Hətta LNG ilə belə, bu il Rusiya qazının Avropa istehlakında payı 15%-dən az olacaq, lakin bu qədər asılılıq səviyyəsi belə Avropa üçün təhlükə yaradır.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə Beynəlxalq Enerji Agentliyi xəbərdarlıq edir.

Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) qaz bazarının son icmalına əsasən, ilin birinci yarısında İqtisadi əməkdaşlıq və inkişaf təşkilatı (OECD) ölkələri Rusiyadan boru kəməri qazının ixracını 65% və ya 38 milyard kubmetr azaldıb. LNG Rusiya boru kəməri əvəzinə Avropa üçün "əsas yanacağa" çevrilib. Əgər 2010-cu illərdə onun Avropa istehlakında payı orta hesabla 12% idisə, indi 35%-ə yüksəlib (müharibədən əvvəl Rusiya boru kəməri qazının payı təxminən eyni olub). Eyni zamanda, Rusiyanın Avropaya LNG ixracı bir qədər artıb: ilin birinci yarısında BEA Rusiya tədarükünün artımını cəmi 5% və ya 500 milyon kubmetr səviyyəsində qiymətləndirib. Avropaya ən böyük LNG tədarükçüsü ABŞ-dır. Nəticədə, bu il Avropa istehlakında Rusiya tədarükünün payı, hətta LNG nəzərə alınmaqla, 15%-dən az ola bilər. Bununla belə, agentliyin ekspertləri xəbərdarlıq edir ki, Rusiyadan bu dərəcədə asılılıq keçən illə müqayisədə daha soyuq qış olacağı təqdirdə hələ də Avropa üçün problemlər yarada bilər.

Buna görə də Ukrayna və Türkiyə üzərindən Rusiya boru kəməri qazının tədarükünün dayandırılması Avropanın enerji təhlükəsizliyinə əsas təhlükədir, BEA ekspertləri xəbərdarlıq edir. Agentliyin proqnozuna görə, indi Avropa anbarları təqribən 90% doludur və sentyabrın ortalarına qədər onlar demək olar ki, 100% dolu olacaq. Rusiya boru kəməri ilə qaz tədarükünü dayandırsa belə (bu, 10 milyard kubmetrə yaxın qaz çatışmazlığı yaradacaq), qışın mülayim keçəcəyi və Avropaya LNG tədarükünün 2022-ci il səviyyəsində saxlanacağı təqdirdə, istilik mövsümünün sonuna qədər anbar doluluğu məqbul 50% təşkil edəcək. Daha soyuq qışda anbarların doluluğu cəmi 25% olacaq. Eyni zamanda, anbarlar 30%-dən az dolu olduqda, təzyiqin kifayət qədər yüksək olmaması səbəbindən onlardan qazın çıxarılması imkanları azalır.


İlin birinci yarısında Avropada spot qaz müqavilələri üzrə qiymətlər ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 50% azalaraq stabilləşib. Bununla belə, soyuq qış və Rusiyadan tədarükün azalması başqa bir qiymət şokuna səbəb ola bilər. Rusiya boru kəməri qazının tədarükünün dayandırılması və LNG tədarükünün azaldılması senarisi Financial Times-a müsahibə verən digər enerji ekspertləri tərəfindən də ciddi şəkildə nəzərdən keçirilir. Onların fikrincə, problem ondadır ki, Rusiya tədarükünün qalan həcmini əvəz etmək, artıq əvəz edə bildiklərindən qat-qat çətin olacaq.

Eyni zamanda, ötənilki kəskin qiymət artımının təsiri yalnız indi Avropa iqtisadiyyatına tam təsir göstərməyə başlayır, İtaliya Bankının ekspertlərinin CEPR saytında dərc olunmuş məqaləsindən belə çıxır. Qazın kəskin bahalaşmasının makroiqtisadi göstəricilərə təsirini qiymətləndirmək çətindir, çünki statistika böyük gecikmə ilə - ayda bir və ya rübdə bir dəfə yenilənir. Əlaqəni izləmək üçün müəlliflər 2010-cu illərin əvvəlindən bəri tədarük şoklarını və eyni dövr üçün makro statistik məlumatları ehtiva edən ehtimal statistik modelindən istifadə ediblər. Məlum olub ki, qiymət şokunun baş verdiyi ayda yüksək ehtimalla inflyasiya buna reaksiya vermir, lakin bundan sonra onun təsiri altında daim böyüyür və yalnız təxminən iki ildən sonra pik həddə çatır. Bənzər mənzərə sənaye istehsalı ilə bağlıdır: qiymət şokunun təsiri dərhal deyil, yalnız bir ildən sonra görünür. Nəticədə, iqtisadçıların modelinə görə, qazın qiymətinin 5% artması istehlak inflyasiyasının 0,2% artmasına, sənaye istehsalının isə 0,6% azalmasına səbəb ola bilər.

Sorğular göstərir ki, avropalı istehlakçılar ümumilikdə keçən qışın problemlərinə və qiymətlərə uyğunlaşıblar. Avropada iqtisadi vəziyyət bir qədər yaxşılaşıb və yeni qiymət şoku çətin ki, Avropanın əhval-ruhiyyəsinə ciddi təsir göstərsin və ya onları Ukraynaya dəstəyini dayandırmasına məcbur etsin. Ancaq ikinci çətin qışda müharibə yorğunluğu daha sürətlə artacaq və ifrat sağçı partiyalar daha çox tərəfdar qazanacaq. Beləliklə, Vladimir Putinin qaz şantajı üçün imkan var, xüsusən də bu senaridə ümumi qiymət artımı Rusiyanın Avropa bazarındakı itkilərini qismən kompensasiya edir. "Refinitiv Eikon"un Reuters-ə istinadən verdiyi məlumata görə, ilin birinci yarısında Rusiya Avropaya 12 milyard, Asiyaya 7 milyard kubmetr LNG tədarük edib. Bir il əvvəl Avropaya təxminən eyni həcmdə, Asiyaya isə 9,6 milyard ton tədarük edib.

Nizami Bağırov