1711’de ne yaşandı?
Osmanlı Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa ve Rus Çariçesi 1. Katerina’nın 18. yüzyılın başında yaşadığı iddia edilen ilişkiyle ilgili tartışmalar günümüzde de devam ediyor.
Üzerine kitaplar yazılan ve tarihçileri ikiye bölen olaya göre, Prut Savaşı sırasında Osmanlı kuşatması altındaki Rus ordusu ‘Katarina’nın Baltacı ile buluşmasından’ sonra serbest kaldı.
Osmanlı ve Rusya arasında 1711’deki Prut Savaşı’nın seyrini değiştirdiği belirtilen olaya göre, mağlubiyeti kabul eden Rus Çarı I. Petro’nun ( Deli Petro ) eşi I. Katerina, Baltacı Mehmet Paşa ile görüştü. Katerina’nın barış anlaşması için Baltacı Mehmet Paşa’ya rüşvet olarak mücevher ve kadınlar gönderdiği iddia edilir.
'Baltacı ve Katerina'nın birlikte oldukları’ da iddia edilen bu görüşmenin ardından Osmanlı askerleri kuşatma altındaki Rus ordusunu serbest bıraktı.
Sadrazam Mehmet Paşa, Rusya ordusu kuşatmasını kaldırdığı için eleştirildi. O dönemin Osmanlı hükümdarı 3. Ahmet, Baltacı Mehmet Paşa’yı kuşatmadan kısa süre sonra Midilli’ye sürgüne yolladı. Katerina’nın verdiği mücevherlerden pay aldıkları için Sadaret Kethüdası Osman Ağa ve Sadaret Mektupçusu da idam edildi.
----
Baltacı - Katerina Buluşması için Tarihçiler Ne Diyor?
İlber Ortaylı:
“Prut Savaşı sırasında Baltacı Mehmet Paşa ile görüşmeye gelen heyet arasında Çariçe adayı Katerina ve bazı hediyeler vardır. Paşa’nın rüşvet aldığına dair dedikodudan başka bir delil yoktur. I. Petro kuşatmadan kurtulduktan sonra çıkardığı emirnamede Katerina’dan kurtarıcı olarak söz ediyor ve onunla nikah kıyıyor.”
Erhan Afyoncu:
“Hediye gönderiliyor. Ancak Katerina kendisi Baltacı Mehmet Paşa’nın yanına gelmiyor. Baltacı-Katerina ilişkisinin aslı astarı yoktur. İşin ilginci bu 19. yüzyıldan sonra uydurulmuştur. Ne Türk ne Rum tarihçilerinde, ne de Avusturya kaynaklarında yoktur. O dönemde Katerina’nın çadıra geldiği hikayesi yok. Daha sonra edebiyatçılar tarafından uydurulmuş, romanlar yazılmış. 1912’de yazılmış Alman balatında anlatıyor mesela, Katerina şöyle geldi, üzerinde şu elbise vardı gibi teferruata giriyor.”
Murat Bardakçı:
“Prut kuşatması sırasında Katerina, askerinden generaline kontundan çöpçüsüne kim varsa, kıymetli madenleri, mücevherleri topluyor ve 7 araba dolusu kıymetli eşyayı, mücevheri Prut’ta Osmanlı karargahına rüşvet olarak gönderiyor ve Baltacı Mehmet Paşa bir barış anlaşması imzalıyor.”
---
Petro, 'kendisini aldatan' Katerina'yı ölüm döşeğinde affetti...
1. Katerina, Letonyalı bir köylü ailenin kız olarak 1684'te dünyaya geldi. Asıl adı Marta Skavronska. İsveç ile yapılan savaşta esir alındı. Rus Çarı 1. Petro'nun silah arkadaşı Alexnader Menshikov'un hizmetçiliğini yaptı. Petro ilk kez 1703'te onunla karşılaştı. 1. Petro 1705'te kız kardeşi Natalia'yı onun yanına göndererek Rusça öğrenmesini sağladı. Marta 1707'de Ortodoks inancına geçerek adını da Yekaterina Alexeyevna Mikhailova olarak değiştirdi. Petro, Katerina'nın bütün mücevherlerini Osmanlı'ya verdiği 1711'deki Prut Savaşı sonrası 1712'de onunla resmen evlendi. 1724'te taç giydi, Çariçe oldu. Çiftin 11 çocuğu dünyaya geldi.
"Rus Çarlarının Eşleri" adlı kitapta Katerina ve Petro ile ilgili tartışmalı konulara değiniliyor. Kitapta, Petro'nun 'sevgilisi' Anna Mons'un erkek kardeşi ve Katerina'nın yardımcısı Alman Willem Mons'un çariçe ile ilişkileri olduğu iddiaları sonrası idam edildikleri belirtiliyor. Bu olaylardan dolayı eşi Katerina'ya kızgın olan Petro, Ocak 1725'te ölüm döşeğinde onu affetti. İkilinin hiç erkek çocuğu olmadığı için Katerina 28 Ocak 1725'te tahta kendisi çıktı.
Merih Tan
TEREF