılılığın azaldılması, diversifikasiya səviyyəsi məzənnəyə birbaşa təsir göstərəcək. Hələlik reallıq bundan ibarətdir ki, xarici faktorlar manatın məzənnəsinə daha çox təsir göstərdiyi üçün orta və uzunmüddətli dövrdə kursun proqnozlaşdırılması kifayət qədər çətindir”.