I. BÖRÜ: OĞUZ TÜRKLERİNDE KURT VE HANLIK ANLAYIŞI.
MİTOLOJİK TEMEL.
TÜRK mitolojisinde “BÖRÜ” (KURT), Tanrı’nın yeryüzündeki gölgesi, göksel soyun temsilcisi, yol gösterici ve koruyucu varlıktır.
OĞUZ Kağan Destanı’nda gökten inen bir ışıkla beraber kutsal kurt, OĞUZ HAN’ a yol gösterir. Bu figür, yalnızca mit değil; siyasi ve kültürel egemenliğin de simgesidir.
BU bağlamda “BÖRÜ HAN”, hem askerî deha hem de kutlu liderlik makamı olarak şekillenir.
II. SÖZLÜ VE TARİHİ KAYNAKLARDA OĞUZ BÖRÜ HANLARI VE BEYLERİ
1. OĞUZ KAĞAN.
TÜM Oğuzların atasıdır. Gök Tanrı tarafından seçilmiş, dünyayı oğulları arasında bölüştürmüştür.
DESTANDA gökten gelen kurt tarafından yönlendirilir. Bu yönüyle ilk BÖRÜ HAN olarak değerlendirilir.
2. ALP ER TUNGA (AFRASYAB).
SAKA kökenli olmasına rağmen OĞUZ geleneğinde BÖRÜ ruhunun taşıyıcısıdır.
“TURAN’ ın KURT LİDERİ” olarak, düşmanlarını korkutan bir figürdür.
DESTANLARDA “BOZKURT GİBİ ÇEVİK, GÖK GİBİ SONSUZ” nitelikleriyle tanımlanır.
3. SALUR KAZAN.
DEDE KORKUT Hikâyeleri’nin baş kahramanıdır.
BÖRÜ tamgalı bir kahraman olarak, halkını koruyan, adaleti sağlayan bir bey rolündedir.
KURT figürü onun hem savaşta hem de kültürdeki liderliğini temsil eder.
III. OĞUZ BOYLARI VE BÖRÜ RUHU.
BOY BEY/HAN AÇIKLAMA.
KAYİ Tugrul Alp Gökbörü soyundan, Selçukluların atası.
KINIK Selçuk Bey Börü soyunun devlet kurucusu temsilcisi.
AFŞAR Karaboğa Börü mitolojisine dayalı göçebe savaşçı.
BAYINDIR Bayındır Han 24 Oğuz boyunun düzenleyicisi.
BEGDİLİ Korkut Ata Bilgeliğin ve geleneklerin koruyucusu.
AVŞAR Köroğlu Börü ruhlu halk kahramanı.
IV. TARİHTE BÖRÜ HANLARI.
1. SELÇUK BEY ve TORUNLARİ.
KINIK boyundan çıkmış; Büyük Selçuklu Devleti'ni kurarak Börü ruhunu siyasi sisteme taşımıştır.
ALP Arslan, Melikşah gibi liderler Börü soyunun kutlu komutanlarıdır.
2. TİMUR.
BÖRÜ sembollerini kullanan, “KURTLU BAYRAK” taşıyan Orta Asya hakanıdır.
EMİR TİMUR, kendisini bozkırın ilahi hakanı olarak görmüştür.
3. OSMAN GAZİ.
KAYI boyundan gelen, rüyasında hilal ve kurtla simgelenen Osman Gazi, Osmanlı Beyliği’nin kurucusudur.
OSMANLILAR, ilk dönemlerinde BÖRÜ tamgasına sadık kalmıştır.
V. BÖRÜ'NÜN SİMGELERİ VE KÜLTÜREL İZLERİ.
TAMGA: Kurt başı, mavi zemin, üç ok – Bozkurt ve Gök Türk tamgaları.
SÖZLÜ Efsaneler: Börü, çocukları büyüten, kavmi yücelten, düşmanı ezen simge.
DEDE KORKUT: “Kurt gibi kükrerdi beylerimiz; göğe bağlıydı soyumuz.” gibi ifadelerle bu kimliği işler.
VI. SON BÖRÜ HAN: GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK.
BÖRÜ’ nün MODERN ÇAĞDAKI RUHİ TEMSİLCİSİ.
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK, Türk milletinin bağımsızlık ruhunu yeniden uyandırmış, Börü Hanlık mirasını 20. yüzyıla taşıyarak hem askeri hem kültürel bir uyanış başlatmıştır.
ÖZELLİKLERİYLE BÖRÜ HAN KİMLİĞİ:
ASKERİ ZEKÂ: Sakarya, Dumlupınar, Anafartalar’da tıpkı Alp Er Tunga gibi savaşçı bir kurt gibidir.
KUTSAL GÖREV BİLİNCİ: “Bağımsızlık benim karakterimdir.” diyerek, eski Börü Hanların özgürlük ideallerini modernleştirmiştir.
SEMBOLİZM: Atatürk’ün, kurt figürünü kullandığı belgelenmiştir. Cumhuriyet sonrası dönemde devlet madalyalarında ve propaganda sanatında bozkurt figürü yoğun şekilde kullanılmıştır.
SÖZLERİYLE:
“TÜRK çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır.”
BU sözlerle Börü soyunun devam ettiğini ima eder.
ATATÜRK ve TÜRK MİTOLOJİSİ:
TÜRK Tarih Tezi ile Börü ve Gökbörü efsanelerini bilimsel zeminle açıklamaya çalışmıştır.
GÖKTÜRKLERDEN Osmanlı’ya, oradan Cumhuriyet’e uzanan bir “devletçilik zinciri”ni mitolojik bilinçle kurmuştur.
VII. BÖRÜ HANLIĞI, BİR MİRAS VE RUHTUR.
OĞUZ Börü Hanları ve Beyleri, gökten inen bir ışığın temsilcileri olarak, Türk milletinin tarihsel bilincini, savaşçı kudretini ve kutlu liderlik anlayışını yaşatmıştır. Bu zincirin son halkası olan GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK, yalnızca bir asker veya siyasetçi değil; Oğuz Kağan’dan, Selçuk Bey’den, Timur’dan ve Osman Gazi’den devralınan kutlu “BÖRÜ” ruhunun yaşayan mirasıdır.
TÜRK milleti için Börü, sadece bir efsane değil; bir ruh, bir karakter, bir yürüyüştür.
Ve o yürüyüş, ATATÜRK ile çağdaşlaşmış, yeniden doğmuştur.
Sevda Amanova
TEREF