"YouTube" platforması dünyada bütün yaş qrupları arasında ən populyar onlayn xidmətlərdən biridir. Lakin burada paylaşılan bütün videolar hər yaşa uyğun hesab olunmur.

Platforma digər rəqəmsal xidmətlər kimi, 18 yaşdan aşağı istifadəçilər üçün zorakılıq və çılpaqlıq kimi məzmunlara məhdudiyyətlər qoyur. Lakin bu məhdudiyyətləri keçmək üçün istifadəçilər hesablarında yaşlarını böyük göstərməklə qoruma tədbirlərini asanlıqla aradan qaldıra bilirlər.

Valyuta.Az-ın verdiyi xəbərə görə, artıq "YouTube" bu problemi həll etmək üçün süni intellekt əsaslı bir alət tətbiq etməyə başlayır. Bu alət istifadəçinin platformadakı fəaliyyətlərini təhlil edərək onun yaşını təxmin edəcək və qeydiyyatda göstərilən doğum tarixindən asılı olmayaraq, bu siqnallara əsasən yaşa uyğun məhsul təcrübəsi və qoruma tədbirləri təqdim edəcək. Bu barədə "YouTube Youth" məhsul idarəçiliyinin direktoru Ceyms Bizer (James Beser) ötən ay bloq yazısında məlumat verib.

Bizerin sözlərinə görə, bu texnologiya artıq digər bazarlarda “bir müddətdir” tətbiq olunur və çərşənbə günü ABŞ-da sınaq mərhələsinə başlayacaq. Daha sonra isə geniş şəkildə tətbiq ediləcək.

“Yeniyetmələrin məxfiliyini qorumaqla yanaşı, təhlükəsizlik tədbirləri təqdim edən texnologiyanı yenidən ilk olaraq təqdim etdiyimiz üçün qürur duyuruq”, – deyə Bizer bildirib. “Ailələr 'YouTube'a təhlükəsiz və faydalı təcrübə üçün etibar edirlər və biz onların təhlükəsiz şəkildə araşdırma aparmaq imkanlarını qorumağa davam edəcəyik.”

Süni intellekt necə işləyəcək?

Bizer qeyd edir ki, model istifadəçilərdən müxtəlif siqnalları təhlil edərək onların yaşını müəyyən edəcək. Bunlara axtarılan videoların növləri, baxılan kateqoriyalar və hesabın mövcudluq müddəti daxildir.

Əgər sistem istifadəçinin 18 yaşdan aşağı olduğunu müəyyənləşdirərsə, "YouTube" avtomatik olaraq yaşa uyğun qoruma tədbirlərini aktivləşdirəcək. Bunlara fərdiləşdirilmiş reklamların deaktiv edilməsi, fasilə və yatmaq kimi rəqəmsal sağlamlıq alətlərinin aktivləşdirilməsi, eləcə də müəyyən tipli məzmunların təkrar tövsiyəsinin məhdudlaşdırılması daxildir.

Bizer bildirir ki, yalnız yaşı 18 və daha yuxarı olduğu təxmin edilən və ya təsdiqlənən istifadəçilərə yaş məhdudiyyətli videolara baxmaq icazəsi veriləcək.

"Google"un dəstək forumunda qeyd olunub ki, "YouTube" bütün istifadəçilərdən şəxsiyyət vəsiqəsi yükləməyi tələb etməyəcək. Lakin əgər sistem bir istifadəçini səhvən azyaşlı kimi müəyyən edərsə, həmin şəxs yaşını kredit kartı, selfi və ya dövlət tərəfindən verilmiş şəxsiyyət sənədi ilə təsdiqləyə biləcək. Təyin olunmuş azyaşlılar bu sənədləri təqdim etməməyi də seçə bilərlər, lakin bu halda onlara tətbiq edilən qoruma tədbirləri qüvvədə qalacaq.

Yeni sistem kontent yaradıcılarına da müəyyən təsir göstərə bilər. Əgər bir istifadəçi yeniyetmə kimi tanınarsa, onun yüklədiyi videolar avtomatik olaraq “özəl” (private) olaraq təyin edilə bilər və o, vertikal canlı yayımlarda hədiyyələrdən gəlir əldə etmək imkanından məhrum qala bilər. “Bu, reklam gəlirlərinin azalmasına səbəb ola bilər, çünki biz bu izləyicilərə yalnız fərdiləşdirilməmiş reklamlar təqdim edirik”, – deyə bir "YouTube" əməkdaşı bildirib.

"YouTube" bu addımı niyə atır?

Yeniyetmələrin yaş məhdudiyyətlərini aşmaq üçün yollar tapması səbəbindən ABŞ-da "YouTube" kimi platformalara azyaşlıların qorunması üçün daha ciddi tədbirlər görmək yönündə siyasi təzyiqlər artmaqdadır.

İyunda ABŞ Ali Məhkəməsi Texasda qəbul edilən və cinsi xarakterli məzmun təqdim edən veb-saytlarda yaş təsdiqlənməsini tələb edən qanunu konstitusiyaya uyğun hesab edib. Bəzi ştatlar sosial mediada azyaşlılara qarşı əlavə məhdudiyyətlər nəzərdə tutan qanunvericilik təşəbbüsləri də irəli sürüblər. İki partiyalı dəstəyə malik “Uşaqların onlayn təhlükəsizliyi haqqında akt” bu il yenidən Konqresə təqdim olunub.

Bu tendensiya qlobal səviyyədə də müşahidə olunur. Avstraliyada hökumət 16 yaşdan aşağı uşaqlar üçün sosial mediaya, o cümlədən "YouTube"a ümummilli qadağa tətbiq etməyə və axtarış sistemlərində yaş yoxlaması sistemini tətbiq etməyə hazırlaşır. Böyük Britaniyada isə böyüklər üçün nəzərdə tutulmuş saytları hədəf alan Onlayn Təhlükəsizlik Qanunu istifadəçilərdən yaşlarını təsdiqləməyi tələb edir. "Spotify", "Reddit" və "X" kimi platformalar da istifadəçilərdən yaş təsdiqi tələb etməyə başlayıblar.

Risklər və narahatlıqlar

İnternetdə hüquq və azadlıqları müdafiə edən "Center for Democracy & Technology" təşkilatına görə, yaş təyini texnologiyası bəzi istifadəçiləri texnologiyadan haqlı olaraq istifadə etmək imkanından məhrum edə bilər. Məsələn, “əgər bir böyüklər istifadəçi sadəcə "YouTube"da rol oyunu (roleplay) oyunlarının icmallarına baxdığı üçün uşaq kimi təsnif edilərsə, o, ya sistemə etiraz edərək şəxsiyyətini təqdim etməli, ya da platformaya çıxışdan imtina etməlidir”.

Bununla yanaşı, "YouTube"un yaş təyini planı məxfiliklə bağlı narahatlıqlar doğurur. "Change.org" saytında bu sistemə qarşı başlatılmış petisiya indiyədək 68 mindən çox imza toplayıb.

Petisiyada bildirilir ki, bu addım “kütləvi nəzarət və məlumat üzərində idarəetmə” təhlükəsini artırır, çünki sistem istifadəçilərin baxış davranışlarını və izləmə tarixçəsini analiz edir. Petisiya müəllifləri qeyd edirlər ki, bu yanaşma təhlükəli bir presedent yarada bilər: “Bu sistemlər bir dəfə normallaşdıqdan sonra, nadir hallarda ləğv olunur – onlar daha da genişlənir. Əgər indi səsimizi ucaltmasaq, sərbəst şəkildə baxmaq, yaratmaq və məzmundan zövq almaq azadlığımızı itirə bilərik. Bu məsələ təkcə 'YouTube'la bağlı deyil. Bu, rəqəmsal azadlıqla bağlıdır”.

Aydın